Ideja e një dollari dixhital është në ajër për ca kohë tani. Kohët e fundit, ajo zbriti nga eteri në buzët e Sekretares së Thesarit të SHBA Janet Yellen dhe Kryetarit të Rezervës Federale Jay Powell. Në një ngjarje në Shkurt, Yellen shënoi idenë si “absolutisht të vlefshme për t’u parë”, duke shtuar se Banka Federale e Rezervave të Bostonit, së bashku me akademikët në MIT, po e bënte tashmë atë. Në dëshminë e Kongresit të nesërmen, Powell e quajti një dollar dixhital “një projekt me përparësi të lartë për ne”.
Disa e shohin këtë si një tjetër front në luftën e ftohtë teknologjike midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës. Banka Popullore e Kinës (PBOC) do të jetë pothuajse me siguri banka e parë e madhe qendrore që hap një monedhë dixhitale, më së voni në 2022. Nëse SHBA nuk lëviz shpejt, ajo do të mbetet prapa. Sistemi financiar i Amerikës do të mbetet i ngujuar në shekullin XX, duke dëmtuar konkurrencën e SHBA. Pozicioni i dollarit si monedha mbizotëruese ndërkombëtare do të gërryhet nga lehtësia e përdorimit të njësisë dixhitale të Kinës në transaksionet ndërkufitare dhe SHBA do të shpërdorojë një burim të veçantë të levës monetare dhe financiare.
Në fakt, shqetësime të tilla janë ose të tejmbushura ose të gabuara. Motivimi kryesor i PBOC për lëshimin e një renminbi dixhital është krijimi i një alternative të kontrolluar nga qeveria ndaj dy platformave të pagesave dixhitale shumë të mëdha, Alipay dhe WeChat Pay.
Prania e Alipay dhe WeChat Pay ngre spektrin e autoriteteve kineze që humbin kontrollin e flukseve të pagesave përmes ekonomisë. Dhe për shkak se ata përdorin informacione mbi pagesat për të informuar aktivitetet e tyre të huazimit, përhapja e tyre tregon për mundësinë që autoritetet të humbin kontrollin e flukseve financiare dhe alokimin e kredisë në përgjithësi. Kështu, vendosmëria e PBOC për të lëshuar një monedhë dixhitale është pjesë dhe parcelë e vendimit të qeverisë kineze Nëntorin e kaluar për të prishur ofertën fillestare publike të Ant Group, shoqëria mëmë e Alipay.
Qeveria Amerikane nuk ka shqetësime analoge. Në SHBA, shumë platforma të ndryshme, të tilla si PayPal, Stripe dhe Square kryejnë pagesa dixhitale, të cilat përfundimisht zgjidhen nga bankat, dhe kështu përmes Fedwire, sistemi i brendshëm i Rezervës Federale për pastrimin e transaksioneve ndërbankare. Visa, Mastercard, Discover dhe American Express përpunojnë pjesën më të madhe të pagesave të bazuara në karta, por kartat e tyre reale lëshohen nga bankat, të cilat janë të rregulluara, duke kufizuar rreziqet për pagesat dhe sistemin financiar. Edhe këtu, zgjidhja ndodh përmes Fedwire.
Në mënyrë të ngjashme, është e rëndësishme të kihet parasysh se sa renminbi mbetet prapa dollarit si monedhë ndërkombëtare. Aktualisht, monedha e Kinës përbën vetëm 2% të pagesave ndërkufitare globale, një pjesë e papërfillshme krahasuar me 38% të dollarit.
Për të qenë të sigurt, komoditeti i një renminbi dixhital do të shpejtojë marrjen e tij në transaksionet ndërkufitare. Por kjo monedhë dixhitale mund të ketë gjithashtu një hapësirë të fshehtë, që u lejon autoriteteve kineze të ndjekin transaksionet dhe të identifikojnë ata që i kryejnë ato, duke dekurajuar përdorimin nga palët e treta. Duke pasur parasysh këtë, është e vështirë të shohësh monedhën dixhitale të Kinës si një ndërrim lojërash ndërkombëtarisht.
Pra, vendimi për të krijuar një dollar dixhital do të duhej të justifikohej për arsye të tjera. Arsyetimi më i shëndoshë është përfshirja financiare. Amerikanëve pa karta krediti dhe llogari bankare, të cilët mbështeten tërësisht në para të gatshme, u mohohen jo vetëm shërbimet financiare, por edhe shërbime të tjera. Kompanitë e Rideshare ju kërkojnë të lidhni aplikacionin tuaj me kartën tuaj të kreditit ose debitit; pa kartë, pa marrje. Dhe asnjë llogari bankare, asnjë kartë.
Në këtë kontekst, rikujtoni vështirësinë që kishte Thesari i SHBA në marrjen e kontrolleve pandemike të lehtësirave pa bankat. Nëse të gjithë do të kishin një portofol elektronik të lëshuar nga Rezerva Federale, në të cilin mund të depozitohen dollarë dixhitalë, ky problem do të zgjidhej.
Dollarët dixhitalë gjithashtu mund të adresojnë koston e tepruar të transfertave ndërkufitare të parave. Por qeveritë e huaja mund të hezitojnë të lejojnë shtetasit e tyre të instalojnë portofolin dixhital të Fed, sepse kjo do t’i linte ata dhe bankat e tyre qendrore të paaftë për të zbatuar kontrollet e tyre të kapitalit, të cilat ata i vlerësojnë si mjete makroprudenciale.
Përndryshe, portofoli dixhital i Fed mund të bëhet i ndërveprueshëm me kuletat dixhitale të huaja. Por ndërveprimi do të kërkonte bashkëpunim të ngushtë midis bankave qendrore mbi detajet e teknologjisë dhe sigurisë. Ndërsa ka përpjekje në këtë drejtim, bërja e tij do të ishte një detyrë shqetësuese, për të thënë të paktën.
Në fund të fundit, përparësitë e tilla duhet të vlerësohen me kostot dhe rreziqet e dixhitalizimit të dollarit. Nëse njerëzit i zhvendosin kursimet e tyre nga bankat në kuletat dixhitale, aftësia e bankave për të dhënë hua do të dëmtohet. Disa banka do të mbyllen, dhe bizneset e vogla që mbështeten te bankat për kredi do të duhet të kërkojnë diku tjetër.
Për më tepër, një rrjet i drejtuar nga Fed i pagesave me pakicë do të ishte një objektiv i pasur për hakerat dhe terroristët dixhitalë. Siguria dhe stabiliteti financiar janë thelbësore dhe nuk është e qartë se ato mund të garantohen. E gjithë kjo do të thotë që ndërsa çështja për një dollar dixhital mund të jetë e denjë për t’u shqyrtuar nga Yellen dhe Powell, nuk është aspak një përplasje e fortë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë po ndodh me argjendin gjatë pandemisë?
Covid-19, psherëtimë lehtësimi!
Dollari amerikan po humbet ‘pushtetin’ në tregjet globale
