Kriza COVID-19 ka ndikuar globalisht në mënyrë disproporcionale në disa komunitete më shumë sesa të tjerë duke mos lënë pa goditur edhe punëtorët emigrantë.
Çuditërisht, megjithë përvojën e zymtë gjatë kësaj gjysme të vitit për punëtorët emigrantë gjatë pandemisë, efekti në dërgesat e parave – fluksi i parave që ata dërgojnë në shtëpi – në shumë raste, ka rezultuar elastik. Por kjo prirje mund edhe të ndryshojë, sipas ekspertëve.
Ashtu si edhe në tremujorin e parë të vitit, edhe tremujorin e dytë, me gjithë vështirësitë e krijuara nga pandemia, emigrantët shqiptarë kanë arritur të ndihmojnë familjet e tyre. Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, ata kanë dërguar 121 milionë euro tek familjarët e tyre për këtë periudhë të vitit.
Megjithatë shuma e dërguar në tremujorin e dytë të vitit, është 34% më e ulët se e njëjta periudhë e një viti më parë.
Kurse në tre muajt e parë të 2020-s emigrantët që punojnë dhe jetojnë jashtë vendit sollën në Shqipëri 152 milionë euro, sipas statistikave të Bankës së Shqipërisë. Në raport me të njëjtën periudhë të një viti më parë ka një rritje të lehtë prej 1%.
Për 6-mujorin, prurjet e emigrantëve ishin 273 milionë euro, me një rënie prej 18.5% me bazë vjetore. Të dhënat tregojnë se ky është niveli më i ulët i remitancave që nga viti 2008, kur banka ka nisur të raportojë të dhënat për këtë qëllim.
Prej të paktën 5 vitesh, tendenca e remitancave i ishte rikthyer rritjes, e lidhur kjo me rigjallërimin e ciklit të emigracionit në Shqipëri, ku të ikurit rishtazi kanë lidhje të forta me vendin mëmë dhe pasi stabilizohen me punë, kanë tendencën t’u dërgojnë para të afërmeve të tyre. Në të kundërt pas vitit 2008 prurjet e emigrantëve kishin shënuar rënie ciklike për disa vite (deri në 2016-n), pasi emigrantët e larguar në mes të viteve ’90 kishin filluar të ndërprisnin lidhjet me shtetin e origjinës.
Emigrantët kosovarë u kanë dërguar familjeve mbi 433 milionë euro gjatë 6 muajve të parë të 2020
Historitë njerëzore, të mbështetura nga të dhënat zyrtare kanë treguar përherë që emigrantët kosovarë në çdo kohë i kanë pasur shumë të forta lidhjet me familjet në vendin e origjinës. Pavarësisht vështirësive në vendet ku jetojnë e punojnë, ata u kanë dërguar përherë familjarëve para për të vijuar jetesën. Këtë e konfirmojnë edhe të dhënat e Bankës së Kosovës, që pavarësisht krizës globale të pandemisë COVID-19, dërgesat e qytetarëve të Kosovës që jetojnë dhe punojnë në vende të ndryshme të botës kanë arritur në 433 milionë euro.
Nga të dhënat e Bankës Qendrore të Kosovës për gjashtë muajt e parë të vitit 2020, emigrantët kanë dërguar 27.8 milionë euro më shumë se sa periudha e njëjtë e vitit të kaluar. Të dhënat tregojnë se më së shumti paratë u dërguan në muajin maj 2020, në vlerë prej 104 milionë euro.
“Në kuadër të bilancit të pagesave, remitancat dhe Investimet e Huaja Direkte shënuan rritje vjetore prej 1.3 për qind përkatësisht rënie vjetore prej 60.5 për qind”, thuhet në raportin “Vlerësimi tremujor i zhvillimeve makroekonomike, tremujori i parë 2020”.
Sipas kanaleve të dërgimit, BQK thotë se, pjesa më e madhe janë transferuar me anë të agjencive të dërgesave të parëve, kurse pjesa tjetër me anë të bankave komerciale.
