Analistët, gazetarët dhe blogerët duan të krahasojnë udhëheqësit rusë dhe turq.
Dhe të them të drejtën, ka disa paralele të dukshme midis të dyve. Rexhep Tajip Erdogan, ashtu si Vladimir Putin, nuk është tamam i dashuruar me parimet liberale perëndimore dhe është zhgënjyer me përvojën e vendit të tij të bashkëpunimit me Evropën.
Të dy predikojnë “vlera tradicionale”. Të dy mbrojnë me vendosmëri pozicionet e tyre në skenën ndërkombëtare dhe sfidojnë shumë kritikë të tyre të jashtëm dhe, kur është e nevojshme, dalin kundër qëndrimeve dhe trendeve dominuese globale.
Fakti që të dy kanë ideologji pothuajse identike, dhe ndajnë të njëjtën pikëpamje për botën moderne, duhet të kontribuojë në vetvete në një afrim midis Moskës dhe Ankarasë.
Për më tepër, Rusia dhe Turqia kanë objektivisht shumë interesa të përbashkëta ose konvergjente.
Të dy vendet plotësojnë njëra-tjetrën me mjaft sukses në një larmi fushash, nga energjia te turizmi, nga transporti dhe logjistika te përparimet ushtarako-teknike, etj.
Kjo u tha, marrëdhëniet dypalëshe mbeten të brishta dhe të paqëndrueshme.
Rusia dhe Turqia janë në të njëjtën kohë mike dhe konkurrente.
Në disa raste, ata madje janë kundërshtarë të drejtpërdrejtë. Putini dhe Erdogan nuk i besojnë njëri-tjetrit, megjithëse, në përgjithësi, ata nuk kanë tendencë t’i besojnë asnjë prej partnerëve të tyre të huaj.
Fërkimet periodike, mosmarrëveshjet dhe keqkuptimet midis Moskës dhe Ankarasë shfrytëzohen në mënyrë aktive nga vendet e treta, shumë prej të cilave nuk kanë interes në ndërveprimin e ndezur midis Rusisë dhe Turqisë duke u kthyer në një partneritet strategjik.
Brishtësia e këtij bashkëveprimi u zbulua për të gjithë pesë vjet më parë pas rrëzimit të Su-24 rus në kufirin Turqi-Siri.
Për një moment, dukej sikur Rusia dhe Turqia ishin gati të shkonin në luftë dhe ishin afërsisht gjashtë muaj para se palët të ishin pak a shumë në të njëjtën situatë përsëri.
Një situatë e ngjashme lindi në Siri në fillim të këtij viti, kur Ankaraja akuzoi Moskën se ishte e përfshirë drejtpërdrejt në vdekjen e dhjetëra ushtarëve turq në Guvernatorin e Idlibit.
Në të dy rastet, palët gjetën vullnetin politik, duke parandaluar që situata të dilte jashtë kontrollit dhe të sillte të gjitha pasojat e padëshiruara.
Fatkeqësisht, marrëdhëniet Turqi – Rusi mund të ndryshojnë në çdo kohë.
Logjika dhe dinamika e politikës aktuale të jashtme të Turqisë vazhdojnë ta vendosin Erdoganin në mes të një fushe të minuar, ku çdo hap mund të rezultojë fatal për marrëdhëniet e tij me Vladimir Putin.
Le të shohim disa nga hapat e politikës së jashtme që lidershipi turk mund të ndërmarrë dhe që ka shumë të ngjarë të hapë një përçarje gjigande në marrëdhëniet e Ankarasë me Moskën.
Ndërhyrja në konfliktin e Nago-Karabakut. Nuk duhet të jetë për t’u habitur që Ankaraja ka mbështetur në mënyrë të vendosur dhe pa mëdyshje Baku gjatë tre dekadave të konfrontimit Armeni-Azerbajxhan. Por është një gjë të ofrosh mbështetje politike dhe diplomatike për një aleat në një konflikt të ngrirë, dhe është një gjë tjetër tërësisht të sigurosh ndihmë ushtarake në shkallë të gjerë në kulmin e armiqësive.
Kjo lloj ndihme zhvendos ekuilibrin e fuqisë së palëve ndërluftuese në mënyrë dramatike, i jep Azerbajxhanit shpresë të rreme se Nagorno-Karabak mund të zgjidhet shpejt me anë të mjeteve ushtarake dhe, si rezultat, e bën nënshkrimin e çdo marrëveshje paqeje shumë më të vështirë.
