Një shpatë dhe një kapelë, ishte dhurata nga Papa Pali II për heroin kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu, me rastin e festimeve të Krishtlindjes, më 25 dhjetor të vitit 1466.
Skënderbeu u prit në këtë datë në Selinë e Shenjtë, ndërsa dhuratat tani janë të ekspozuara në Muzeun Historik të Artit në Vjenë.
Imitimet e përkrenares dhe shpatës, mund t’i gjeni në Muzeun e Skënderbeut në Krujë. Origjinalet u kthyen në Shqipëri, në nëntor 2012, për 100-vjetorin e Pavarësisë, kur Muzeu Kombëtar i prezantoi për publikun e gjerë.
Mos harroni se:
1. Gjergj Kastriot Skënderbeu mban titullin “Hero i Kombit Shqiptar”, titulli më i lartë dhe i vetëm, që mban një shqiptar.
2. Gjergj Kastriot Skënderbeu lindi më 6 maj të vitit 1405. Për vendlindjen e tij, ka dy versione. I pari në Dibër dhe i dyti, në Mat. Skënderbeu vdiq më 17 janar të vitit 1468, në Lezhë. Ai jetoi 62 vjet, 7 muaj e 11 ditë.
3. Për 25 vjet Gjergj Kastriot Skënderbeu mbajti të pa pushtuar Arbërinë nga ushtria osmane, që e sulmoi atë dhjetëra herë duke u bërë mbrojtës, jo vetëm i kësaj toke, por edhe i krishtërimit në Evropë.
4. Për shkak se Skënderbeu u bë diga, mbrojtja dhe rezistenca e krishterë ndaj ushtrisë osmane, Evropa dhe Vatikani e kanë cilësuar heroin kombëtar të shqiptarëve, si atlet i Krishtit dhe pararendës të aleancës Atlantike NATO.
5. Për 25 vjet me radhë, Kruja që ishte kryeqyteti i Arbërisë, u quajt nga shumë personalitete të kohës akropoli i Kristianizmit në Evropë.
6. Gjergj Kastriot Skënderbeu cilësohet nga historianët si një nga 4 gjeneralët dhe strategët më të zotë në historinë e botës, pas Aleksandrit të Madh, Jul Cezarit dhe Napoleon Bonapartit.
7. Skënderbeu me ushtrinë e tij shkatërroi 20 ushtri të huaja dhe sipas Marin Barletit, ai vetë gjatë gjithë jetës së vetë vrau në beteja 3 mijë persona.
8. Gjergj Kastriot Skënderbeu ishte djali më i vogël i Gjon Kastriotit, princit të Arbërisë së Veriut dhe i princeshës Vojsava. Gjergji ishte fëmija i fundit mes 4 djemve: Stanishit, Reposhit dhe Konstandinit, si dhe 5 vajzave: Mara, Jella, Angjelina, Vllajka dhe Mamica, që kishin Gjon dhe Vojsava Kastrioti.
9. Familja e Kastriotëve zotëronte një principatë të vogël midis Matit dhe Dibrës, në kufirin verior në zotërimet e Topiajve. Paraardhësi Kostandin Kastrioti e filloi sundimin e tij mbi këtë principatë, në vitin 1383.
10. Gjergj Kastrioti u martua me Donika Arianitin, nga Kanina e Vlorës dhe bashkë patën një djalë, Gjonin, emrin e të cilit, ia vunë në nder të të atit. Djali i Gjonit, e kishte emrin Gjergj Kastrioti, në nder të gjyshit.
11. Gjergj Kastrioti dhe Donika Arianiti u martuan më 23 prill të vitit 1451, kur ajo ishte 23 vjeç dhe Gjergji 46 vjeç. Në Kaninë dasma zgjati 3 ditë dhe Skënderbeu shkoi nga Kruja atje, me 500 kalorës. Më pas, dasma vazhdoi në manastirin e Ardenicës dhe më pas, në kalanë e Beratit.
12. Gjergj Kastriot Skënderbeu i përkiste fesë së krishterë, si e gjithë familja dhe të gjithë paraardhësit e tij. Ai u kthye në muhamedan pasi u mor peng dhe më pas u kthye sërish i krishterë, kur u kthye në Shqipëri.
