Prodhuesit evropianë po u kalojnë klientëve të tyre kosto më të larta të inputeve, duke dërguar inflacionin e zonës euro në nivelin më të lartë për gati një vit pasi mungesat e materialeve dhe kostot e larta të transportit prishin zinxhirët e furnizimit.
Përpjekjet për të zbutur kostot në rritje nxiten nga ndjenja se ngushticat e zinxhirit të furnizimit nuk ka gjasa të lehtësohen në afat të shkurtër, sipas drejtuesve të industrisë dhe transportit. Mallrat e prodhuara më të shtrenjta nga ana tjetër ushqejnë pritjet për një rritje të mëtejshme të inflacionit, për të cilën banka qendrore e Gjermanisë tashmë po paralajmëron se do të arrijë nivelin e saj më të lartë që nga kriza financiare e vitit 2008 deri në fund të këtij viti.
“Ndërsa shkojmë në rimëkëmbje në gjysmën e dytë të këtij viti, ky inflacion në derën e fabrikës do t’i kalojë gjithnjë e më shumë konsumatorit,” tha Katharina Utermöhl, ekonomiste në Allianz.
Të dhënat e Eurostat të lëshuara të Martën treguan se inflacioni i përgjithshëm i zonës euro u hodh në 0.9 përqind në Janar, duke thyer një periudhë pesë-mujore të rënies së çmimeve. Çmimet më të larta për mallrat industriale jo-energjetike ishin faktori më i madh, duke kontribuar më shumë se 40 përqind të rritjes së inflacionit nga viti në vit. Çmimet e inputeve për prodhuesit e zonës euro u rritën këtë muaj me një normë që nuk shihet për gati 10 vjet, sipas studimit të menaxherit të blerjeve të IHS Markit. Ndikimi u ndje më i vështirë në sektorët e makinave, kimikateve, metaleve dhe minierave, burimeve dhe materialeve themelore.
Ndërsa kërkesa për shumë mallra tejkalonte furnizimin dhe shteronte kapacitetin e kompanive të transportit, kohët e dorëzimit u zgjatën në masën më të madhe që kur të dhënat e studimit filluan në 1997, me përjashtim të Prillit 2020, kur mbylljet e fabrikave globale shkatërruan linjat e furnizimit. Mungesat e shumë produkteve nga gjysmëpërçuesit te çeliku kanë bërë që disa prodhues të ulin prodhimin, duke i lënë ata të përpiqen të rindërtojnë rezervat dhe të paaftë për të përmbushur kërkesën në rritje.
“Çeliku përdoret shumë në industrinë tonë dhe ne po dëgjojmë se kompanitë po thonë se kanë mungesa”, tha Ralph Wiechers, kryekonomist në VDMA, i cili përfaqëson sektorin e inxhinierisë mekanike të Gjermanisë. “Duhet pak kohë për të kuptuar çfarë po ndodh sepse ata zakonisht kanë një sasi të caktuar në magazinë dhe porositë vetëm kohët e fundit janë përmirësuar,” tha ai.
Volkswagen paralajmëroi kohët e fundit se mund të duhet të largojë mijëra staf përsëri nëse mungesat e çipave e detyrojnë atë të mbyllë linjat e prodhimit siç bëri ajo dhe disa prodhues të tjerë evropianë të makinave për të njëjtat arsye muajin e kaluar. Rolf Habben Jansen, shefi ekzekutiv i grupit gjerman të transportit të kontejnerëve Hapag-Lloyd, tha në një konferencë javën e kaluar se të gjitha anijet e saj ishin tani në det dhe kapaciteti i papunësisë në sektor ishte “praktikisht në zero”, duke parashikuar që kjo “stuhi e përsosur” do të zgjas të paktën edhe disa muaj.
Kostoja e transportimit të një konteineri 40ft nga Kina në Evropë u rrit nga rreth 1,400 dollarë në Mars 2000 në pothuajse 8,000 dollarë këtë muaj, tregojnë të dhënat e transportit të kontenierëve nga Freightos, megjithëse shumica e prodhuesve të mëdhenj mbrohen nga rritja e çmimeve nga kontratat më afatgjata. Shefi i Hapag-Lloyd tha se shumë prej kontejnerëve të tij ishin plot me kompjuterë, pajisje fitnesi, vegla elektrike dhe konsola lojrash. “Ndërsa udhëtimi, ngrënia, dalja nuk ishte e mundur në mbyllje, konsumatorët në vend të kësaj shpenzuan para për mallra dhe për të përmirësuar jetën në shtëpi,” tha ai.
