-Mihallaq Luarasi. Edi Luarasi. Minush Jero-
1.Në vjeshtën e vitit 1968 isha student. Kisha miqësi me Vangjush Furxhi.
Një ditë mora “dy gisht leter” .
-Mitro! Në se do të “shijosh” teatër. Eja në Korçë.
Brenda zarfit një fletë palosje.
Dramë :”Njolla të murrme”. Autor: Minush Jero. Regjizor Mihal Luarasi. Në role Edi Luarasi, Vangjel Furxhi etj.
Duke pasur një motër të martuar në Maliq vendosa:
Një rrugë e dy punë.
Duke parë Edi Luarasin në skenë, mu kujtua Brixhit Bardo!
2.Viti 1969. Festivali Kombëtar i Teatrove. Në skenë “Njollat e murme” nga teatri “Çajupi” – Korçë.
Në llozhë Mehmet Shehu me Ramiz Alinë. Ra sipari. Kryeministri i bëri duart “gjak”. Ishte çudi për një kryeministër nursës. Pas shfaqes, mblodhi aktorët. I përqafoi dhe tha një metaforë:
-Gol i artë, në minutën e 90-të.
Me këtë metaforë, juria i dha çmimin e parë dramës. Regjizorit. Aktores.
3.Fituesit qëndruan disa ditë Tiranë. Kryeministri e kishte bindur shokun Enver, për të parë: “Këtë mrekulli”.
Në llozhë u ul shoku Enver.
Ra sipari. Shoku Enver përplasi duart. Ftohtë. U largua duke thënë: “Përgëzoni aktorët.”
Në shtëpi lexoi dramën. Rrudhi buzët dhe tha:
-Një dramë e gabuar. Herojtë pozitivë në periferi. Në qendër mentaliteti mikrobotgjez.
…Mbledhje e Byrosë Politike. Drama dhe autori ne “gijotinë”. Për aktorët: goditje me pambuk…
4.Në vitet ‘70-të në skenë doli Todi Lubonja. Liberal. Mik i Ramiz Alisë. Ftoi në Korçë Mirush Jeron. Folën. Thurën plane; këshilla dhe Minushi shkroi një dramë të re. “Të pamposhturit”.
Drama u vu në skenë…Dhe autori u rehabilitua.
5.Në vitet ‘70-të Todi Lubonja, Fadil Paçrami dhe Ramiz Alia e kthyen teatrin në “ring” mes regjizorëve. Lanë te zhvillohen dy shkolla:
Mihallaq Luarasi, i shkolles Breht. Normale. Student në Hungari.
Kujtim Spahivogli i shkollës Stanisllavski. Normale. Student në Bashkimin Sovjetik.
-Le të lulëzojnë 100 lule,- thoshte Ramiz Alia me humor.-Duke bëre ironi me një nga teoritë e Mao Ce Dunit.
…Dy vjet në von. Festivali i 11-të në RTSH….
Kaq u desh dhe Todi Lubonja, Fadil Paçrami, Mihal Luarasi, Minush Jero, Sherif Merdani etj- në burg. Kujtim Spahivogli në fshat. Sheri Mita në Berat. Pirro Milkani, Piro Mani, Xhevahir Spahiu, Moikom Zeqo në edukim…
Vetëm Ramiz Alisë nuk i “hyri gjëmb në këmbë.”
5.Shënim i Parë.
Aktorja: Edi Luarasi.
Lindi në Tiranë, në vitin 1940.
Në vitet ‘50-73 ishte një nga femrat më të famshme në Shqipëri. Seksi. Rebele. Moderne. Estravagante.
E nisi karierën si kengëtare. Në skenën e estradës këndoi me motrën. Dhe “Motrat Mirdita”- në Tiranë – si “Motrat Kesler” në Gjermani e Itali.
La këngën për teatrin.
Një ditë u fut në hollin e hotel “Dajti”. Pa një djalë.
E tërhoqi bukuria? Jo. Mënyra si kishte lidhur shallin.
Ishte Mihallaq Luarasi. Sa ishte kthyer nga Budapesti. Ishte regjizor.
