Për Kinën, viti 2020 u shoqërua nga një përkeqësim i theksuar i lidhjeve me SH.B.A.-në, Tajvanin, Australinë dhe Indinë.
Kina lajmëroi Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për rastet e para të COVID-19 një vit më parë.
Ndërsa sëmundja u përhap me shpejtësi në të gjithë globin, trajtimi që Pekini i bëri sëmundjes tërhoqi një interes të fortë ndërkombëtar dhe hapi një front të ri në përkeqësimin e lidhjeve midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara. Megjithëse Pekini arriti të ndalte shpërthimin e pandemisë dhe u bë ekonomia e vetme e madhe që u rrit këtë vit, analistët thonë se Kina e Presidentit Xi Jinping përballet me vitin e ri më “të zvogëluar në diplomaci” se kurrë.
Këtu është një përmbledhje ngjarjeve kryesore për Kinën gjatë 2020.
Liritë e Hong Kongut ‘u zhdukën’
Lëvizja protestuese e Hong Kongut filloi vitin 2020 me një tubim të madh ditën e Vitit të Ri, i cili përfundoi në përplasje të dhunshme dhe arrestimin e rreth 400 personave që marshonin kundër masave shtrënguese të Pekinit.
Fillimi i zymtë i Vitit të Ri vetëm u përkeqësua.
Në mars, udhëheqësi i Hong Kongut Carrie Lam ndaloi mbledhjet e më shumë se katër njerëzve për të ndaluar përhapjen e virusit. Në qershor, parlamenti i Kinës miratoi legjislacionin e sigurisë kombëtare për ish koloninë britanike, duke ndëshkuar gjithçka që Pekini e konsideroi terrorizëm ose bashkëpunim me forcat e huaja, me burgim të përjetshëm.
Shumë e dënuan legjislacionin gjithëpërfshirës si “fundin e autonomisë së Hong Kongut”, por Pekini e mbrojti atë si të nevojshme për të rivendosur stabilitetin pas një viti protestash masive.
Lam, shefi ekzekutiv i Hong Kong, shtyu gjithashtu zgjedhjet legjislative të planifikuara për në Shtator me një vit dhe dëboi katër anëtarë të opozitës nga legjislatura për arsye të sigurisë kombëtare. Lëvizjet rezultuan në kampin pro-demokracisë së Hong Kongut që dha dorëheqjen në masë nga legjislatura.
“Ne po shohim se një vend që kishte liri pothuajse të plotë u nënshtrua një diktature, me të gjitha format e opozitës politike që u zhdukën para syve tanë,” tha Brad Adams, drejtori i Azisë për Human Rights Ëatch.
Pas miratimit të ligjit të sigurisë kombëtare, SH.B.A., MB, Australia dhe disa kombe të tjera perëndimore pezulluan traktatet e eksportit me Hong Kong. Administrata e Presidentit të SHBA Donald Trump gjithashtu vendosi sanksione ndaj Lam dhe zyrtarëve kryesorë në Hong Kong.
Lufta në Tajvan
Ndërsa shkatërroi rezistencën ndaj sundimit të saj në Hong Kong, Kina gjithashtu u bë më këmbëngulëse ndaj Tajvanit, një ishull i vetë-qeverisur dhe i qeverisur në mënyrë demokratike që Pekini e pretendon si të vetin.
Në fillim të këtij muaji, Kina dërgoi gjithashtu një grup transportues avionësh përmes ngushticës së Tajvanit për stërvitje.
Presidentja e Tajvanit Tsai, ka refuzuar sundimin kinez në Tajvan, tha më 8 dhjetor se ishulli tani po përballej me kërcënime ushtarake në “baza ditore” nga “forcat autoritare”.
Mes tensioneve në rritje, SH.B.A. rriti mbështetjen për Tajvanin, duke miratuar më shumë se $ 5 miliardë dollarë armë, duke përfshirë dronë, raketa dhe artileri, ndërsa gjithashtu lobon për përfshirjen e Taipei në organin vendimmarrës të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, Asambleja Botërore e Shëndetit.
Uashingtoni gjithashtu dërgoi sekretarin e tij të shëndetit në Taipei, duke shënuar vizitën e nivelit më të lartë nga një zyrtar amerikan në 40 vjet.
Pekini ka paralajmëruar SHBA kundër rritjes së mbështetjes për Tajvanin, me Ministrin e Jashtëm Ëang Ëenbin duke thënë se Tajvani ishte “çështja më e rëndësishme dhe më me ndikim në marrëdhëniet Kinë-SH.B.A.”.
Përkeqësimi i lidhjeve SHBA-Kinë këtë vit ka shkaktuar alarm, me ish-kryeministrin Australian Kevin Rudd që paralajmëroi në gusht se bota po përballej me “perspektivën e një lufte të re të ftohtë.”
