Pas katër vitsh gënjeshtrash të Presidentit Donald Trump, bullizimit të të rinjve, mizorisë së tij vërtet të rrezikshme, shumë votues u tërhoqën nga premtimi i Presidentit të zgjedhur Joe Biden për të rivendosur atë që ka humbur.
Por kur bëhet fjalë për politikën e jashtme, në veçanti, nuk mund të ketë kthim në status quo.
Presidenti i zgjedhur amerikan Joe Biden bëri një “kthim në normalitet” një nga motot e fushatës së tij zgjedhore. Pas katër viteve të gënjeshtrave të Presidentit Donald Trump, qëndrimi i tij ishte sigurisht tërheqës.
Por, siç e ka pranuar vetë Biden, bota nuk është ajo që ishte në janar 2017, kur administrata e Barack Obamas – në të cilën Biden shërbeu si nënpresident – u largua nga zyra. Pra, çfarë saktësisht po planifikon të bëjë ai?
Për të qenë të sigurt, Biden me siguri mund të rikthejë ndjenjën e qetësisë dhe mirësjelljes në presidencën e SHBA. Por për çështje konkrete të politikës – veçanërisht çështjet e politikës së jashtme – status quo-ja, do të jetë shumë më e vështirë, për të mos thënë e pamundur, për t’u ndryshuar dhe për t’u rikthyer.
Biden është zotuar të rimarrë disa nga marrëveshjet ndërkombëtare të epokës Obama që Trump braktisi, duke filluar me marrëveshjen e klimës së Parisit dhe Planin e Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit (JCPOA, i njohur më mirë si marrëveshja bërthamore e Iranit).
Për më tepër, ai synon të zgjasë Traktatin e Ri të Reduktimit të Armëve Strategjike 2010 (Fillimi i Ri) me Rusinë, të ribashkohet me Organizatën Botërore të Shëndetësisë dhe të angazhohet përsëri me Kubën. Ai gjithashtu mund të bashkohet me pasardhësin e Partneritetit Trans-Paqësor (TPP), marrëveshjen tregtare mega-rajonale të cilën Obama negocioi dhe Trump e refuzoi.
Ripranimi i marrëveshjes së Parisit duhet të jetë veprimi më i thjeshtë. Ajo kurrë nuk fitoi statusin e traktatit, kryesisht sepse Obama e dinte që Senati i kontrolluar nga Republikanët nuk do ta miratojë kurrë atë. Kjo është arsyeja pse Trump ishte në gjendje të tërhiqej nga ajo pa një votim në Kongres; ai thjesht duhej t’i përmbahej periudhës një vjeçare të pritjes të përcaktuar në tekst. Po kështu, Biden mund të ribashkohet pa miratimin e kongresit, pas vetëm një periudhe pritjeje 30 ditore.
Sidoqoftë, pjesa tjetër e këtyre përpjekjeve do të jetë e mbushur me vështirësi. JCPOA është një çështje e tillë. Megjithëse, gjithashtu, nuk u ratifikua nga Senati, heqja e njëanshme e sanksioneve ekonomike ndaj Iranit (kryesisht për shitjet e naftës) do të krijonte një bujë midis republikanëve kongresistë, të cilëve Biden u duhet të përmbushë premtime të tjera. Edhe Izraeli do të tërbohej.
Ky veprim mund të ngrejë edhe disa dyshime në Evropë.
Kritikët argumentojnë se JCPOA imponon kufij të pamjaftueshëm në aftësitë e pasurimit bërthamor të Iranit dhe lë jashtë çështjet kritike – domethënë, raketat balistike të Iranit dhe, më e rëndësishmja, mbështetjen e tij për forcat anti-izraelite, anti-amerikane të rajonit (si Hezbollah) ose regjimet (të tilla si në Siri). Pa disa ndryshime, marrëveshja ka shumë të ngjarë të mbetet e dobët.
Çdo përpjekje për të rivendosur politikën e normalizimit të Obamës me Kubën do të përballet me sfida të ngjashme. Kjo qasje nënkupton një ambasadë të plotë të stafit amerikan në Havana, pa kufizime udhëtimi ose dërgesash dhe ringjalljen e vizitave të anijeve turistike dhe lidhjeve ajrore me ishullin. Kjo do të përfshinte gjithashtu sa më shumë investime dhe tregti të jetë e mundur nën embargon e SH.B.A.-së që ka qenë në fuqi që nga viti 1961 (e cila nuk do të hiqet nga administrata e Biden).
