Paketa e propozuar e presidentit amerikan prej 1.9 trilion dollarë do të sigurojë stimul të madh për ekonominë. Rritja ekonomike që rezulton do të gjenerojë të ardhura të konsiderueshme nga taksat, jo vetëm për qeverinë federale, por edhe për shtetet dhe komunat që tani kanë nevojë për fondet që u duhen për të siguruar shërbime thelbësore.
Presidenti i SHBA Joe Biden ka propozuar një plan shpëtimi prej 1.9 trilionë dollarësh për të ndihmuar ekonominë amerikane të rikuperohet nga pandemia. Shumë republikanë e kundërshtojnë atë, të konsumuar papritmas nga feja fiskale që në mënyrë jozyrtare braktisin sa herë që partia e tyre kontrollon Shtëpinë e Bardhë. Shkurtimet masive të taksave që GOP u dhuroi miliarderëve dhe korporatave në 2017 rezultuan në defiçitet më të larta fiskale të SH.B.A.-së, jashtë një recesioni të thellë ose lufte. Por investimi dhe rritja e premtuar nuk u materializuan kurrë.
Në të kundërt, plani i propozuar i Biden-it për shpenzime është urgjentisht i nevojshëm. Të dhënat e publikuara kohët e fundit tregojnë një ngadalësim në rimëkëmbjen e Amerikës si në terma të PBB-së dhe të punësimit. Ka prova mbizotëruese se paketa e rimëkëmbjes do të sigurojë stimul të madh për ekonominë dhe se rritja ekonomike do të gjenerojë të ardhura të konsiderueshme nga taksat, jo vetëm për qeverinë federale, por edhe për shtetet dhe komunat që tani janë të uritur nga fondet që duhet të sigurojnë shërbimet thelbësore.
Kundërshtarët e planit të Biden gjithashtu paralajmërojnë edhe kundër inflacionit – ky rrezik që fshihet është më shumë fantazi se kërcënim real në ditët e sotme. Në të vërtetë, disa të dhëna sugjerojnë se pagat mund të pësojnë rënie. Por nëse shfaqet inflacioni, SHBA ka gati mjete monetare dhe fiskale.
Ekonomia, sigurisht, do të ishte më mirë pa norma interesi zero. Do të ishte gjithashtu më mirë nëse politikëbërësit do të rritnin taksat duke vendosur tarifa për ndotjen dhe duke rivendosur progresivitet më të madh në sistemin e taksave. Nuk ka asnjë arsye të vlefshme pse amerikanët më të pasur duhet të paguajnë taksa më të ulëta si përqindje e të ardhurave të tyre sesa ata që janë shumë më pak. Duke qenë se amerikanët e pasur kanë qenë më pak të prekur, nga ana mjekësore ose ekonomike, nga pandemia e koronavirusit, sistemi regresiv i taksave të Amerikës nuk është dukur kurrë më i shëmtuar.
Ne kemi parë se si pandemia ka shkatërruar disa sektorë të ekonomisë, duke çuar në nivele të larta të mbylljes së firmave, veçanërisht midis bizneseve të vogla. Ekziston një rrezik real që moskalimi i një pakete të madhe rikuperimi të bëjë dëm të madh, dhe ndoshta afatgjatë. Kjo sepse performanca e dobët ekonomike rrit ankthin ekonomik (duke e shtuar ankthin e shkaktuar nga vetë pandemia), duke çuar në një spirale në rënie, në të cilën sjellja paraprake ul konsumin dhe investimet, duke dobësuar më tej ekonominë.
Në të vërtetë, pavarësisht nga shkaku, bilancet e dobëta dhe dështimet e biznesit ushqejnë një sëmundje ngjitëse që do të infektojë të gjithë ekonominë, me efektet e fuqishme që hyjnë në lojë. Mbi të gjitha, firmat që kanë falimentuar në pandemi nuk do të falimentojnë kur Covid-19 vihet nën kontroll.
Fakti që Covid-19 është një pandemi – me përmasa globale – i bën gjërat edhe më keq. Ndërsa të dhënat më të mira të disponueshme sugjerojnë se shumë vende në zhvillim dhe tregjet në zhvillim nuk janë goditur aq keq sa njerëzit kishin frikë se do të ishin një vit më parë, ngadalësimi i paparë i ekonomisë globale nënkupton zbutjen e kërkesës për eksportet amerikane.
Vendet e varfëra nuk kanë burimet për të mbështetur ekonomitë e tyre që kanë vendet e zhvilluara. Kina luajti një rol të madh në rimëkëmbjen nga kriza financiare globale e vitit 2008; por edhe pse ishte e vetmja ekonomi e madhe që u rrit në vitin 2020, rimëkëmbja e saj ishte dukshëm më e dobët se sa pas krizës së vitit 2008 (kur rritja vjetore e PBB-së tejkaloi 9% dhe 10% respektivisht në 2009 dhe 2010). Kina po lejon gjithashtu që tepricat e saj tregtare të rriten, duke siguruar më pak shtysë për rritjen globale.
Meqenëse plani i Bidenit përfshin tiparet kryesore të asaj që duhet bërë, ai premton të japë kthime të mëdha. Një përparësi e parë është të sigurohet që fondet janë në dispozicion për të luftuar pandeminë, për të mundësuar fëmijët të kthehen në shkollë dhe për të lejuar që shtetet dhe lokalitetet të vazhdojnë të ofrojnë shëndetin, arsimin dhe shërbimet e tjera nga të cilat varen njerëzit. Zgjatja e ndihmës të papunësisë jo vetëm që do të ndihmojë të prekurit. Duke ofruar siguri, kjo do të çojë në një rritje të shpenzimeve, me përfitime në të gjithë ekonominë.
Moratoriumi për dëbimet deri më 31 mars dhe ndihma për familjet me të ardhura të ulta gjithashtu do të inkurajojë shpenzimet. Në përgjithësi, është vërtetuar mirë se të varfërit kanë një prirje të lartë për të konsumuar, kështu që një paketë e drejtuar në rritjen e të ardhurave në fund (përfshirë rritjen e pagës minimale, kreditë e fëmijëve dhe kredinë e fituar të tatimit mbi të ardhurat) do të ndihmojë në ringjalljen e ekonomisë.
Nën Presidentin Donald Trump, programet që përqendroheshin në bizneset e vogla nuk ishin aq efektive sa mund të ishin dhe duhej të ishin – pjesërisht për shkak se shumë para shkuan për biznese që nuk ishin vërtet të vogla, dhe pjesërisht për shkak të një problemi të shpejtë administrativ. Duket se administrata e Biden është duke rregulluar ato probleme. Nëse është kështu, zgjerimi i ndihmës për bizneset jo vetëm që do të ndihmojë në një periudhë afatshkurtër, por gjithashtu do ta vendosë ekonominë në vend të mirë ndërsa pandemia zbehet.
Ekonomistët pa dyshim do të argumentojnë për secilën tipar të dizajnit të programit – sa para duhet të shkojnë këtu ose atje; cili duhet të jetë pragu për marrjen e përfitimeve në para; dhe shkaktarët optimalë për zvogëlimin e programit të sigurimit të papunësisë. Njerëzit e arsyeshëm nuk mund të mos bien dakord për këto detaje. Rregullimi i tyre është pjesë e gjërave për të cilat bëhet kompromis politik.
Por aty ku nuk duhet të ketë mosmarrëveshje është se shuma të mëdha parash duhen urgjentisht, dhe se kundërshtimi ndaj saj është njëkohësisht i pashpirt dhe i rrezikshëm.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
