Pas vitesh rënie prapa në teknologjitë më të fundit, Evropa tani ka një shans për të transformuar ekonominë e saj pas pasojave të pandemisë COVID-19. Rasti për një politikë industriale të nivelit të BE është më e fortë se kurrë, dhe mbijetesa e vetë eurozonës mund të varet nga ajo.
Ideja e një politike industriale evropiane është rikthyer në axhendë të paktën që nga lëshimi i një manifesti franko-gjerman për këtë çështje në fillim të vitit 2019. Por ndërsa ai dokument u përqëndrua kryesisht në konkurrencën globale, një argument po aq i fortë për ringjalljen industriale është se është e nevojshme për mbijetesën e euros.
Që nga prezantimi i monedhës së vetme, pjesa industriale e ekonomisë për sa i përket vlerës së shtuar ka mbetur e qëndrueshme në Gjermani ndërsa bie ndjeshëm në Francë, Spanjë dhe Itali. Reagimi masiv i politikës ekonomike të Gjermanisë ndaj goditjes COVID-19 do të forcojë këtë tendencë.
Industria, e interpretuar gjerësisht për të përfshirë shërbimet dixhitale, është çelësi për rritjen e produktivitetit, duke nënkuptuar që anëtarët jugorë të Bashkimit Evropian do të duhet të fillojnë një ringjallje industriale. Përndryshe, mungesa relative e tyre e konkurrencës do të thellojë çekuilibrat brenda eurozonës dhe do të rrisë mundësinë e transferimeve të përhershme veri-jug, duke kërcënuar qëndrueshmërinë politike të bllokut.
Lajmi i keq është se ndërsa Franca ndoshta mund të përballojë të shpenzojë miliarda euro për të mbështetur industrinë e saj të automjeteve, Italia dhe Spanja nuk munden. Lajmi i mirë është se paketa e rimëkëmbjes së Brezit të Ri e miratuar kohët e fundit ofron një mundësi si për të ringjallur industrinë e Evropës Jugore ashtu edhe për ta pozicionuar atë për një të ardhme dixhitale, të qëndrueshme.
Sipas marrëveshjes së Këshillit të BE-së korrikun e kaluar, “Shtetet Anëtare do të përgatisin planet kombëtare të rimëkëmbjes dhe qëndrueshmërisë që përcaktojnë axhendën e reformave dhe investimeve të Shtetit Anëtar në fjalë për vitet 2021-23.”
Udhëheqësit e BE-së tani duhet të shkojnë më tej, duke vendosur qëllime të qarta për ta bërë industrinë evropiane jo vetëm në rang global, por edhe më të ekuilibruar gjeografikisht. Fokusi duhet të përqendrohet në të njëjtët sektorë kryesorë të identifikuar në manifestin Franko-Gjerman: shëndetësia, energjia, klima, siguria dhe teknologjia dixhitale, me iniciativa specifike në mikroelektronikën, bateritë dhe inteligjencën artificiale (AI).
Ndërsa Shtetet e Bashkuara dhe Kina garojnë përpara në ndjekje të dominimit global në UA dhe teknologjive të tjera më të përparuara, Evropa po mbetet gjithnjë e më mbrapa në ekonominë dixhitale. Edhe në Gjermaninë e suksesshme, kapitalizimi i përgjithshëm i tregut të aksioneve është më i vogël se ai i një gjigandi të vetëm të teknologjisë amerikane si Amazon, Apple ose Microsoft.
Përkundër asaj që kanë argumentuar disa komentatorë, mungesa e konkurrencës teknologjike të Evropës nuk është rezultat i politikës së konkurrencës së BE-së, e cila ka bllokuar bashkime të tilla si ajo midis Alstom dhe Siemens.
