Në prag të samitit të fundit të G7 në Biarritz, Presidenti Francez Emmanuel Macron e përshkroi pyllin e shiut të Amazonës si “mushkëritë e planetit tonë”. Dhe prandaj, tha Macron, Presidenti Brazilian Jair Bolsonaro nuk mund të lejohet ” të shkatërrojë gjithçka.
Mosmarrëveshja është përshkallëzuar më tej, me Macron tani që kërcënon të bllokojë marrëveshjen tregtare të përfunduar kohët e fundit midis Bashkimit Evropian dhe Mercosur.
Mosmarrëveshja Macron-Bolsonaro thekson edhe një here nevojën për veprim global kolektiv dhe kërkesën për sovranitet kombëtar.
Komunitetet globale nuk janë asgjë e re. Bashkëpunimi ndërkombëtar për të luftuar sëmundjet ngjitëse dhe për të mbrojtur shëndetin publik daton që nga fillimi i shekullit XIX.
Por veprimi kolektiv global nuk fitoi rëndësi mbarëbotërore deri në fund të mijëvjeçarit.
Arkitektura institucionale e globalizmit dështoi të zhvillohej ashtu siç kishin shpresuar avokatët e qeverisjes globale. Megjithëse Organizata Botërore e Tregtisë u krijua në 1995, asnjë organ tjetër global i rëndësishëm nuk e ka parë dritën që nga atëherë.
Në vend të qeverisjes globale, bota po dëshmon ngritjen e nacionalizmit ekonomik. Kur John Bolton, këshilltari aktual i SHBA për sigurinë kombëtare, shkroi në vitin 2000 se qeverisja globale ishte një kërcënim për “amerikanizmin”, shumë e konsideruan idenë si shaka. Fare pak njerëz janë duke qeshur tani.
Në ditët e sotme, megjithatë, veprimi kolektiv ndërkombëtar nuk mund të bazohet në detyrime të bazuara në traktate. Prandaj, pyetja është se cilat mekanizma alternative mund të zgjidhin sfidat globale në mënyrë efektive.
Por për shkak se jo të gjitha problemet globale janë njësoj, mekanizmat e tillë do të ofrojnë një model të përshtatshëm për veprim kolektiv vetëm në raste të caktuara.
Kjo na rikthen tek zjarret e Amazonës. Interesat e Brazilit dhe bashkësisë ndërkombëtare nuk janë të lidhura. Për fermerët e vegjël të Brazilit dhe korporatat e mëdha agro-ushqimore, vlera ekonomike e tokës ka rëndësi të konsiderueshme. Por pjesa tjetër e botës merret kryesisht me vlerën ekologjike dhe biologjike të pyjeve të shiut.
Në rastin e Amazonës, i vetmi instrument në dispozicion janë paratë dhe sanksionet.
Nëpërmjet transferimit të më shumë se 1 miliard dollarëve në fondin Amazon që nga viti 2008, Norvegjia tashmë subvencionon ruajtjen e shërbimit mjedisor që pylli i shiut i jep botës.
Alternativa e Macron është që ta detyrojë Brazilin në vlerësimin e mjedisit duke bërë marrëveshje tregtare dhe marrëveshje të tjera ndërkombëtare me kusht që vendi të administrojë burimet e tij natyrore.
Të dy opsionet janë problematike. Ekziston vetëm një marrëdhënie logjike e zhdrejtë midis shpyllëzimit dhe tregtisë. Por për shkak se nuk ka mundësi të tjera, zgjidhjet ndoshta do të duhet të përfshijnë një kombinim të të dyjave.
Me kalimin e kohës, mosmarrëveshjet Macron-Bolsonaro mund të shuhen. Por mosmarrëveshje të tjera do të shpërthejnë, dhe bota duhet të gjejë një mënyrë për t’i menaxhuar ato.
Jean Pisani-Ferry, një profesor në Shkollën e Qeverisjes Hertie (Berlin) dhe Shkencave Po (Paris), është kryetar në Institutin e Universitetit Evropian.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Amazona në flakë/ Fajtore qeveria, natyra apo vetë njerëzit?!
Leonardo DiCaprio dhuron 5 milionë dollarë për Amazonën
Amazona i përket gjithë botës, jo vetëm Brazilit