Biden me sa duket nuk do t’i kërkonte Kubës asgjë në këmbim. Mbi të gjitha, Obama arriti një marrëveshje me regjimin Castro në 2015 vetëm sepse ai nuk përfshinte kushte konkrete në lidhje me të drejtat e njeriut, demokracinë, reformën ekonomike ose bashkëpunimin e rëndësishëm Kuban në Amerikën Latine.
Por, siç kanë treguar pesë vitet e fundit, Kuba nuk do t’i adresojë këto çështje vetë. Në një intervistë të fundit, ish Sekretari i Shtetit i SHBA John Kerry, duke folur në emër të Biden, rrëfeu se përparimi i Kubës në të drejtat e njeriut dhe reformën ekonomike që nga viti 2015 ka qenë “zhgënjyes”. Në fakt, kushtet e të drejtave të njeriut janë përkeqësuar dhe numri i të paraburgosurve politikë është rritur. Ndërkohë, kriza humanitare në Venezuelë, ku Kuba ka një ndikim të madh, është përkeqësuar ndjeshëm, pa ndonjë zgjidhje në horizont.
Në këtë sfond, përpjekja për të normalizuar marrëdhëniet me Kubën do të ishte politikisht e rrezikshme. Në zgjedhje, Biden doli dukshëm më keq midis Kubano-Amerikanëve në Miami, i cili përbën më shumë se 10% të popullsisë votuese në Florida, sesa bëri Hillary Clinton në 2016. Për më tepër, Biden mund të ketë nevojë për mbështetjen e republikanëve të Floridas, siç është senatori Marco Rubio, për të përmbushur premtimin e tij për krijimin e një rruge drejt shtetësisë për 11-12 milion emigrantë të padokumentuar.
Për më tepër, megjithëse Biden nuk ka bërë asnjë premtim në lidhje me Venezuelën, ai do të duhet të marrë disa vendime thelbësore në këtë front pothuajse menjëherë pas inaugurimit të tij. A do të mbajë ai sanksione ekonomike kundër vendit dhe kompanisë së tij shtetërore të naftës, Petróleos de Venezuela, SA? A do ta njohë ai Juan Guaidó, udhëheqësin e opozitës që u betua si president i përkohshëm në vitin 2019, si kreun legjitim të shtetit? A do t’i shpërfillë ai rezultatet e zgjedhjeve farsë të Asamblesë Kombëtare që u mbajtën më 6 Dhjetor?
Me fjalë të tjera, a do ta mbështesë Biden gjerësisht politikën e Trump në Venezuelë (duke përjashtuar skemat e grushtit të shtetit të trilluar nga kaubojtë amerikanë dhe vendas)? Apo ai do të kërkojë një mënyrë tjetër për të adresuar krizën e rëndë humanitare të vendit? Kthimi në politikën e Obamës për “neglizhencë”një pozicion i arsyeshëm në atë kohë – do të ishte problematik sot.
Më në fund, ekziston çështja e tregtisë Azi-Paqësor. Biden nuk është zotuar të bashkohet me pasardhësin e TPP, Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Partneritetin Trans-Paqësor (CPTPP), krijuar pas tërheqjes së Trump nga 11 vendet që negociuan marrëveshjen origjinale me Obamën.
As ai nuk ka njoftuar plane për të rinegociuar atë. Biden ka thënë, megjithatë, se ai mendonte se TC nuk ishte një marrëveshje e keqe për SH.B.A., megjithëse ai mund të kërkojë më tej dispozita pune dhe mjedisore.
Këtu qëndron sfida themelore për Biden: si të ringjallim marrëveshjet e dobishme shumëpalëshe ose politikat e jashtme, duke njohur mënyrat e panumërta që bota – dhe reputacioni i Amerikës – ka ndryshuar në katër vitet e fundit. Nuk mund të ketë “kthim” në të kaluarën, por vetëm përshtatje të objektivave dhe strategjive të SH.B.A.-së ndaj kushteve aktuale. Sa më shpejt që ekipi i politikës së jashtme të Biden ta mësojë këtë, aq më mirë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H, konica.al
