“Vit i brishtë, vit i përmortshëm” është thënia e njohur popullore, me origjinë nga Roma e lashtë. Sot është e premte 17 dhe për ata që janë supersticiozë, është një ditë vërtet ogurzezë. Faktikisht, numri 17, i kombinuar me të premten, konsiderohet veçanërisht ogurzezë në Itali dhe vendet e tjera me origjinë greko-latine. Ka nga ata që të premten më 17, nuk do të donin as të dilnin nga shtëpia për të shkuar në punë. Të tjerë përpiqen të largojnë negativitetin me hajmali dhe truke të tjera… Për të shtuar se kjo e premte në 17 ndodh në vitin 2020, vit i brishtë dhe, siç thotë dhe proverbi, vit i brishtë, vit vdekjesjellës. Por pse është kaq i demonizuar ky kombinim? Cilat janë rrënjët kulturore apo folkloristike të lidhura me këtë ditë tersi? Disa shpjegime dhe legjenda që lidhen me të./Konica.al
“Frika e çmendur”
Për të parët ekziston një term specifik për të përshkruar kombinimin ogurzi, ndryshe “eptacaidecafobia”. Kjo term rrjedh nga greqishtja ἐptakaἰdeka “shtatëmbëdhjetë” dhe jóβoϛ “frikë” dhe do të tregonte saktësisht frikën e numrit 17. Ekzistojnë disa paragjykime lidhur me të, kryesisht lidhur me kulturën popullore dhe bestytnitë. Në veçanti, e premtja 17 është një përvjetor i konsideruar veçanërisht ditë ogurzeza, si një bashkim i dy elementeve, çdonjëri prej tyre jashtëzakonisht negativ: e Premtja e Bekuar (dita e vdekjes së Jezusit) dhe numri 17. Për Pitagorën dhe dishepujt e tij, numri 17 gjendej midis dy numrave perfektë, 16 dhe 18, të cilat pasqyronin harmoninë e katërkëndëshit 4 x 4 dhe 3 x 6.
Shprehja “vit i brishtë, vit vdekjesjellës” lidhet kryesisht me gojëdhënat popullore të periudhës romake. Në Romën e lashtë, shkurti ishte “Mensis Feralis”, kushtuar të vdekurve. Në 1400 gjyshi i Girolamo Savonarolo tha se viti i brishtë ishte vdekjeprurës dhe se do të shkatërronte kopetë dhe bimësinë. Për më tepër, disa ngjarje tragjike me rëndësi globale ndodhën pikërisht në vitin e brishtë për ta shndërruar në vitin e trishtuar. A nuk vëreni njëlloj asonance me ato që kanë ndodhur në botë muajt e fundit? /Konica.al
Në antikitet
Në Greqinë e lashtë pasuesit e Pitagorës e përçmonin numrin 17, sepse ishte një numër midis 16 dhe 18: numra që për ta pasqyronin në mënyrë të përsosur përfaqësimin e katërkëndëshave 4 x 4 dhe 3 x 6. Gjithsesi, përkundrazi izraeliti Kabala e konsideronte atë pozitiv, sepse është shuma e tre shkronjave të alfabetit hebraik që formonin fjalën “mirë”. Gjithmonë në lidhje me të premten datë 17, në Romën e lashtë ishte zakon që të shkruanin “VIXI” mbi varre, ndryshe “Ka jetuar”, “Kanë vdekur”. Mirëpo, në Mesjetë, duke pasur parasysh përhapjen e analfabetizmit, ky mbishkrim ngatërrohej me numrin 17, i cili me numra romakë shkruhet XVII.
Për më tepë,r thuhet se romakët do ta përforconin neverinë e tyre ndaj këtij numri pas shekullit 9 pas Krishtit, kur legjioni i shtatëmbëdhjetë u shfaros në Teutoburgo. Në botën fetare, sidoqoftë, në Testamentin e Vjetër thuhet se data e fillimit të përmbytjes universale është pikërisht data 17 e muajit të dytë dhe se, sipas Biblës 17-ta është e njëjta ditë në të cilën vdiq Jezusi. Në Napoli, në veçanti në grimasat napolitane, 17-ta është sinonim i fatkeqësisë. Në pjesën tjetër të botës njihen të tjerë numra negativë. Në të vërtetë, në vendet anglosaksone, ditë ters i konsiderohet e premtja 13, ndërsa në Spanjë, Greqi dhe Amerikën e Jugut është e marta 13./Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Dit’ e verës çkrin dimëri qaset Vera buzëqeshur
“I dua grekët; kopukë me veset e turqve, pa guxim”
“Na mungon mendja, mentaliteti e dashunia”
