Për një kohë të gjatë, Evropa e ka pyetur veten se çfarë do të ndodhte nëse e nxjerrin SHBA-në nga “arkitektura” e sigurisë e Evropës.
Optimistët mendojnë se mungesa e një mbrojtësi do të çonte në rritjen e bashkëpunimit evropian.
Pesimistët llogaritën se do të ndodhte e kundërta: një kthim në gjendjen normale të Evropës: një vend mosbesimi, me ambicie, kundërshtimesh dhe frike.
Normalja e Evropës është ajo që kemi mësuar nga librat e historisë: afërsisht 2,000 vjet përpjekje pak a shumë të dështuara nga evropianët për të stabilizuar kontinentin e tyre.
Deri më tani, periudha më e qëndrueshme, paqësore dhe ekonomikisht e prosperuar që kontinenti ka pasur ndonjëherë ishte koha pas vitit 1945.
Përbërësi magjik që e bëri këtë të mundshme ishin Shtetet e Bashkuara.
Që nga viti 1990, kjo prani e SHBA në Evropë është zvogëluar sistematikisht, duke zvogëluar si gjurmët politike ashtu edhe ato ushtarake amerikane në kontinentin e ribashkuar.
Me gjithë një riinvestim të dukshëm ushtarak në Evropë që filloi nën udhëheqjen e presidentit Barack Obama dhe vazhdon nën udhëheqjen e Donald Trump, ky president ka shkatërruar pothuajse të gjithë besimin në rolin e Amerikës si mbrojtës dhe stabilizues i Evropës.
Rezultati është një nervozizëm dhe pasiguri që kërcënon stabilitetin evropian.
Aktorët e jashtëm si Kina dhe Rusia investojnë shumë në përçarjen e Evropës. Disa vende shpresojnë për më të mirën dhe të qëndrojnë pasivë, siç është Gjermania.
Të tjerë, siç është Polonia dhe shtetet baltike, kërkojnë risigurim të dyanshëm.
E megjithatë të tjerët besojnë se ka ardhur momenti i tyre dhe, se njëfarë dominimi strategjik mund të arrihet në një treg politik të uritur për udhëheqje.
Ky rol i fundit aktualisht i takon Francës nën udhëheqjen e presidentit Emmanuel Macron. Sidoqoftë, për shumëkush, kjo ambicie të kujton Gaullizmin e vjetër, por me një arsyetim të ri.
Besimi në aftësinë e Francës për ta tërhequr atë është jashtëzakonisht i kufizuar. Macron beson se durimi nuk do të çojë në asgjë dhe se “shkatërrimi” është i nevojshëm për autonominë strategjike dhe sovranitetin evropian.
Edhe pse ai mund të ketë disi të drejtë, ai mund të ketë llogaritur gabim thelbin.
Së pari, duket e pamundur të ndërtohet një arkitekturë e re e sigurisë që përfshin një Rusi të qeverisur nga Vladimir Putin. Së dyti, nëse Macron beson se përçarja do t’i afronte evropianët, ai është sigurisht gabim.
Largoni Amerikën nga Evropa dhe ka shumë evropianë që kanë frikë vetëm nga një gjë: një Evropë e dominuar nga Gjermania, dhe kjo është një Evropë e dominuar nga Franca.
Elitat politike në Berlin kanë qëndruar kryesisht në heshtje deri më tani, jo për shkak të qëndrimit të tyre, por sepse janë të shtangur.
Pjesë të mëdha të komunitetit strategjik ende ngushëllojnë veten duke shpresuar se, në fund të fundit, Macron po i bën të gjitha këto për të mirën e Evropës dhe në emër të ambicies evropiane.
Problemi i Gjermanisë është se nuk është aspak në gjendje të ankohet për udhëheqjen e Macron.
Macron mund të mësojë nga mënyra se si Amerika drejtoi Evropën kur akoma ishte e interesuar ta bënte këtë: Evropianët nuk mund të udhëhiqen duke nxitur frikërat e tyre.
Ajo që duhet është vlerësimi i matur strategjik, ofertat bujare, dashuria dhe një qëndrim që nuk prek lavdinë e kombit për nevojën e të gjithë kontinentit.
Dhe sigurisht do të ndihmonte shumë nëse Berlini do të zgjohej përfundimisht.
Jan Techau/ Eu Observer
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ballkanizimi” i Evropës
“Ballkanizimi” i rrezikshëm i BE-së
Më shumë bashkëpunim mes vendeve të Ballkanit!
