-Rritja dhe punësimi:
Të gjashtë vendet tashmë po rritin përpjekjet e bashkëpunimit ndërsa kërkojnë të mbyllin hendekun ekonomik me Evropën Perëndimore. Ata kanë gëzuar rritje të qëndrueshme gjatë dy dekadave të fundit. Me PBB mesatare për frymë që rritet nga vetëm një e pesta e normës në Gjermani në 2000 në 29% sot. Sipas Bankës Botërore, papunësia në Ballkanin Perëndimor ra në rënie historike në gjysmën e parë të vitit 2019, e mbështetur nga një rritje e fortë ekonomike në vitin 2018.
Megjithëse bie, veçanërisht në Maqedoninë e Veriut dhe Bosnjë dhe Hercegovinën, përqindja e papunësisë në të gjithë rajonin mbetet në dysh shifra. Por perspektiva e integrimit me BE ka çuar në reforma të tregut të punës në shumë vende.Kosova është vendi më i ri në rajon, me më shumë se një të katërtën e popullsisë nën 15 vjeç. Punësimi mbetet jashtëzakonisht i ulët, veçanërisht në mesin e grave, me vetëm 18% të grave në fuqinë punëtore.
-Të bësh biznes:
Të dhënat nga Raporti Global i Konkurrencës së Forumit për vitin 2019 tregojnë përmirësime në lehtësinë e të bërit biznes në rajon. Drejtuesit e biznesit të anketuar për raportin thanë se sfidat kryesore të rajonit ishin disponueshmëria e ulët e kapitalit të sipërmarrjes dhe joefikasitetet në disa tregje financiare, të punës dhe të produkteve. Shqipëria ka bërë përpjekje të mëdha për të zvogëluar kohën dhe koston e nevojshme për të filluar një biznes, vetëm pesë ditë me një kosto ekuivalente me vetëm 11% të të ardhurave mesatare vjetore. Disponueshmëria e kapitalit të sipërmarrjes ka qenë gjithashtu në rritje, megjithëse mbetet e ulët sipas standardeve ndërkombëtare.
Maqedonia e Veriut ka bërë përparim të konsiderueshëm në ndihmën e fillimit, me shpenzimet e ulura në vetëm 1% të të ardhurave mesatare dhe një proces që zgjat rreth 14 ditë. Mali i Zi gjithashtu ka kasetë shumë minimale për të filluar një biznes të ri. Në Serbi, krijimi i një biznesi të ri zgjat pesë ditë, kushton 2% e të ardhurave mesatare dhe tregu i kapitalit të ndërmarrjeve të vendit është rritur vitet e fundit. Pothuajse 1% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB), shpenzimet për hulumtime dhe zhvillim (R&D) janë deri tani më të lartat në rajon, falë pjesërisht për investimet e huaja në rritje.
-Teknologjia dhe e ardhmja e punëve:
Megjithëse drejtuesit e biznesit të anketuar nga Forumi ishin të shqetësuar nga marrja e ngadaltë në rajon e teknologjive të përparuara si robotika dhe Inteligjenca Artificiale (AI), Mali i Zi ka qenë një udhëheqës në zhvillimin e teknologjisë së rajonit. Qeveria ka qenë një nga më aktivet në krijimin e një vizioni afatgjatë për vendin me një fokus të fortë në inovacionin. Drejtuesit e biznesit vlerësojnë Malin e Zi si strategjinë më të mirë teknologjike në rajon.
Mali i Zi ka udhëhequr zhvillimin e Institutit Ndërkombëtar të Evropës Juglindore për Teknologji të Qëndrueshme, i cili po krijon një strukturë më të mirë për përdorimin e protoneve për trajtimin e kancerit, në partneritet me CERN.
Miratimi i teknologjisë në Bosnje dhe Hercegovinë është rritur ndjeshëm, duke e fituar atë statusin në Raportin e Konkurrencës së Forumit të vendit më të përmirësuar në rajon midis 2017 dhe 2019. Në Shqipëri, bashkëpunimi midis industrisë dhe akademisë në R&D është përmirësuar, por mbetet në vetëm 40% të niveleve globale, sipas Forumit.
-Infrastruktura:
Raporti i Konkurrencës i Forumit theksoi “dobësi të vazhdueshme” në infrastrukturën themelore, veçanërisht hekurudhat dhe portet. Drejtuesit e biznesit gjithashtu thirrën për përmirësime në sistemet ligjore, duke përfshirë pavarësinë më të madhe gjyqësore dhe aftësinë për të kundërshtuar rregulloret dhe për të zgjidhur mosmarrëveshjet. Në veçanti, udhëheqësit duan të shohin përmirësime në mbrojtjen e pronësisë intelektuale për të inkurajuar marrjen e teknologjive në zhvillim nga kompanitë vendase.
Ata gjithashtu bënë thirrje për masa për të lejuar që tregjet e reja të shfaqen pasi risia krijon produkte dhe modele të reja biznesi. Rreziqet Rajonale të Forumit për Raportin e Bërjes së Biznesit zbuluan se çmimet e energjisë ishin shqetësimi më i madh në rajon, duke u renditur më i lartë në Serbi. “Edhe pse çmimet në rajon u rritën pak, dhe në disa raste ra në 2018, drejtuesit e biznesit në Ballkan duken shumë të shqetësuar për rritjen e çmimeve të energjisë, pasi parashikohet të rriten deri në 40% në 2019”, thuhet në raport.
-Hendeku gjinor:
Rajoni ka bërë përparim në mbylljen e hendekut të tij gjinor, veçanërisht në arsim dhe shëndetësi. Sidoqoftë, raporti i Forumit Ekonomik Botëror për Gender Global Gap tregon që boshllëqe të konsiderueshme mbesin sa i përket pjesëmarrjes ekonomike dhe fuqizimit politik. Rajoni ende mbetet prapa Evropës Perëndimore dhe anëtarëve të Evropës Qendrore dhe Lindore të BE-së. /World Economic Forum
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Politika monetare e BSH e ka dhënë efektin”
