“Bufi i Minervës e fillon fluturimin e tij vetëm me ardhjen e muzgut”, shkroi Hegeli në Filozofinë e së Drejtës.
Kjo ishte një mënyrë poetike për të thënë se mençuria dhe mirëkuptimi vijnë vetëm me vështirësi, dhe historia kurrë nuk ndalon së ecuri në mënyra të paparashikueshme. Tani që Gjermania shënon 30-vjetorin e rënies së Murit të Berlinit, një goditje e krahëve po dëgjohet gjithkund.
Pas ngjarjeve të jashtëzakonshme të 9 nëntorit 1989, kur gjermanët e Berlinit lindo kaluan nëpër pikat e kontrollit të Murit, shumë menduan se ajo ishte një fitore përfundimtare për demokracinë liberale.
Francis Fukuyama dikur tha se triumfi i vlerave perëndimore mund të sinjalizojë “fundin e historisë”.
Masakra e protestuesve pro-reformës në Kinë në fillim të këtij viti tregoi rezultate ndryshe nga kjo dhe Fukuyama i ka rishikuar edhe një herë pikëpamjet e tij.
Por për 20 vjet apo më shumë, Evropa dukej se e dha aktgjykimin. Ndërkohë që BE u zgjerua në lindje, vendet e mëparshme të Paktit të Varshavës demokratizuan, privatizuan asetet e shtetit dhe u bënë ndjeshëm më të pasur, me gjithë problemet ekonomike dhe vështirësitë e mëdha gjatë rrugës.
Megjithatë, konsensusi liberal është papritur i brishtë.
Në Evropën Lindore, partitë e djathta nacionaliste kanë lulëzuar në qytetet më të vogla dhe zonat rurale. Barrierat janë shfaqur përsëri: Gardhet me tela me gjemba i mbajnë larg refugjatët dhe migrantët në kufijtë lindorë të Hungarisë. Kryeministri i vendit, Viktor Orbán, e sheh veten si kampionin e “demokracisë ilberale”, një markë autoritare e nacionalizmit që synon pakicat dhe përçmon idenë e të drejtave universale të njeriut. Në Poloni, partia Ligji dhe Drejtësi, e rizgjedhur për një mandat të dytë muajin e kaluar, ka kundërshtuar normat liberale demokratike. Pranë Berlinit, në shtetin gjerman lindor të Thyringia, CDU përfundoi pas nacionalistëve ekstrem të së djathtës AfD në zgjedhjet shtetërore.
Shfaqja depresive e një nacionalizmi populist agresiv të së djathtës nuk është kufizuar në lindje.
Rritja e partisë së Lidhjes së Matteo Salvini në Itali, mbështetja për Marine Le Pen në Francë dhe rezultati i referendumit të Brexit gjithashtu duken, pjesërisht, si të meta në mendimin liberal të Evropës. Pasojat nga kriza e vitit 2008 ekspozuan të vërtetën se megjithëse shoqëritë evropiane kanë qenë më të pasura gjatë 30 viteve të fundit, ato gjithashtu kanë qenë shumë më të përçara.
Presidenti francez, Emmanuel Macron, i tronditur nga protestat e jelekverdhëve që filluan një vit më parë, është zotuar të rrisë shpenzimet publike, duke injoruar paralajmërimet e deficitit nga Brukseli.
Në një intervistë këtë javë, ai tha se “Evropa ka harruar se është një komunitet, duke menduar gjithnjë e më shumë vetveten si një treg, me zgjerimin si qëllim përfundimtar”.
Ai do të donte të shihte një buxhet të përbashkët të eurozonës, me fuqi të vërtetë fiskale, për të mundësuar një shpërndarje më të drejtë të pasurisë dhe burimeve në të gjithë BE-në. Presidentja e re i Bankës Qendrore Evropiane, Christine Lagarde, u ka bërë thirrje qeverive me teprica buxheti, të tilla si Gjermania dhe Hollanda, të shpenzojnë më shumë për të stimuluar rritjen. Në Britani, të dyja partitë kryesore po propozojnë nivele të shpenzimeve publike të viteve 1970 para zgjedhjeve të muajit të ardhshëm.
Rënia e Murit të Berlinit solli liri dhe shpresë.
Pra, mësimet e vitit 1989 janë duke na thënë që një rivlerësim i marrëdhënieve midis qeverive dhe tregut është vonuar shumë, dhe mund të shkojë drejt rritjes nacionaliste në lindje dhe perëndim.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
30 vjet pas rënies së murit, gjermanët ende të ndarë
30 vjet pas, festë dhe ‘frikë’ në Gjermani
“Guri i parë i murit të Berlinit u hoq në Hungari”
