Shkrova disa javë më parë, një betejë që po zhvillohet për shpirtin e politikës tregtare të BE-së. Ai vë tregtarët e lirë liberalë kundër proteksionistëve, ndërsa të dy palët përpiqen të pajtohen me cenueshmërinë strategjike në rritje të Evropës. Komisioni Evropian tani ka përcaktuar një platformë se si duhet të azhurnohet politika tregtare për realitetet e reja dhe këtë javë ministrat e tregtisë së bllokut e diskutuan atë.
Është një letër e mirë, e cila përcakton elementët thelbësorë të një politike të fortë tregtare për BE-në. Ai pranon që ambicia e një ekonomie neutrale të karbonit ka implikime gjeostrategjike përmes ndikimit të saj në tregti, një pikë e shpjeguar së fundmi gjerësisht në një përmbledhje të shkëlqyeshme të politikave nga think-tanket Bruegel dhe Këshilli Evropian për Marrëdhëniet e Jashtme. Ai bën thirrje që blloku të zhvillojë rrugë për integrim më të thellë ekonomik me vendet fqinje, veçanërisht në Afrikë. Ai madje jep një llogari të arsyeshme të fjalës së re të “autonomisë së hapur strategjike”: promovimi i një rendi të hapur ndërkombëtar është një domosdoshmëri strategjike për BE-në, dhe bërja e kësaj kërkon zhvillimin e politikës autonome dhe mbron një autonomi të tillë nga një varësi e tepërt e njëanshme nga dy fuqitë e tjera ekonomike globale.
Por, aty ku dokumenti është më zbulues se si evoluon të menduarit për politikën tregtare në klasën politike evropiane, është sa lirshëm flet për “pohimin”. Ndjenja që BE duhet të jetë politikisht më e sigurt në politikën e saj tregtare mund të kapërcejë potencialisht ndarjen midis vendeve më të gatshme për të mbrojtur prodhuesit e tyre, të tilla si Franca, dhe ungjilltarët e tregtisë së lirë, të cilat, që nga Brexit, janë udhëhequr më zëshëm nga Suedia.
Kam biseduar me ministren e tregtisë së Suedisë, Anna Hallberg, për të kuptuar më mirë ndarjet dhe marrëveshjet. Ajo paralajmëroi se reagimi ndaj pjesës së tkurrur të Evropës në ekonominë globale duke dëshiruar të mbrojë kompanitë ekzistuese dhe metodat e prodhimit ishte “absolutisht mënyra e gabuar për të shkuar”, në vend të kësaj “ne duhet të jemi aq trima sa të hapemi”. Ajo mendon se qasja e komisionit e njeh këtë: ajo përmban “një numër propozimesh shumë pozitive”, tha ajo.
Por pohimi i qartë nuk është problem më vete. “Ne kemi angazhime për qëndrueshmërinë” dhe politika tregtare e nevojshme për të akomoduar atë, tha Hallberg. Shqetësimi i saj është më tepër që shqetësimet jo-tregtare të bëhen aq kërkuese sa të bëjnë të pamundur përfundimin e marrëveshjeve tregtare. Pyetja, pra, është se si të ekuilibrohet të jesh një partner tregtar “kërkues” dhe “tërheqës”.
Shumë e ndajnë këtë shqetësim. Midis tregtarëve tradicionalë të lirë të veriut të Evropës, unë shpesh vërej dremitje vlerësuese se si disa vende të BE-së jugore po lëvizin në drejtimin e tyre në tregti. Një rast i tillë: Portugalia, e cila aktualisht mban presidencën e Këshillit të BE, po bën presion për ratifikimin e marrëveshjes së tregtisë së lirë me bllokun Mercosur, siç u tha ministri i jashtëm i vendit kolegëve të mi në Bruksel në një intervistë për FT. Ai, gjithashtu, thekson se nxitja për politikën e klimës dhe shpyllëzimi është e rëndësishme por nuk duhet të lejohet të heqë dorë nga marrëveshja krejtësisht.
Por “ekuilibri” është larg një pozicioni purist të tregtisë së lirë. Dhe mjaft interesant, bizneset dëshironin të vendosnin një ekuilibër gjithashtu midis zgjerimit të tregtisë dhe konsideratave të tjera, tha Hallberg. Në të vërtetë një politikë tregtare “pohuese” mund të shihet si një avantazh konkurrues për kompanitë që janë përpara kurbës për çështjet sociale dhe mjedisore.
