Dekada pas Luftës së Ftohtë, Rusia mbetet armiku i përsosur, me një aftësi të pashoqe për të nervozuar klasën politike të Evropës. Por intensiteti i debateve evropiane në lidhje me Rusinë maskon një unitet në rritje që duhet të mbështesë një qasje të re ndaj regjimit të Presidentit Vladimir Putin.
Në mesin e viteve 2000, evropianët ishin thellësisht të ndarë në lidhje me marrëdhëniet me Rusinë. Gjermania, e udhëhequr nga kancelari i atëhershëm Gerhard Schröder, dëshironte të merrej me të, ndërsa Evropianët Qendrorë dhe Lindorë kërkuan frenimin. Në sipërfaqe, debatet e sotme në lidhje me Nord Stream 2, një tubacion i diskutueshëm që do të dërgojë gaz rus direkt në Gjermani, dhe persekutimi i Kremlinit ndaj udhëheqësit rus të opozitës Alexei Navalny duket se po forcon këtë ndarje të vjetër. Por realiteti është krejt i ndryshëm.
Evropa nuk ka më iluzione se Rusia është në një trajektore drejt demokracisë liberale që mund të përshpejtohet përmes angazhimit. Gjithashtu, del ideja se shtetet në vijën e zjarrit të Kremlinit janë në telashe vetëm për shkak të sjelljes së tyre provokuese.
Evropianët tani janë kryesisht të bashkuar në lidhje me nevojën për të parandaluar Rusinë nga aventurizmi i mëtejshëm i huaj. Ata kanë mbajtur tre programe të ashpra sanksionesh pa ndërprerje pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia në vitin 2014 dhe aneksimit të Krimesë. Për më tepër, shumë shtete anëtare të Bashkimit Evropian kanë rritur shpenzimet e tyre ushtarake dhe kanë rënë dakord për masat e NATO-s për t’u tërhequr kundër agresionit rus.
Pavarësisht nga mosmarrëveshjet rreth Nord Stream 2, Evropa është gjithashtu më e bashkuar në politikën e energjisë. Në mesin e viteve 2000, vendet anëtare të BE ishin ishuj të izoluar të energjisë që duhej të merreshin vetë me Rusinë. Sot, ata janë pjesë e një tregu të integruar evropian të energjisë që mund të sigurojë furnizime me gaz në vendet – përfshirë Ukrainën, përmes tubave rrjedhës së kundërt nga Evropa Perëndimore – që Kremlini ndërpret. Kjo zvogëlon ndjeshëm ndikimin e Rusisë mbi vendet e Evropës Lindore.
Për më shumë se një dekadë, BE dhe Shtetet e Bashkuara kanë alternuar fazat e angazhimit dhe konfrontimit me Rusinë. Vizita e fundit në Moskë nga Josep Borrell, Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë, ishte vetëm e fundit në një listë të gjatë të përpjekjeve të dështuara për rivendosjen e marrëdhënieve dhe kërkimin e bashkëpunimit më të thellë me Rusinë dhe nuk lë dyshim për mungesën e interesit nga ana e Kremlinit për angazhim në një mundësi bashkëpunimi mes tyre.
Por një përshkallëzim i mundshëm i sanksioneve të BE-së në përgjigje të trajtimit të Navalnyt nga Kremlini rrezikon t’i japë Putinit armikun e jashtëm që i duhet për të shmangur vëmendjen nga problemet e tij të brendshme.
Putini ka qenë në pushtet për një kohë të gjatë dhe po humbet kontrollin e tij në shoqërinë ruse. Si rezultat, Rusia po hyn në një periudhë rënie dhe krize politike. Popullsia e vendit po plaket, ndërsa të ardhurat reale të klasës së tij të mesme po bien. Putini nuk ka arritur të diversifikojë ekonominë dhe kërkesa globale për hidrokarbure pritet të bjerë gjatë dekadës së ardhshme.
Për më tepër, Navalny, për Putinin është kundërshtari i tij i parë politik kërcënues. Navalny është më i ri, me pamje më të mirë dhe më trim se Putini. Ai nuk është një liberal apo një internacionalist dhe ka ndërtuar një infrastrukturë komunikimi që Kremlini po lufton për të kontrolluar.
