Evropa u trondit në vitin 2009 kur furnizimet e gazit natyror rus, që kalonin përmes Ukrainës, u ndërprenë për shkak të një mosmarrëveshjeje midis dy vendeve dikur sovjetike.
Evropa ende varet shumë nga gazi rus. Dhe ajo nisi të shqetësohej, pasi marrëveshja e 2009 do të “skadonte” më 1 janar.
Me kalimin e ditëve, megjithatë, u njoftua një marrëveshje e re, që ishte një lehtësim për Evropën, pasi tubacioni kryesor alternativ i Rusisë pengohet nga sanksionet e SHBA.
- Pse është kjo një çështje kaq e rëndësishme?
Rusia furnizon gati 37% të tregut të gazit në Evropë. Ukraina fiton 3 miliardë dollarë në vit nga transportimi i gazit rus në Evropë. Dhe gjigandi rus i gazit Gazprom PJSC dërgon më shumë se 40% të eksporteve të tij për në Evropën Perëndimore dhe Turqi përmes rrjetit të tubacioneve të drejtuar nga Naftogaz SHA i Ukrainës. Marrëveshja e re do të lejojë që gazi rus të vijë në Evropë deri në fund të vitit 2024. Ai gjithashtu sinjalizon një rifillim të mundshëm të blerjeve të gazit rus të Ukrainës që përfunduan në 2015. Zyrtarët evropianë ndërmjetësuan diskutimet.
- Ku konsiston kjo?
Marrëdhënia midis vendeve që ndajnë një kufi tokë-det prej 2.300 kilometrash (1.400 milje) ka qenë e tensionuar që nga rënia e Bashkimit Sovjetik gati tre dekada më parë. Por kulmi ishte në vitin 2014 kur protestat në Kiev çuan në rrëzimin e presidentit të mbështetur nga Kremlini dhe Rusia aneksoi Gadishullin e Krimesë. Duke e quajtur Rusinë një “shtet agresor” në vitin 2019, Ukraina kërkoi mbështetje nga Bashkimi Evropian dhe SHBA për t’i dhënë fund këtij konflikti.
- A lehtësohet Evropa me marrëveshjen e re?
Shumë, megjithëse është shumë më pak e ndjeshme sesa pas ndërprerjes së gazit për 3 javë në 2009. (Kishte një tjetër në vitin 2006.) Kombet e Ballkanit atëherë duhej të raciononin përdorimin e gazit, të mbyllnin fabrika dhe të ndërprisnin energjinë, ndërsa vendet e tjera frenuan furnizimin për përdoruesit industrialë.
Që nga ajo kohë BE-ja i ka dhënë përparësi zhvillimit të terminaleve të gazit natyror të lëngshëm dhe ka siguruar që shtetet e cenueshme në lindje dhe juglindje të kenë lidhje me burimet alternative të gazit.
- Pse është kjo një marrëveshje e rëndësishme për Rusinë?
Një ndërprerje tjetër do të dëmtonte besueshmërinë e saj si furnizues i energjisë. Marrëveshja ishte veçanërisht e rëndësishme pasi Presidenti amerikan Donald Trump vendosi sanksione për gazsjellësin Nord Stream 2.
Ky tubacion do të lejonte dërgesat vjetore prej 55 miliardë metra kub direkt në Gjermani, duke dyfishuar kapacitetin e një rruge nënujore ekzistuese. Për krahasim, marrëveshja e re me Ukrainën lejon 65 miliardë metra kub në vitin 2020.
- Po për Ukrainën?
Tarifat e transportit të gazit përbëjnë 3% të produktit të brendshëm bruto të vendit. Marrëveshja e re pesë-vjeçare mund të zgjatet deri në vitin 2034 dhe përfshin një shlyerje të borxhit prej 3 miliardë dollarësh nga Gazprom, siç është urdhëruar nga një gjykatë në Stokholm. Nëse Naftogaz rifillon blerjet direkte të gazit rus, çmimet do të lidhen me një qendër evropiane dhe nuk do të vendosen nga një formulë e Gazprom.
- Pra, gjithçka zgjidhet?
Duke e parë në pamje të parë, po. Putin dhe udhëheqësi ukrainas Volodymyr Zelenskiy u takuan me homologët e tyre francezë dhe gjermanë në dhjetor për bisedime që synojnë përfundimin e konfliktit ushtarak në Ukrainën lindore. Përfshirja e tyre mund të ketë sjellë përparim lidhur me negociatat. Sipas të dhënave, marrëveshja e re do të fillojë më 1 janar.
Nga The Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gazsjellësi rus tregon mungesë solidariteti në Europë”
Gazsjellësi rus Nord Stream 2/ Pse BE po e ngadalëson projektin?
Gazsjellësi Nord Stream 2/ SHBA kërcënon Gjermaninë