Për shembull, Hallberg mirëpriti punën e komisionit mbi rregullat në mbarë BE-në që u kërkojnë kompanive të bëjnë më shumë për të mbrojtur të drejtat e njeriut në zinxhirët e tyre të furnizimit. Kjo nuk ishte thjesht “shumë pozitive për shoqërinë”, por gjithashtu një “çështje konkurruese” për kompanitë e mëdha suedeze që tashmë marrin përgjegjësinë për zinxhirin e tyre të furnizimit.
Hallberg ishte gjithashtu pozitivisht në lidhje me planet për taksat e kufirit të karbonit, për arsye të ngjashme, të cilat mund të ishin “interesante për t’u parë”, përsëri për arsye të politikës industriale dhe klimës. “Nëse shohim që kompanitë e BE investojnë shumë në metoda dhe zgjidhje të qëndrueshme të prodhimit”, atëherë duhet të ketë “shpagim” për ato investime.
Ajo vuri në dukje investimet suedeze në prodhimin e çelikut pa fosile si një shembull: “Nëse kjo plotësohet nga çeliku i lirë dhe i ndyrë që hyn në BE, i prodhuar në një mënyrë shumë më pak miqësore me mjedisin. . . ne duhet të shikojmë se si mund të kemi një fushë të barabartë për të luajtur “. (Në të vërtetë, H2 Green Steel dhe Hybrit, dy ndërmarrje të reja suedeze që planifikojnë të përdorin hidrogjen të gjelbër në vend të thëngjillit koks, qëndrojnë në kontrast të plotë me mënyrën se si Britania e Madhe justifikon minierat e reja të qymyrit për të mbështetur prodhimin britanik të çelikut.) Në Hollandë, argumente të ngjashme mund të dëgjohen në lidhje me industrinë kimike, shqetësimet rreth së cilës ishin një arsye për këmbënguljen e BE-së në kërkesat e “fushës së barabartë” në marrëveshjen e saj tregtare me Mbretërinë e Bashkuar.
Ajo që sugjeron e gjithë kjo është që ndarja e tregtarëve të lirë-kundër-proteksionistëve po bëhet një udhëzues jo i plotë për të kuptuar dinamikat politike rreth politikës tregtare të BE-së. Jo se është zhdukur: tregtarët tradicionalë të lirë ende duan të bëjnë më shumë marrëveshje dhe të rrisin dhe thellojnë biznesin dhe lidhjet tregtare me pjesën tjetër të botës, dhe Hallberg tha “ne duhet të jemi realistë” për sa mund të kërkojë BE nga të tjerët.
Por zhvillimi i ri për të ndjekur është mënyra se si liberalët po përqafojnë një rol më strategjik të politikës tregtare pikërisht për të bindur mendjen më proteksioniste se objektivat e tyre mund të përmbushen me hapjen e vazhdueshme, por më “pohuese”.
Në atë dritë duhet të shohim ndeshjen e pazakontë midis Francës dhe Hollandës kur ata lëshuan një dokument të përbashkët pozicioni mbi politikën tregtare vitin e kaluar, në të cilin vendet bënë thirrje për kërkesa më të mëdha dhe zbatim më të fortë në dimensionet sociale dhe mjedisore të marrëdhënieve tregtare.
E njëjta perspektivë mund të merret në letrën e kësaj jave nga udhëheqësit e Gjermanisë, Finlandës, Danimarkës dhe Estonisë drejtuar presidentit të komisionit mbi politikën dixhitale. Megjithëse nuk ka të bëjë kryesisht me tregtinë, ai ka një theks të qartë në politikën tregtare pohuese pikërisht si një mënyrë për ta bërë proteksionizmin më pak tërheqës. Ndërsa katër udhëheqësit shkruajnë: “Në mënyrë që të shmangen varësitë, duhet të sigurohen tregje të hapura dhe zinxhirë të hapur furnizimi. Nëse kjo nuk është e mundur, atëherë do të krijohen ndërvarësi reciproke (d.m.th. asnjë varësi e njëanshme nga monopolet ose vendet). Si mjet i fundit, kompetencat dhe aftësitë evropiane do të promovohen dhe zgjerohen në mënyrë aktive. “
Gjëja për të shmangur, tha një zyrtar i njohur me hartimin e letrës, ishte që “çelësi kryesor të vendoset në dorën e dikujt tjetër”. Kjo është diçka për të cilën Franca nuk do të kishte problem të pajtohej.
*Nga Martin Sandbu
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Analiza/ Koronavirusi, dështimi më i madh i shkencës së kësaj gjenerate
Çfarë fiton Kina nëse Trump fiton?
Çfarë rrezikojnë Britania dhe BE pas Brexit?
