Presidenti amerikan ka një ndikim të madh në jetën e njerëzve si brenda ashtu edhe jashtë vendit, kështu që zgjedhjet e ditës së sotme dhe rezultati do të ketë rëndësi për të gjithë botën.
Sistemi politik amerikan dominohet nga vetëm dy parti, kështu që presidenti gjithmonë i përket njërës prej tyre.
Republikanët kundër Demokratëve
Republikanët janë partia politike konservatore në SHBA dhe kandidati i tyre në zgjedhjet e këtij viti është Presidenti Donald Trump, i cili shpreson të sigurojë edhe katër vjet në pushtet.
Partia Republikane njihet gjithashtu si GOP, ose Partia e Vjetër e Madhe. Në vitet e fundit, ai ka këkuar taksa më të ulëta, të drejtat e armëve dhe kufizime më të forta të imigracionit. Mbështetja për partinë ka tendencë të jetë më e fortë në pjesët më rurale të Amerikës. Ish-presidentët republikanë përfshijnë George W Bush, Ronald Reagan dhe Richard Nixon.
Demokratët janë partia politike liberale në SHBA. dhe kandidati i tyre është Joe Biden, një politikan me përvojë më i njohur për shërbimin si zëvendëspresident i Barack Obama për tetë vjet.
Të dy kandidatët janë në të 70-at e tyre. Trump do të ishte 74 vjeç në fillim të mandatit të tij të dytë, ndërsa në moshën 78 vjeç, Biden do të ishte presidenti më i moshuar në histori.
Si vendoset fituesi?
Të dy kandidatët garojnë për të fituar votat e kolegjit elektoral.
Secili shtet merr një numër të caktuar votash të kolegjit elektoral pjesërisht bazuar në popullsinë e tij dhe ka gjithsej 538 persona, kështu që fituesi është kandidati që fiton 270 ose më shumë.
Kjo do të thotë që votuesit vendosin për nivelin shtetëror më shumë sesa për atë kombëtar, prandaj është e mundur që një kandidat të fitojë më shumë vota në shkallë vendi, siç bëri Hillary Clinton në 2016, por prapë të mos marrë votat e kolegjit elektoral.
Shumica e shteteve anojnë shumë nga njëra parti ose tjetra, kështu që fokusi zakonisht është në ato shtete ku secila prej tyre mund të fitojë. Këto njihen si shtete të fushës së betejës.
Kush mund të votojë dhe si e bëjnë atë?
Nëse jeni një shtetas amerikan dhe jeni 18 vjeç e lart, keni të drejtë të votoni në zgjedhjet presidenciale, të cilat zhvillohen çdo katër vjet.
Sidoqoftë, shumë shtete kanë miratuar ligje që u kërkojnë votuesve të tregojnë dokumente identifikimi për të provuar se kush janë para se të votojnë.
Këto ligje shpesh vihen në zbatim nga Republikanët të cilët thonë se janë të nevojshëm për t’u mbrojtur nga mashtrimi i votuesve. Por demokratët i akuzojnë ata se e përdorin këtë si një formë të shtypjes së votuesve pasi shpesh janë më të varfër, votues të pakicave të cilët nuk janë në gjendje të japin ID.
Se si njerëzit votojnë është një çështje e diskutueshme këtë vit për shkak të pandemisë së koronavirusit. Disa politikanë mbështesin idenë e përdorimit të votimit postar, por Presidenti Trump ka thënë se kjo mund të rezultojë në më shumë mashtrim të votuesve.
A janë zgjedhjet vetëm për atë që do të bëhet president?
Jo. E gjithë vëmendja do të jetë tek Trump dhe Biden, por votuesit gjithashtu do të zgjedhin anëtarët e rinj të Kongresit kur të plotësojnë fletët e tyre të votimit.
Demokratët tashmë kanë kontrollin e Dhomës së Përfaqësuesve, kështu që ata do të kërkojnë të mbajnë atë, dhe gjithashtu do të kërkojnë të marrin kontrollin e Senatit.
Kur do ta zbulojmë rezultatin?
Mund të duhen disa ditë, por zakonisht është mjaft e qartë se kush është fituesi në orët e para të mëngjesit pasardhës.
Në vitin 2016, Donald Trump u ngjit në skenën në New York rreth orës 3 të mëngjesit për të mbajtur fjalimin e tij të fitores përpara një turme mbështetësish .
Por zyrtarët tashmë po paralajmërojnë se mund të duhet të presim më gjatë, ndoshta ditë, madje javë, për rezultatin këtë vit për shkak të rritjes së pritshme të fletëve të votimit postar.
Kur e merr fituesi detyrën?
Nëse Joe Biden fiton zgjedhjet, ai nuk do ta zëvendësonte menjëherë Presidentin Trump pasi ka një periudhë të caktuar tranzicioni për t’i dhënë udhëheqësit të ri kohën për të caktuar ministrat e kabinetit dhe për të bërë plane.
Presidenti i ri betohet zyrtarisht në zyrë në 20 Janar në një ceremoni të njohur si inaugurimi, i cili mbahet në shkallët e ndërtesës së Kapitolit në Uashington DC.
Pas ceremonisë, presidenti i ri shkon drejt Shtëpisë së Bardhë për të filluar mandatin katërvjeçar në detyrë.
Përkthyer dhe përshtatur nga BBC/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do të jetë fitorja e Trump një pikë kthese në histori?
Çaste historike në debatet presidenciale amerikane, njihuni me disa prej tyre