Përkundrazi, problemi i Evropës është se ajo ka një treg dixhital thellësisht të fragmentuar, gjë që e bën të pamundur për firmat të përfitojnë nga ekonomitë dinamike të shkallës që platformat dixhitale dhe Big Data do të ofronin. Kjo pengesë lë pak stimuj për të investuar në kërkimin dhe zhvillimin që nxit inovacionin. Duke i bërë gjërat edhe më keq, Evropa gjithashtu ka fragmentuar thellë politikat e prokurimit publik, për shkak të faktit se i mungon një politikë e përbashkët mbrojtjeje. Është ky copëzim, jo konkurrencë brenda tregut të vetëm, që shpjegon mungesën e “kampionëve” evropianë.
Në të kaluarën, politika industriale evropiane u prish pasi strategjia e zgjedhjes së fituesve dështoi në vitet 1980 dhe 1990. Bërësit e politikave e zhvendosën fokusin e tyre në nxitjen e inovacionit, trajnimin e fuqisë punëtore dhe sigurimin e një mjedisi tërheqës biznesi. Pastaj, kriza financiare globale e vitit 2008 rinovoi interesin në politikën industriale dhe tani pandemia COVID-19 ka nënvizuar avantazhet e saj të mundshme si një mjet për të nxitur konkurrencën, përparimin e objektivave të qëndrueshmërisë, sigurimin e zinxhirëve të furnizimit dhe rritjen e qëndrueshmërisë ekonomike.
Pandemia ka bërë që sovraniteti teknologjik dhe stabiliteti i zinxhirit të vlerës të jenë prioritetet kryesore, jo vetëm në Evropë por kudo. Të dy imperativat paraqiten në mënyrë të dukshme në platformën e politikës ekonomike të garuesit presidencial amerikan Joe Biden dhe ka të gjitha arsyet për të besuar se operacionet e firmave të huaja të kontrolluara nga shteti – veçanërisht kompanitë kineze – do të monitorohen nga afër si në SHBA ashtu edhe në Evropë në vite përpara. Për më tepër, politika industriale ka një rol thelbësor për të luajtur në lëvizjen e burimeve nga sektorët në rënie dhe të vjetëruara në ato në zhvillim. Pa një qasje strategjike, ndihma shtetërore për sektorin privat thjesht do të krijojë më shumë firma mumje që duhet të kishin dështuar.
Ky rrezik është veçanërisht i mprehtë në rrethanat aktuale, duke pasur parasysh shkallën e shpenzimeve emergjente nga qeveritë. Në ndjekjen e një rimëkëmbje post-pandemike, qëllimi i BE-së së Gjeneratës së Tjetër dhe programeve të tjerë duhet të jetë jo vetëm rikthimi i rritjes por edhe transformimi i ekonomisë. Për këtë qëllim, politikat industriale duhet të përdoren për të ndihmuar në koordinimin e investimeve. Industritë kryesore si automjetet elektrike nuk varen vetëm nga sektori i automobilave por edhe nga fusha që variojnë nga AI dhe 5G deri te prodhimi i baterive dhe infrastruktura (stacionet e karikimit).
Arritja e konkurrencës globale në këtë industri kërkon investime plotësuese të gjera, për të mos përmendur një fuqi punëtore të trajnuar dhe të arsimuar siç duhet. Bashkëpunimi publik-privat do të jetë i nevojshëm. Suksesi i fondit të rimëkëmbjes së BE varet nga koordinimi në nivelin evropian, pas një procesi të përzgjedhjes dhe monitorimit të kujdesshëm të shpenzimeve publike. Për të parandaluar që politika të kufizojë potencialin transformues të rimëkëmbjes, projektet kandidate duhet të vlerësohen dhe të formësohen nga agjencitë e pavarura kombëtare të stafuara nga profesionistë të njohur.
Eurozona ka nevojë për një politikë industriale që ruan konkurrencën e brendshme ndërsa forcon gjithashtu industrinë e Evropës Jugore dhe mbështet angazhimin e BE për të hapur tregje ndërkombëtarisht. Përndryshe, vetë euro do të mbetet në rrezik.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“BE-ja nuk po bën garë me ndihmat për Ballkanin”
“Bankat të shtyjnë afatin e kredive”