Kur Edi e kishte harruar, Mihallaqi shkoi ne estradë. E ftoi Edin të luante në skenë?…Disa herë…Ai e nxiti të vazhdoi shkollë për aktore.
Një ditë ajo e ftoi në shtëpi. E ëma e pyeti:
-Je i zoti ta bësh zap Edin?!
Martesa. Dy fëmijë: djalë e vajzë.
Dhe erdhi lumturia në qiellin e 7-të.
Festival i teatrove.
Kujton Edi:
-Kryeministri. Shtroi një darkë për trupën e teatrit në Shtëpinë e Oficerëve. Vendi im? Në krah të Mehmet Sheut! Më zunë ethet.
-Çfarë ke?-Më pyeti ministri i Shëndetësisë Llambi Ziçishti.-Ishte aty. Ruante nga helmimi kryeministrin?!
-Nuk mund të rri pa pirë cingare?
-Mos! Po të pa shoku Mehmet duke pirë, ta shuan cingaren në lule të ballit?!
Zgurdullova sytë…
Pas 4 viteve burri im u dënua me 8 vite burg. Pas 12 viteve: kryeministri vrau veten. Ministri Llambi Ziçishti u pushkatua?!
Ironi e fatit?!
…Burri në burg. Edi në shtëpi. Me dy fëmijë. Punonte në rrobaqepsinë ushtarake. Pak para.
(Herë pas here i vinte një zarf. Pa adresë. Brenda asnjë shënim. Vetëm lekë. Enigmë. Në vitin 2000 krejt rastësisht i thotë Bebi Kristidhi:
-Zarfet i dërgoja unë! Me frikë, zarfin e hidhja në një kuti poste larg shtëpisë. )
Gjeti një makinë. Qepte me “lepurin në bark” në shtëpi. Puna private ishte herezi.
Nga puna “makina u lodh”. Ju këput një vegël. Gjeti një usta. E rregulloi.
-Sa lekë?
-Nuk dua para. Kur të luash në teatër dua dy bileta falas.
Profecia e ustait u bë realitet. Në vitin 1992 Edi Luarasi u kthye në teatër….
Shënimi i dytë.
Regjizori: Mihallaq Luarasi.
U godit si me “pambuk” nga partia si regjizor në teatër.
Por lideri luante. Priste që regjizori të gabonte. Ishte i sigurtë. Dhe i erdhi dita.
Festivali i 11-të në RTSH.
Festival ndryshe. Këngë pa parti. Këngëtarë që imitonin në skenë Adriano Çelentanon. Bitellsat. Rafaela Kara.
Rinia në sallë: në delir!
Shoku Enver pyeti të bijën, Pranverën:
-Si të duket festivali?
-Imitim i Sanremos?!
Partia bëri strategjinë. Mbledhje. Debate të ashpëra. Dënime të egra.
Pastaj vija e masave:
Populli thuri letra kundër festivalit. E para u shkrua nga kooperative bujqësore e Krutjes. Pastaj nga e gjithë Shqipëria.
Mihallaqi u arretua. Në dhjetor 1973 gjyqi. Pas burgut – bojaxhi.
Viti 1992. Përsëri regjizor. Mik me Presidentin e Hungarisë-A. Goncz ( 1990-2000). Në vitin 1997, kur në Shqipëri mbretëronte kallashi, Presidenti e ftoi regjizorin të jetonte në Budapest. Familjarisht ndënjën dy-tre vjet. Disa kohë u shtrua në spitalë.
Vdiq në vitin 2017.
Shënimi i tretë.
Autori.
Minush Jero.
Punonte aktor në Durrës. Shkëlqeu dhe u rrëzua në Korçë.
Në vitin 1973 dramaturgu u dënua me 8 vjet burg. Nga burgu punëtor në fabrikën e gomës-Durrës.
Në vitin 1993 takohet në Durrës me regjizorin francez Domenic Dolenie. Ai vuri në skenë, në Paris, dramën e tij.
Bën një aksident. 8 vjet nuk dolli nga shtëpia. Shkroi para vdekjes dramën:”Një hap para vdekjes”…
Vdes në vitin 2006. …
I harruar…
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