Prodhuesit gjithashtu po përballen me rritjen e çmimeve të energjisë dhe mallrave, pasi çmimet e naftës u rritën në nivelet e tyre më të larta që nga ditët e para të pandemisë së koronavirusit me naftën e papërpunuar Brent duke u rritur mbi 61 dollarë për fuçi këtë javë. Ndërkohë, çmimet e bakrit arritën një lartësi nëntë-vjeçare këtë muaj, çmimi i çelikut të mbështjellë të nxehtë në Evropë arriti nivelin më të lartë që nga viti 2008 dhe kostoja e rrëshirave polimerë të përdorur për të bërë plastikën u rrit me një të katërtën që nga Dhjetori në një lartësi prej gjashtë vjetësh .
Deri më tani, kostot më të larta të lëndës së parë janë transferuar vetëm pjesërisht nga prodhuesit duke rritur çmimet për klientët dhe ato nuk po përputhen me inflacionin e kostos në sektorë të tjerë. Indeksi PMI për çmimet e inputeve të shërbimeve të eurozonës ishte modest krahasuar me ato në sektorin e prodhimit, pavarësisht rritjes në Shkurt në atë më të lartin që nga Gushti, ndërsa shumica e bizneseve të shërbimeve vazhduan të raportojnë rënie të çmimeve të prodhimit. Indeksi PMI i zonës euro për çmimet e prodhimit ishte shumë më i ulët se çmimet e inputeve, edhe pse në Shkurt ai u rrit në nivelin më të lartë në më shumë se dy vjet.
Megjithatë, pritjet e çmimeve të shitjes për tre muajt e ardhshëm midis prodhuesve të BE dhe zonës euro u rritën në Shkurt në nivelin më të lartë që nga qershori 2019, sipas sondazhit të Komisionit Evropian. Instituti Ifo në Mynih tha se sondazhi i tij i bizneseve gjermane këtë muaj zbuloi se përqindja e prodhuesve që planifikojnë rritje çmimesh në muajt e ardhshëm kishin një nga kërcimet më të mëdha mujore, duke u ngjitur afër një lartësie dy-vjeçare.
Ekonomistët, megjithatë, thanë se çmimet më të larta në portën e fabrikës nuk do të jenë afatgjata dhe po kompensohen pjesërisht nga kërkesa më e ngadaltë për shumë shërbime të goditura nga pandemia, siç janë pushimet e paketave dhe udhëtimet, duke kufizuar ndikimin e përgjithshëm në inflacionin.
“Ndërprerjet e furnizimit, ‘shtytja e kostos’, janë kryesisht një rezultat i pandemisë dhe ka të ngjarë të jetë vetëm një fenomen i përkohshëm,” tha Andreas Rees, një ekonomist në UniCredit. “Boshllëqet e prodhimeve do të mbeten negative për momentin, veçanërisht në sektorin e shërbimeve, dhe për këtë arsye kufizojnë fushën e inflacionit të tërheqjes së kërkesës.”
Bankierët qendrorë janë gjithashtu më pak të shqetësuar për inflacionin e drejtuar nga oferta sesa nëse reflekton një rimëkëmbje të kërkesës së përgjithshme. Christine Lagarde, presidente e Bankës Qendrore Evropiane, tha këtë muaj: “Do të kalojë pak kohë para se të shqetësohemi për inflacionin”, parashikimi i rritjes së çmimit të zonës euro do të mbetet nën objektivin e saj prej 2 përqind për vite me rradhë.
Utermöhl i Allianz tha se BQE nuk duhet të shqetësohet për ngritjet e çmimeve të mallrave: “Nëse ka ndonjë gjë, kjo është një histori pozitive e rindezjes së motorit dhe gjërave që lëvizin në drejtimin e duhur.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