Viti filloi me një arritje pozitive me SH.B.A. dhe Kinën duke i dhënë fund një lufte tregtare dy-vjeçare duke nënshkruar një marrëveshje tregtare.
Por marrëdhëniet ranë shpejt në mes të pandemisë COVID-19, me Trump në mënyrë të përsëritur duke iu referuar virusit si “virusi kinez” dhe duke fajësuar fshehjen fillestare të Kinës në Ëuhan për përhapjen e sëmundjes globalisht. Udhëheqësi amerikan gjithashtu shkurtoi fondet për OBSH, duke fajësuar trupin shëndetësor global për atë që ai e quajti paragjykim ndaj Kinës.
“Rënia e kaskadës në marrëdhëniet SHBA-Kinë është e mbushur me rreziqe”. “Mençuria politike është e nevojshme urgjentisht për të shmangur përkeqësimin dhe përshkallëzimin e mëtejshëm, i cili do të dëmtonte të dy vendet dhe botën në tërësi.”
Zgjedhja e Presidentit të ardhshëm Joe Biden, një Demokrat, analistët thonë se mund të ndihmojë në ftohjen e tensioneve, por qëndrimi i ashpër i SHBA duket se nuk ka gjasa të ndryshojë duke pasur parasysh mbështetjen dypartiake për lëvizjen në Kongresin e SHBA.
Këtë vit u pa edhe konfrontimi i parë fatal midis trupave kineze dhe indiane në më shumë se tre dekada. Të paktën 20 ushtarë indianë vdiqën në përleshjen në një luginë të largët të Himalajës, ku të dy vendet po garojnë për të ndërtuar infrastrukturën përgjatë një kufiri të diskutueshëm. Media shtetërore kineze pranoi dëmet e shkaktuara prej saj por nuk dha detaje.
Secila palë ka dërguar dhjetëra mijëra trupa në rajon dhe India ka forcuar rregullat për investime nga Kina dhe ka ndaluar më shumë se 150 aplikacione të lidhura me Kinën, duke përfshirë TikTok duke përmendur shqetësime të sigurisë.
Neë Delhi gjithashtu ftoi Australinë të marrë pjesë në stërvitjet e Oqeanit Indian së bashku me marinat amerikane dhe japoneze – një veprim që analistët e shohin si pjesë të një përpjekje për të rritur lidhjet e mbrojtjes për të kundërshtuar ndikimin e Kinës në rajonin Indo-Paqësor.
“2020 mund të jetë viti kur mundësia për lidhjet kineze-indiane mori fund,” shkroi Harsh V Pant, drejtor i hulumtimit në Fondacionin e Studimit Observer me bazë në Neë Delhi, në revistën Foreign Policy këtë javë.
“Sjellja e Pekinit do të ndryshojë në mënyrë të pashmangshme trajektoren e marrëdhënies kineze-indiane, e cila është paraparë në një kuptim që edhe kur çështjet kufitare mbeten të pazgjidhura, të dy kombet mund të ecin përpara në fusha të tjera të angazhimit – globale, rajonale dhe bilaterale.”
Lidhjet kineze-australiane ranë në nivelin më të ulët në dekada, me Pekinin që goditi sanksionet mbi miliarda dollarë të importeve australiane ndërsa tensionet mbi mbrojtjen, tregtinë dhe politikat e jashtme u shtuan.
Australia, e cila ishte vendi i parë që ndaloi gjigantin kinez të teknologjisë Huauei, zemëroi Kinën këtë vit duke bërë thirrje për një hetim mbi origjinën e koronavirusit të ri dhe duke marrë pjesë në stërvitjet ushtarake të Oqeanit Indian (Pekini e quan aleancën joformale midis SHBA, Indi , Japonia dhe Australia “versioni aziatik i NATO-s”).
Sjellja e ashpër e Kinës ndaj Australisë mund të shërbejë si “si një mjet për të sjellë një shembull, dhe duke u përpjekur të pengojë të tjerët të ndjekin një lloj të ngjashëm të vijës së ashpër të qëndrimit ndaj saj si edhe veproi Australia”.
Por diplomacia shtrënguese e Kinës në vende si Australia dhe Tajvani do të thotë se vendi ka dalë nga pandemia “i zvogëluar në raportet diplomatike”, tha Lemahieu. Ky vit ka qenë me të vërtetë një mundësi e harxhuar, një vit i humbur për Kinën. Ajo ende ka mbështetës, por ka shumë më shumë armiq sesa kishte në fillim të vitit.”
Përkthyer dhe përshtatur nga Aljazeera/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
