Nga Aurenc Bebja*, Francë – 11 Tetor 2017
Në librin “Recherches sur les costumes, les mœurs, les usages religieux, civils et militaires des anciens peuples. – Hulumtime mbi kostumet, zakonet, ushtrimet fetare, civile dhe ushtarake të popujve të lashtë.”, të Joseph Malliot (1735 – 1811), botuar në Paris në vitin 1804, nga shtëpia botuese P.Didot, gjejmë një shkrim që trajton veshjen e grave shqiptare dhe mënyrën e tyre të kërcimit në dasmë.
Në fakt, autori francez, në veprën e tij, duke folur për “shqiptarët e lashtë, popull Ilir, të cilët nxitohen të largojnë trupat e atyre që vdesin me të gjitha objektet që u përkasin”, citon bashkëkombasin e tij, njohës i çështjes shqiptare, Julien-David Le Roy (1724 – 1803).
Në vijim, do të gjeni përshkrimin e Le Roy për gratë shqiptare, të sjellë në shqip nga Aurenc Bebja – Blogu “Dars (Klos), Mat – Albania” :
“Veshja e ceremonisë së shqiptarëve – thotë Le Roy, duke folur për ato të sotmet , në veprën e tij mbi rrënojat e Greqisë – më dukej shumë e lashtë ; ajo ngjan me atë të heronjve të Greqisë, që na kujton medaljet dhe statujat.
Mënyra e përgatitjes së grave të tyre është e veçantë ; duket se i përket kohëve të hershme, ku përdorimi i stolive nuk njihej ende.
Gratë e pasura nuk patën menduar asgjë më të mirë për të treguar pasurinë e tyre, sesa të vinin monedha prej ari ose argjendi në qafë ; dhe kam parë në Athinë disa gra shqiptare, të cilat kishin një sasi kaq të madhe piastrash mbi stomak, sa që gratë tona do të konsideronin mbajtjen e këtyre stolive si një punë të rëndë.
Gratë shqiptare i bëjnë flokët gërsheta dhe i hedhin nga mbrapa ; ata mbulojnë pjesën e bishtit që është pranë kokës me monedha shumë të mëdha dhe pjesën tjetër me monedha më të vogla deri në majat e flokëve.
Siç mund ta imagjinojmë, ato nuk duhet të jenë shumë të lehta me këto zbukurime.
Kështu, unë vëzhgova se burrat lëviznin shumë kur kërcenin vetëm ; ndërsa vallet ku kërcejnë gratë realizohen me më shumë rëndësi.
Në këto valle, burrat renditen në rresht dhe mbahen dorë për dore, ndërsa gratë të gjitha së bashku gjenden në mesin e grupit.
Ata kërcejnë duke kënduar disa melodi me ritme të ngadalta dhe vetëm prindërit mund t’i mbajnë për dore gratë (vajzat)”