Duke krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, emigrantët kanë dërguar në drejtim të Kosovës për gjashtë muaj e parë të vitit 433.2 milionë euro. Gjermania është shteti nga ku diaspora më së shumti dërgojnë para në Kosovë.Në vitin 2019, vlera e remitancave ishte mbi 800 milionë euro.
Rekomandimet e FMN-së për remitancat:
Gjendja e vështirë e punëtorëve emigrantë gjatë muajve të fundit ka nxjerrë në pah nevojën e ngutshme – tani më e madhe se kurrë – për të mbështetur ata dhe familjet e tyre në vendin e origjinës.
Në vazhdën e pandemisë, shumë punëtorë emigrantë humbën vendet e tyre të punës.
Emigrantët, shumë prej të cilëve janë pa dokumente, shpesh përballen me një barrë më të rëndë sesa një punëtor lokal sapo humbasin punën. Ata shpesh kanë mungesë të aksesit në rrjetet e sigurimeve shoqërore ose mbështetje të tjera, të cilat ofrojnë një ombrellë për homologët e tyre lokalë. Ky është veçanërisht rasti për personat pa dokumente ose ata me viza të përkohshme të punës.
Në të njëjtën kohë, shumë punëtorë emigrantë kanë qasje të kufizuar ose aspak në kujdesin shëndetësor. Jetesa e tyre në lagjet të mbipopulluara, së bashku me kushtet e këqija të punës, i vendosin ata në rnjë rezik permanent më të lartë të prekjes nga virusi.
Ata gjithashtu mund të jetojnë me frikën e dëbimit pasi disa vende kanë forcuar rregullat e emigracionit pas shpërthimit të koronavirusit.
Perspektiva për remitancat
Nuk është për t’u habitur që remitancat pritej të merrnin një goditje nga pandemia ndërsa vendet që punësojnë një numër të madh të punëtorëve të huaj kaluan në recesion. Për më tepër, qindra mijëra punëtorë emigrantë të punësuar në vendet kryesore prodhuese të naftës gjithashtu pësuan pasoja nga rënia e çmimeve të naftës, e cila rëndoi parashikimin e vendeve të Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit dhe Rusisë.
Remitancat e dërguara nga migrantët janë një burim thelbësor i financimit të jashtëm. Në 57 vende, këto prurje kaluan 5 përqind të PBB-së vitin e kaluar. Paratë shkuan kryesisht për familjet me të ardhura të ulëta. Në sfondin e krizës aktuale shëndetësore, nevoja për këto të ardhura është akute.
Në prill, Banka Botërore vlerësoi se remitancat do të binin me 20 përqind në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Kjo është gjerësisht në përputhje me parashikimet që rrjedhin nga aplikimi i elasticitetit të remitancave ndaj rritjes – të vëzhguara gjatë krizës financiare globale të vitit 2008 – në parashikimet e qershorit 2020 të Fondit Monetar Ndërkombëtar.
Sidoqoftë, rritja mbeti mjaft e fortë në vendet në zhvillim me të ardhura të ulëta gjatë krizës financiare.
Përkundër koronavirusit dhe ndikimit të tij të mundshëm në remitanca, pamja nuk është domosdoshmërisht e zymtë. Remitancat shpesh reagojnë ndaj tronditjeve të pafavorshme në vendet pritëse. Kjo ndoshta shpjegon pse ishin çuditërisht elastikë në shumë vende në gjysmën e parë të vitit.
Ndërsa ekziston një larmi e madhe, remitancat kryesisht ranë nga marsi, pastaj filluan të stabilizohen në maj përpara se të merrnin veten. Ky model ishte në përgjithësi në përputhje me politikat e rrepta të mbajtjes së virusit nën kontroll në vendet e përparuara, ku masat e rrepta u vendosën në mars dhe u qetësuan ngadalë duke filluar nga Maji.