13. Në moshë të vogël, Gjergj Kastrioti bashkë me 3 vëllezërit e tij u mor peng nga Sulltan Murati i II, si ndëshkim për luftën që i shpalli babai i tyre Gjon Kastrioti. Gjergji u vendos në Ederne dhe më pas, në oborrin e sulltanit.
14. Gjergj Kastrioti vazhdoi shkollën e içogllanëve në Ederne të Turqisë së sotme, në të cilin mësonin artin ushtarak djemtë e sundimtarëve të nënshtruar me frymë osmane.
15. Pas shkollës, Skënderbeu nisi karrierën ushtarake, si pjesë e disa ekspeditave në Ballkan dhe Azi, në të cilat u shqua në luftime, por edhe si strateg. Nga spahi, ai mori gradën sanxhakbeut.
16. Për trimërinë dhe fitoren në betejat si pjesë e ushtrisë osmane, Sulltani i kishte dhënë Gjergj Kastriotit gradën e lartë gjeneral.
17. Skënderbeu studioi dhe u stërvit në Stamboll, për artin ushtarak. Ai njihte gjuhën osmane, latine dhe shqip. Titullin Skënderbej “Iskander bej” ose “Aleksandri i madh” iu dha nga Sulltan Murati i II, pas fitores së betejave në Azi.
18. Në vitin 1443, Skënderbeu arrestoi sekretarin e Sulltanit dhe e detyroi të firmoste një urdhër të Sulltanit për komandantin turk të Krujës, sipas të cilit, duhet t’ia dorëzonte qytetin Skënderbeut. Me 300 kalorës dhe ushtarë besnikë, Skënderbeu mbërriti në Krujë, mori në dorëzim kalanë dhe brenda natës vrau të gjithë ushtarët osmanë.
19. Kryengritja kundër osmanëve vijoi në të gjithë Arbërinë dhe pasi u morën të gjitha kalatë, në një kuvend Skënderbeu u shpall komandant i të gjitha forcave.
20. Janë disa shtete në botë, që kanë sheshe me emrin e Gjergj Kastriot Skënderbeu, si: Tirana në Shqipëri, Prishtinë në Kosovë, Zyrihu në Zvicër, Parisi në Francë, Roma në Itali, Çikago në SHBA, Shkupi në Maqedoni etj.
21. Simbolet dhe armët origjinale të Skënderbeut gjenden në muzeun e armëve në Vjenë të Austrisë. Pas vdekjes së Skënderbeut, bashkëshortja i ka lënë me testament. Por më pas, ato ndërruan pronësi te disa koleksionues dhe në fund, u vendosën në muzeun e Armëve.
22. Armët e Skënderbeut që ndodhen në muzeun e armëve në Vjenë, janë dy shpata. Shpata e parë i është dhuruar nga Papa, në krishtlindjen e vitit 1466. Ajo është e drejtë dhe e gjatë 85.5 cm dhe e gjerë 5.7 cm dhe peshon 1.3 kilogram. Shpata e dytë është e modelit turk dhe është 121 cm dhe peshon 3.2 kg.
23. Në muzeun e Krujës janë vetëm kopjet e tyre. Në Shqipëri, aktualisht nuk gjenden sende apo objekte personale të Skënderbeut. Ato janë zhdukur pas vdekjes së tij dhe dyndjeve osmane në vendin tonë. Madje edhe eshtrat e tij, janë marrë nga osmanët dhe janë përdorur si hajmali.
24. Në nëntor të vitit 2012, në 100-vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë, armët e Skënderbeut u ekspozuan për disa ditë në muzeun historik kombëtar në Tiranë. Numri i vizitorëve që panë armët origjinale të Skënderbeut ishte 1.4 milionë persona. Vetëm më 28 nëntor atë e vizituan mbi 200 mijë vizitorë.
25. Përkrenarja me kokën e Skënderbeu ishte simbol i huazuar nga legjendat e Pirros së Epirit dhe Aleksandrit të madh. Ajo ishte me metal të bardhë dhe me një rrip të lar me ar. Skënderbeu deklaronte se ishte pasardhës i Pirros. Marin Barleti shkruante se Skënderbeu i referohej shpesh, Pirros së Epirit.
