Kur presidenca e Këshillit Evropian të Kroacisë më 1 korrik, studiuesit do të shikojnë gjysmë viti pas, gjatë së cilës vendi nuk do ta “mbulojë veten” me lavdi.
“Deklarata e Zagrebit” që u miratua së fundmi në Samitin BE-Ballkan Perëndimor dhe riafirmon qëllimin e BE-së që përfundimisht të pranojë gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor, mund të jetë një nga disa pikat kryesore të mbikëqyrura nga kryeministri kroat Andrej Plenkovi në këtë rol.
Akuza më e madhe e dështimit që Kroacia do të duhet të përballojë është heshtja e saj shqetësuese përballë sulmeve ndaj demokracisë së Viktor Orban të Hungarisë.
Akti më 30 mars i ka dhënë Orban aftësi të gjera ekzekutive, duke përfshirë këtu edhe sundimin me dekret pa një datë përfundimi. Dhe heshtja nga presidenca e BE ishte shurdhuese.
“Vëllezërit me vëllezërit, hungarezët me kroatët”
Në vend të kësaj, ministri i jashtëm kroat Grlic Radman deklaroi se çështjet e sundimit të ligjit ishin “një çështje e brendshme politike për çdo vend”. Kjo nuk ishte hera e parë që zyrtarët kroatë kanë qëndruar pranë “vëllezërve” të tyre hungarezë muajt e fundit. Në fakt, presidenca kroate filloi me një refuzim të qartë të vazhdimit të procedurave të nenit 7 kundër Hungarisë dhe Polonisë për politikën e tyre autoritare.
Sjellja e Kroacisë duket vërtet e çuditshme, duke pasur parasysh që anëtari më i ri i BE-së ishte bashkuar në bllok në 2013 me një president jubilant Josipovic duke shpallur se pranimi në BE konfirmoi se si “secili prej nesh i takon grupit të vlerave demokratike dhe kulturore evropiane”.
Rekordet jo aq “të pastra” të Kroacisë
Një shembull kryesor është sektori bankar i vendit, i cili pësoi ndryshime strukturore të gjera në 2015 pasi qeveria miratoi një ligj të diskutueshëm për shndërrimin e kredisë. Legjislacioni jo vetëm që detyroi bankat të shndërrojnë huat në franga zvicerane në Euro, por gjithashtu i detyruan ata të kapin humbjet prej 1 miliardë eurosh, të shkaktuar nga shkëmbimi i frangës zvicerane me euro.
Bankat pyesnin nëse masa e qeverisë ishte në përputhje me rregullat e BE-së. Komisioni Evropian paralajmëroi se “masa tejkalon atë që është e nevojshme dhe proporcionale” dhe mund të rezultonte në një ulje të besimit të investitorëve si dhe krizë të kredisë së konsumatorit. Sidoqoftë, Zagrebi shpërfilli kërkesën e ashpër nga Brukseli për një zgjidhje më të ekuilibruar. Ai gjithashtu hodhi poshtë paralajmërimin e Bankës Qendrore Evropiane që ligji mund të ndikonte negativisht në stabilitetin makroekonomik të vendit.
Refuzimi i Kroacisë për ta rishqyrtuar, shoqëruar me frikën se kjo mund të shkaktonte paqëndrueshmëri në tregun e vetëm, në vitin 2016 madje bëri që Komisioni Evropian të kërcënonte ta çonte Kroacinë përpara Gjykatës Evropiane të Drejtësisë.
Vetëm një vit më vonë, Kroacia përsëri miratoi një politikë në kundërshtim me standardet evropiane. Në vitin 2017, qeveria miratoi Aktin mbi Procedurat e Administrimit të Jashtëzakonshëm në Kompanitë me Rëndësi Sistemike.
Shteti i lojës, shtatë vjet më vonë
Këto çështje vazhdojnë të jenë kështu edhe sot e kësaj dite, dhe madje edhe nëse mbrojtja e Kroacisë ndaj Brukselit duket e butë në krahasim të drejtpërdrejtë me Hungarinë. Mbi të gjitha, është e rëndësishme të mbani mend se shtatë vjet pas anëtarësimit në BE, Kroacia ende shfaq tendenca autokratike.
Fjala e lirë është ende e kufizuar dhe transmetuesi kombëtar është kryesisht në duart e zyrtarëve të qeverisë.
Nje shprese e re?
Pasardhësi i Kroacisë në presidencën e BE-së, Gjermania, do të duhet të veprojë më me vendosmëri për çështjet e rendësishme që shqetësojnë BE-në. Berlini që prej vitit 2015 është bërë zëri moral i Bashkimit Evropian, qoftë për migracionin, përgjegjësinë fiskale apo ndryshimin e klimës.
Pas një presidence katastrofike kroate, BE-së i duhet një rrugëdalje nga krizat e saj.
Përkthyer dhe përshtatur nga European Views/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Kroacia merr Presidencën e BE, Ruçi uron kryeparlamentarin kroat
Anulohet takimi i majit në Zagreb midis BE-së dhe Ballkanit Perëndimor