Kthimi në nivelet para pandemisë në dërgesat e parave mund të nxitet nga një nevojë më e madhe për t’u dërguar para familjeve pasi vendet pranuese të dërgesave tani luftojnë me pandeminë dhe kolapsin e kërkesës së jashtme. Kjo ilustron rolin kundër-ciklik të remitancave.
Por, nëse emigrantët po shfrytëzojnë kursimet e tyre të pakta për të mbështetur familjet në vendin e origjinës, kjo mund të mos jetë e qëndrueshme me kalimin e kohës, veçanërisht nëse recesioni në ekonomitë pritëse zgjat. Një shpërthim i dytë i koronavirusit në pjesën e vonë të vitit në ekonomitë pritëse, për shembull, mund të rrezikojë më tej flukset e dërgesave të parave.
Tani më shumë se kurrë, përgjigjet e duhura dhe të përshtatshme të politikave nga vendet dërguese të remitancave dhe vendet pranuese të dërgesave janë kritike për të ndihmuar punëtorët migrantë. Punëtorët jashtë shtetit shpesh kryejnë role thelbësore – në kujdesin shëndetësor, bujqësi, prodhimin dhe përpunimin e ushqimit – dhe shpesh rrezikojnë jetën e tyre për të kryer këto punë.
Vendet pritëse mund të sigurojnë që të gjithë emigrantët të kenë qasje në kujdesin shëndetësor dhe mallrat dhe shërbimet themelore. Ka pasur disa hapa pozitivë në këtë fushë: të gjithë emigrantëve dhe azilkërkuesve u është dhënë përkohësisht e drejta e shtetësisë në Portugali. Italia njoftoi planet për leje të përkohshme pune për më shumë se gjysmë milioni emigrantë pa dokumente që konsiderohen thelbësore. Shteti i Kalifornisë ka vënë në dispozicion 75 milion dollarë nga një fond prej 125 milion dollarësh për pajisur me sigurime prej 500 $ çdo punëtor pa dokumente.
Në vendet e origjinës, autoritetet në vendet që dërgojnë punëtorë jashtë shtetit mund të rritin mbështetjen për familjet në nevojë, veçanërisht në ato vende ku rënia e remitancave ka qenë më e rëndë. Ndërsa remitancat zbehen, transferimet e parave dhe ndihma ushqimore mund të jenë veçanërisht të dobishme për të mbrojtur familjet e varfra dhe ato që rrezikojnë të bien përsëri në varfëri.
Emigrantët e kthyer mund të kenë nevojë për trajnim që të riintegrohen në tregun e punës. Aksesi në kredi mund t’i ndihmojë ata të fillojnë një biznes ku mundësitë në tregun zyrtar të punës janë të kufizuara.
Teknologjia gjithashtu mund të shfrytëzohet për të përfituar nga punëtorët emigrantë dhe familjet e tyre. Për shembull, teknologjia dixhitale dhe sistemet e pagesave mobile mund të përdoren për të lehtësuar dhe ulur koston e dërgimit dhe marrjes së remitancave. Kostoja mesatare e dërgimit të remitancave ishte rreth 7 përqind në tremujorin e parë të vitit 2020. Ulja e kësaj kostoje tani do të kthente një shumë të konsiderueshme parash tek të varfërit.
Qeveritë mund të modifikojnë rregulloret për të lehtësuar rrjedhat duke minimizuar rreziqet e përdorimit të papërshtatshëm. Sigurimi i stimujve tatimorë për ofruesit e shërbimeve të transferimit të parave për të kompensuar uljen e tarifave, siç bëri Pakistani gjatë Krizës Globale Financiare mund të jetë një veprim i zgjuar. Rritja e konkurrencës në treg midis ofruesve të shërbimeve të dërgesave mund të ulë koston.(si)
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Shqipëria do të ketë rënie ekonomike prej 9%
FMN: Ekonomia e Kosovës do të goditet rëndë
