Shumë kohë përpara se njerëzit dhe mallrat të përshkonin globin pa ndalesë, pandemitë ishin një tipar i pashmangshëm i civilizimit njerëzor. Dhe ndaj ato perceptohen si ngjarje misterioze, meta-historike, shpërthime sëmundjesh, pasqyrojnë besimet dhe qasjet e vjetra, duke paralajmëruar ndryshime të mëdha në sjelljen e punëve njerëzore.
Por pandemia COVID-19 mund ta ndryshojë këtë model.
Në shumë mënyra, pandemia e tanishme duket shumë si paraardhësit e saj. Gjithmonë ato i kanë kapur autoritetet të papërgatitura dhe autoritetet shpesh kanë dështuar të përgjigjen shpejt dhe me vendosmëri.
Albert Camus e përshkroi këtë tendencë në romanin e tij “Plaga”, dhe qeveria e Kinës e mishëroi atë kur fillimisht fshehu informacionin për koronavirusin. Presidenti amerikan Donald Trump bëri të njëjtën gjë kur minimizoi kërcënimin, duke e krahasuar COVID-19 sa më parë muajin e kaluar me gripin sezonal.
Siç tha një zyrtar në romanin e Camus, sëmundja nuk është gjë tjetër veçse “një lloj i veçantë ethesh”.
Mungesa e largpamësisë së drejtuesve shpesh i ka lënë njerëzit me vetëm një mbrojtje të vërtetë nga shpërthimi i sëmundjeve: distanca sociale.
Gati dy mijëvjeçarë para Plagës së Madhe të Londrës, gjatë epidemisë që vrau të paktën një të tretën e athinasve në fund të Luftës Peloponnesiane, historiani grek Tukididi vërejti se nëse njerëzit kishin kontakt me të sëmurët, “ata vdisnin”. Si rezultat, shumë ‘vdiqën vetëm’. Dhe, për shkak të numrit të madh të vdekjeve, të vdekurit shpesh “varroseshin në çfarëdolloj mënyre të mundshme”.
Gjatë krizës COVID-19, bllokimet dhe protokollet e tjera të distancimit shoqëror kanë ndaluar në mënyrë të ngjashme njerëzit të përcjellin të dashurit e tyre që vdesin dhe të respektojnë traditat e funeralit. Në Kinë, familjet raportohet se i varrosin të vdekurit e tyre shpejt dhe në heshtje. Imazhet satelitore tregojnë se varret masive janë ndërtuar tanimë në Iran. Në New York po ashtu.
Një paralel tjetër midis pandemisë aktuale dhe paraardhësve të saj është tendenca për eksperimente. Gjatë pandemisë së gripit spanjoll një shekull më parë, shkencëtarët fajësuan infeksionet bakteriale, dhe krijuan trajtime në përputhje me rrethanat.
Sigurisht, studiuesit që punojnë në COVID-19 e kanë kuptuar më mirë sëmundjen. Por, ndërsa presim një kurë ose vaksinë, antiviralët ekzistues po provohen kudo.
Sëmundja mund të mos bëjë dallime midis të pasurve dhe të varfërve, por kushtet e tyre të jetesës gjithmonë i bëjnë të varfërit më të prekshëm.
Machiavelli, i cili ndoshta vdiq nga murtaja në Firence në 1527, e shihte shpërthimin si rezultat të drejtpërdrejtë të keqmenaxhimit. Kritikat ndaj Kinës, Trumpit, kryeministrit britanik Boris Johnson, dhe të tjerë, i kanë bërë jehonë kësaj ndjenje.
Fajtorët e pretenduar përfshijnë rrezatimin nga teknologjia 5G, ushtrinë amerikane, ushtrinë kineze dhe, për çudi jo hebrenjtë. Media e kontrolluar nga shteti iranian ka paralajmëruar njerëzit të mos përdorin ndonjë vaksinë të zhvilluar nga shkencëtarët izraelitë. Publikimet në Turqi dhe Palestinë e kanë përkufizuar COVID-19 si një armë biologjike izraelite. Supremacistët e Bardhë në Austri, Zvicër dhe SHBA kanë fajësuar filantropin hebre George Soros.
Gripi spanjoll shkaktoi kryengritje, greva masive të punës dhe protesta antimperialiste; në Indi, ku vdiqën miliona njerëz, ajo ndihmoi për të galvanizuar lëvizjen e pavarësisë.
Përkundrazi, pandemia e tanishme do të forcojë tre tendenca ekzistuese, dhe shumë shkatërruese: deglobalizimin, unilateralizmin dhe kapitalizmin e mbikëqyrjes autoritare.
Përpjekjet e Bashkimit Evropian për të hartuar një strategji të përbashkët kanë shfaqur përsëri ndarjet e vjetra të bllokut. Trump tani ka vendosur të pezullojë fondet amerikane për Organizatën Botërore të Shëndetit. Dhe, autoritetet përtej vetëm Kinës ose Rusisë po shkelin liritë dhe privatësitë.
Dy luftëra botërore kanë treguar se një rend global i organizuar rreth nacionalizmit egocentrik është i papajtueshëm me paqen dhe sigurinë.
Pandemia ka nxjerrë në pah nevojën urgjente për një ekuilibër të ri midis shtetit-komb dhe institucioneve mbikombëtare. Duke ndaluar këtë, shkatërrimi i bërë nga COVID-19 vetëm do të shtohet.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Kuptoni terrorizmin me rrënjët e modernizmit’
“BE do të ndihmojë vendet anëtare në çdo formë”
“Evropa ka nevojë për një Plan Marshall”