Por është më shumë dobësia e sistemit të Putinit që e bën Navalny të rrezikshëm. Navalny nuk është ende konkurrues me Putinin për sa i përket mbështetjes popullore, dhe ndoshta kurrë nuk do të jetë – megjithëse ai është me siguri disidenti më i dukshëm për tani.
Ndërkohë, disa udhëheqës evropianë po bëjnë thirrje për aktivizëm më të madh të BE ndaj Rusisë. “Angazhuesit” si presidenti francez Emmanuel Macron janë përpjekur të rinisin dialogun me Kremlinin, ndërsa të tjerë si presidenti lituanez Gitanas Nausėda favorizojnë sanksione më të ashpra. Por, përsëri, ky debat fsheh shkallën e konvergjencës brenda BE-së ndaj Rusisë.
Ndërsa Kina po bëhet më e fuqishme dhe e angazhuar globalisht, e kundërta është për Rusinë. BE-ja duhet të mos ngutet as të angazhohet me regjimin e Putinit, as të detyrojë një krizë diplomatike. Në vend të kësaj, kjo duhet ta privojë Putinin nga e vetmja gjë që dëshiron: vëmendja politike. Pra BE duhet të ndjekë një qasje alternative. Quajeni atë “indiferencë parimore” ose “angazhim të ashpër”.
Duke rritur aftësitë e tyre ushtarake, kundërzbulimit, kibernetikës dhe energjisë, vendet anëtare të BE-së mund të përmirësojnë gjendjen e Bashkimit Evropian në Rusi. Për më tepër, BE dhe SH.B.A. duhet të bien dakord mbi një qasje të përbashkët ndaj Rusisë – duke e lënë Nord Stream 2 në pritje ndërkohë – në mënyrë që Putini të jetë më pak i tunduar të verë njërin kundër tjetrit.
Një dimension i dytë i një qasjeje të tillë duhet të jetë kufizimi i politikës së jashtme të Rusisë. E vërtetë, sanksionet perëndimore dhe problemet e veta të brendshme nënkuptojnë që Rusia aktualisht ka më pak para dhe vëmendje të tepërt për Bjellorusinë, Moldavinë, Ukrainën ose Armeninë.
Por BE-ja sidoqoftë duhet t’i përgjigjet me forcë çdo provokimi dhe agresioni të Kremlinit. Përveç kësaj, vendet anëtare duhet të fillojnë të investojnë në partneritete ushtarake dhe të sigurisë me vende si Ukraina, Moldavia dhe Gjeorgjia dhe të shkëputin iniciativa të tilla nga çështja e zgjerimit të NATO-s. BE mund të përfshijë gjithashtu Turqinë në një dialog mbi çështjet e sigurisë së Rusisë dhe Detit të Zi.
Përmirësimi i koordinimit transatlantik mbi Rusinë do të jetë thelbësor. Përhapja e njëanshme e BE-së ndaj Kremlinit minon pozitën e saj si në Moskë ashtu edhe në Uashington dhe nuk ka dhënë rezultate.
Asnjë nga sa u tha më sipër nuk do të thotë që BE duhet të shmangë dialogun me Rusinë. Por kjo rezervohet më së miri për forume shumëpalëshe siç janë Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë ose Këshilli i Arktikut. Diskutimet me Rusinë – qoftë për ndryshimin e klimës, vaksinat, apo vizat – duhet të jenë teknokratike, pa zhurmë diplomatike ose emocione që kanë karakterizuar hapjet e fundit të përpjekjeve.
Putini nuk ka kohë… Nëse BE përgjigjet në mënyrë të vendosur dhe jo emocionale ndaj agresionit të presidentit rus, ajo duhet të jetë në gjendje të përmbajë ndikimin e tij keqdashës pa ndihmuar përpjekjet e tij për të thënë, etiketimin e Navalny si një agjent të huaj.
Në mënyrë paradoksale, mënyra më e mirë për udhëheqësit evropianë që të ushqejnë oreksin për një angazhim konstruktiv në Kremlin është të duket më pak e dëshpëruar për të. Le të vijë Putini tek ata.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ Konica.al