26. Kali i Skënderbeut është një nga simbolet e jetës së tij. Sipas Barletit, ai ishte i bardhë dhe i një race të zgjedhur. Pas vdekjes së Skënderbeut, kali nuk pranoi ta kalëronte dikush tjetër dhe pas disa kohësh vdiq (ngordhi).
27. Flamuri i Skënderbeut ishte me fushë të kuqe dhe shqiponja me dy koka, flamuri që edhe sot është zyrtar i shtetit shqiptar. Në fjalimin e tij, më 28 nëntor 1912, në Vlorë, teksa shpallte pavarësinë e shtetit shqiptar, Ismail Qemali përmendi se flamuri që ngriti ishte ai i Skënderbeut.
28. Eshtrat e Skënderbeut u zhvarrosën nga turqit pas rënies së Krujës më 1480, 12 vjet pas vdekjes. Varri i tij që ndodhej në kishën e Shën Nikollës në Lezhë u dhunua dhe eshtrat e tij u morën si hajmali nga ushtarët turq.
29. Dy herë Papa Piu i II u nis në Shqipëri, për të kurorëzuar si mbret Gjergj Kastriot Skënderbeun. Por, kjo nuk u bë e mundur. Herën e dytë, Papa Piu vdiq në Ankona, duke ardhur në Arbëri.
30. Emrin e Skënderbeut në Shqipëri e mbajnë: Sheshi qendror në Tiranë, tri rrugë në Tiranë, Krujë, Durrës, një muze në Krujë, një fshat në Librazhd, klubi i futbollit të Korçës, një titull i lartë. Akademia ushtarake e Shqipërisë në Tiranë mban emrin e Skënderbeut si strategu më i lartë ushtarak i të gjitha kohërave. Më parë emrin Skënderbej e mbante edhe shkolla e mesme ushtarake në Tiranë.
31. Kanë qenë disa tentative për ta vrarë Skënderbeun. Sipas historianëve, disa herë janë bërë përpjekje për ta helmuar atë. Por, duket se përpjekja më serioze ka qenë e Venedikut. Gjatë kohës që ishin në luftë me të, venedikasit shpallën çmim si pagesë të përjetshme prej 100 dukatësh, për vrasjen e Skënderbeut.
32. Janë 4 autorë shqiptarë, si biografë të Skënderbeut: Marin Barleti, Fan Noli, Sabri Godo dhe Kristo Frashëri.
33. “Histori e Skënderbeut” e Marin Barletit e shkruar në latinisht dhe e botuar në Romë, në 1508, është vepra më shumë e përkthyer e një autori shqiptar. Kjo vepër është përkthyer në 40 gjuhë dhe pas 500 vjetëve u përkthye edhe në gjuhën shqipe.
34. Mbreti i Napolit i dhuroi Skënderbeut 60 kilometra katrorë tokë dhe një kështjellë në Napoli në shenjë nderimi dhe respekti, për ndihmën që ai i dha në luftë ndaj kundërshtarëve. Edhe sot, kjo kështjellë është pronë e pasardhësve të Skënderbeut.
35. Varri i Donika Kastriotit, bashkëshortes së Gjergj Kastriotit, ndodhet ende në Spanjë që në atë kohë pjesë e mbretërisë së Napolit. Për koincidencë edhe varri i bashkëshortes së Ismail Qemalit, ndodhet po në Spanjë.
36. Lekë Zaharia, Gjon Muzaka, Goiko Stres Balsha, Pal Engjëlli, Gjergj Arianiti, Andrea Topia, Vrana Konti ishin bashkëpunëtorët më të ngushtë të Skënderbeut. Nipi i Skënderbeuit Hamza Kastrioti dhe Moisi Golemi e tradhtuan atë.
37. Dy janë fjalimet më të rëndësishëm të Skënderbeut. I pari i mbajtur në Krujë kur mbërriti nga Turia. Fjalët “lirinë nuk ua solla unë, por e gjeta mes jush”, janë unikale edhe sot e kësaj dite. Fjalimi i dytë është në formën e testamentit përpara vdekjes në të cilin thotë: “s’ka asnjë shtet aq të fuqishëm dhe aq të shëndoshë që të mos shembet kur i lëshon vendin mërive dhe grindjeve”.