Shkallëzimi në Libi. Turqia ka qenë një nga aktorët kryesorë të huaj në Luftën Civile Libiane që nga fillimi. Ishte ndërhyrja turke që e ndaloi Marshall Khalifa Haftar të kapte Tripolin. Por nëse Ankaraja vazhdon të ndërkombëtarizojë konfliktin libian duke ndërtuar praninë e saj ushtarake në vend, duke ndihmuar forcat e Fayez al-Sarraj të arrijnë një fitore vendimtare mbi kundërshtarët e tij të shumtë në rajonet lindore dhe jugore, atëherë ajo do të përballet me probleme gjithnjë e më serioze. Dhe jo vetëm me Rusinë, por edhe me një numër vendesh të tjera që janë të përfshira në krizën libiane në një mënyrë apo në një tjetër, nga Egjipti në Francë.
Terroristët në Idlib. Detyrimet e Turqisë sipas marrëveshjeve të Soçit mbi Idlibin ishin të siguronin tërheqjen e grupeve terroriste dhe armëve të rënda nga zona e tamponëve. Dy vjet më vonë, dhe Ankaraja nuk ka arritur ta bëjë këtë. Nëse terroristët, të mbrojtur nga prania turke në Idlib, e përdorin këtë territor si një bazë për fillimin e operacioneve kundër forcave të Bashar Asadit dhe infrastrukturës ushtarake ruse në Siri, është vetëm çështje kohe deri në një krizë të re midis Rusisë dhe Turqisë.
Operacione kundër kurdëve në Sirinë Veriore. Për çudi, Rusia dhe Turqia kanë qëndrime të ndryshme ndaj kurdëve sirianë dhe rolin që ata do të dëshironin t’i shihnin ata në të ardhmen e vendit. Sidoqoftë, nëse Turqia fillon një operacion të ri në shkallë të gjerë kundër Kurdëve në Sirinë Veriore, kjo mund të rezultojë në një përplasje të drejtpërdrejtë midis Damaskut dhe Ankarasë në Sirinë Veriore, me të gjitha pasojat negative që kjo do të sillte për marrëdhëniet Rusi-Turqi.
Një përkeqësim i përballjes me Greqinë. Marrëdhëniet midis Rusisë dhe Greqisë janë disi të trazuara për momentin. Pavarësisht kësaj, është jashtëzakonisht e vështirë që Moska të marrë anën e Ankaranë në mosmarrëveshjen aktuale territoriale të Turqisë me Greqinë.
Zgjerimi i bashkëpunimit ushtarak-teknik me Ukrainën. Rusia dhe Turqia kanë pasur gjithmonë pikëpamje thelbësisht të ndryshme, veçanërisht që nga shpërthimi i krizës ukrainase në 2014. Në një mënyrë apo në një tjetër, Moskës i është dashur të pajtohet me faktin se Ankaraja nuk e njeh Krimesë si pjesë të Rusisë dhe nuk do të heqë dorë nga pretendimet e saj për rolin e “mbrojtësit” të tatarëve të Krimesë.
Pikat e mësipërme nuk do të thotë që Rexhep Erdogan është i vetmi që shkel një fushë të minuar.
Vladimir Putin është vetë duke qëndruar në mes të një fushe të minuar të politikës së jashtme në lidhje me Turqinë.
Ëhtë e vërtetë që ka forca me ndikim anti-rus brenda elitave turke që synojnë ta kthejnë opinionin publik kundër Moskës. Por në të njëjtën kohë, nuk ka mungesë të grupeve në Rusi që nuk duan të shohin një afrim me Ankaranë dhe kështu përpiqen të ndezin flakët e ndjenjave dhe paragjykimeve tradicionale antiturke, të cilat nuk janë zhdukur kurrë.
Perceptimet tepër të thjeshtuara dhe negative të palës tjetër si mishërim i anarkisë sociale, modernizimi i dështuar ekonomik dhe regresioni politik dominojnë në qarqet liberale në Rusi dhe Turqi.
Sido që të jetë, aksionet në lojë Rusi-Turqi janë jashtëzakonisht të larta, jo vetëm për Rusinë dhe Turqinë, por edhe për një numër rajonesh aty pranë ku Moska dhe Ankaraja promovojnë interesat e tyre shpesh të kundërta, veçanërisht Azia Qendrore dhe Afrika Veriore.
Dr. Andrey KORTUNOV, Drejtori i Përgjithshëm i Këshillit Rus të Çështjeve Ndërkombëtare/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A është Erdogan, kali i Trojës i Rusisë?
“Problemi” turk në Mesdhe (që çon veçse në luftë)
Ç’ po ndodh me “miqësinë” Putin-Erdogan?