38. Tri herë u sulmua qyteti i Krujës, nga ushtria osmane. Dy herë nga sulltanët Murati i II dhe djali i tij, Mehmeti dhe një herë nga ushtria e gjeneralit Evrenoz Pasha. Por, megjithatë, qytetei nuk ra. Ushtria osmane, në të tri rastet numëronte 100 mijë ushtarë.
39. Skënderbeu zhvilloi 30 beteja, nga të cilat fitoi 29 dhe humbi vetëm 1, atë të Beratit, ku u tradhtua nga besnikët e tij më të mëdhenj. Ushtria e Skënderbeut, aty pati 5 mijë të vrarë.
40. Besëlidhja e Lezhës, është i pari bashkim i madh i shqiptarëve kundër një pushtuesi. E ideuar dhe organizuar nga Skënderbeu, ajo bashkoi princat shqiptarë.
41. Më 2 mars 1444 në katedralen e Shën Kollit në Lezhë, u mbajt kuvendi kombëtar i princave dhe fisnikëve shqiptarë. Në kuvend morën pjesë: Skënderbeu, Gjergj Arianiti, Andrea Topia me 2 djemtë, Gjergj Stres Balsha, Nikoll dhe Pal Dukagjini, Teodor Muzaka i riu, Lekë Zaharia, Pjetër Spani, Lekë Dushmani, Stefan Gojçini etj.
42. Gjoni, djali i vetëm i Skënderbeut u largua në Napoli pas vdekjes së Skënderbeut bashkë me të ëmën. Ai mori titullin Dukë dhe kont. U martua me Irena Brankoviç Peleologlu, pasardhësja e fundit e familjes perandorake Bizantine dhe patën shumë fëmijë. Në vitin 1700, pasardhësit u shpërngulën në Leçe.
43. Ushtria e Skënderbeut arriti të numërojë deri në 40 mijë ushtarë. Nga këta, 3 mijë siguronin kufijtë që kishin komandant Moisi Golemin. 8 mijë ishin kalorës dhe 7 mijë ushtarë këmbësorë specialë, që ishte garda e Skënderbeut.
44. Janë 24 përpjekje të ushtrisë osmane për të marrë Krujën dhe principatën e Skënderbeut, por nuk e arriti asnjëherë sa ishte ai gjallë.
45. Gjergj Kastrioti shkoi disa herë në ndihmë të Vatikanit dhe mbretërisë së Napolit. Në vitin 1463, Skënderbeu u bë komandant i forcave kryqtare të Papa Piut II.
46. Në të gjithë botën, për figurën e Skënderbeut janë shkruar rreth 600 libra. Mes tyre janë dhjetëra romane, libra historikë, studimorë dhe legjenda.
47. Janë të shumta veprat e artistëve botërorë me temë Skënderbeun. Piktori holLandez Rembrand, ka bërë portretin e tij, shkrimtari Longfellow ka shkruar poemë, kompozitori Antonio Vivaldi ka shkruar një opera dhe kompozitorët Francois Rebel dhe Francois Francoeur, nga një operetë.
48. Buste dhe shtatore të Skënderbeut ndodhen në: Tiranë, Prishtinë, Gjenevë, Londër, Bruksel, Budapest, Romë, Miçigan. Pritet që bust të tij të ketë edhe në Spanjë, Australi, etj. Në të gjitha punimet artistike, Heroi Kombëtar qëndron hipur mbi kal duke simbolizuar luftëtarin.
49. Monumentin e Skënderbeut mbi kalë, në qendër të Romës, e zbuloi Benito Musolini më 27 tetor 1940, një vit e gjysmë pas pushtimit nga Italia, të Shqipërisë.
50. Viti 2018 është shpallur nga kryeministri Edi Rama, si Viti i Skënderbeut, për nder të 550-vjetorit të vdekjes së tij.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Skënderbeu hero, politikan, mbret dhe simbol i shqiptarve’
‘’Meshari’’ i Gjon Buzukut, vepër monumentale
“Kombi qytetërohet me mësimin e gjuhës”
