Nuk është rastësi që Rusia ka pagëzuar vaksinën e saj Covid Sputnik V.
Hera e parë që bota mësoi kuptimin e fjalës ruse Sputnik ishte në 1957 kur Bashkimi Sovjetik lëshoi në orbitë satelitin e parë të bërë nga njeriu.
Në kulmin e Luftës së Ftohtë, kjo provë befasuese e aftësive shkencore dhe teknike të Moskës erdhi si një tronditje e madhe për fuqitë perëndimore, të cilat kishin supozuar se ata gëzonin një epërsi teknologjike ndaj Sovjetikëve.
Kritikët e administratës së Putinit ishin skeptikë kur vaksinës iu dha miratimi rregullator në Moskë që nga gushti i vitit të kaluar.
Megjithatë, ky skepticizëm është zbehur. Sepse edhe një herë shkencëtarët rusë kanë befasuar Perëndimin.
Një ‘mjet i fuqisë së butë’ ruse
Një diplomat i Evropës Lindore, nga një vend që e konsideron Rusinë si një kërcënim të qartë dhe të pranishëm, ma përkufizoi kështu: “Kërkimi për vaksina në vitin 2020 ishte shumë i ngjashëm me garën për fluturim në hapësirë në vitet 1950. Edhe një herë shumë të huaj kanë nënvlerësuar Rusinë. Ky është potencialisht mjeti më i fuqishëm i fuqisë së butë që Moska ka pasur në duart e saj për breza të tërë. ”
Kjo fjalë “potencialisht” është e rëndësishme këtu.
Sputnik V nuk është miratuar ende nga Agjencia Evropiane e Barnave për BE. Por tashmë është porositur nga shumë vende të ndryshme nga Argjentina dhe Meksika në Izrael dhe Filipine dhe zyrtarët rusë thonë se kanë nënshkruar marrëveshje për ta prodhuar atë në Korenë e Jugut dhe Indi.
Presidenti argjentinas Alberto Fernández doli pozitiv për Covid-19 në Prill pasi mori dy doza të Sputnik në Janar dhe Shkurt. Kjo është një kujtesë që edhe nëse shkalla e pretenduar e efikasitetit e Institutit Gamaleya prej 91.6% rezulton e vërtetë, një rrezik i vogël statistikor mbetet midis atyre që janë vaksinuar.
Në Evropë, megjithatë, vaksina Sputnik ka krijuar probleme që janë më shumë politike sesa epidemiologjike.
Kjo është pjesërisht çështje e historisë dhe gjeografisë. Lituania dhe Polonia natyrisht kanë më shumë të ngjarë ta konsiderojnë Rusinë një kërcënim sesa, të themi, Portugalia dhe Malta.
Dhe ekziston gjithashtu problemi i përhershëm i balancimit të statusit të BE-së si një importues i gazit rus me dëshirën e BE-së për të ndëshkuar Rusinë për çështje të tilla si përpjekja për vrasje e figurës kryesore të opozitës Alexei Navalny ose vendosja e trupave ushtarakë në kufirin e Ukrainës.
Shtimi i mbështetjes evropiane në Rusi për furnizimet e vaksinave në atë përzierje do ta bëjë marrëdhënien më të vështirë se kurrë për ta ekuilibruar.
E megjithatë Evropa, ose të paktën pjesë të Evropës, kanë filluar t’i drejtohen Moskës nga zhgënjimi në përhapjen e vaksinave të ngadaltë të BE-së.
‘Ju duhet të mendoni për interesat tuaja’
Hungaria tashmë ka blerë dhe shpërndarë sasi të konsiderueshme të Sputnik V. Franca dhe Gjermania, ndër shumë të tjerë, të paktën janë të përgatitur ta marrin parasysh. Hungaria ka përdorur të drejtën e saj si një shtet anëtar i pavarur për të dhënë autorizim emergjent.
Diplomati veteran francez Pierre Vimont, i cili tani është një anëtar i vjetër në Carnegie Europe, thotë se është krejtësisht e arsyeshme që vendet anëtare të mendojnë për blerjen e Sputnik.
“Edhe kur përballeni me një kundërshtar,” i tha ai BBC, “duhet të mendoni për interesat tuaja”.
Si konflikti për Sputnik rrëzoi një kryeministër
Rasti i Sllovakisë ofron një paralajmërim për të tjerët.
Kryeministri i saj, Igor Makoviç, rregulloi fshehurazi të importonte 200,000 doza të vaksinës ruse. Ai u detyrua të linte postin e tij në fund të muajit të kaluar sepse ai nuk kishte arritur të konsultohej me partnerët e tij të koalicionit.
Atëherë shkencëtarët sllovakë pretenduan që dozat e dërguara në Bratislavë ishin të ndryshme nga mostrat e vaksinës të dërguara diku tjetër, duke bërë që rusët të denoncojnë pretendimin si një lajm të rremë dhe të kërkojnë kthimin e dërgesës. Një ofertë nga Hungaria për të miratuar dozat në emër të Sllovakisë shtoi ndërlikimin.
Rusia normalisht duhet të shpenzojë shuma të mëdha parash në piraterinë kompjuterike dhe dezinformimin për të përhapur mosmarrëveshje dhe pasiguri në Evropë.
Tani vaksina duket se po arrin diçka të ngjashme pa ndonjë përpjekje.
Pierre Vimont nga Carnegie thotë se administrata e Putinit do të jetë e kënaqur. “Jam i sigurt që ata po e shijojnë këtë,” tha ai, “të mos mashtrohemi. Përdorimi i vaksinave nga Rusia dhe nga Kina është një instrument diplomatik, një mjet për fuqi të butë.”.
Një fitore e dukshme për Rusinë
Rusia ka ende shumë për të bërë për të rritur prodhimin e vaksinës së saj edhe kur merr guxim me porosi në të gjithë botën. Këtë javë ajo njoftoi se po fillonte prodhimin e ilaçit në Serbi, vendi i parë evropian jashtë Rusisë dhe Bjellorusisë.
Mund të jetë gjithashtu duke planifikuar të licencojë prodhimin në Evropën Perëndimore, si dhe Indi. Por ka ende nevojë për autorizimin EMA: a do të plotësojnë standardet e BE-së të dhënat ruse?
Por tani për tani nuk ka dyshim se Rusia ka shënuar një fitore të dukshme shkencore dhe politike.
Sputniku origjinal ndryshoi botën. Sputnik V mund të mos përfaqësojë një arritje në atë shkallë, por sigurisht po ndihmon për të ndryshuar mënyrën e perceptimit të Rusisë.
Përkthyer dhe përshtatur nga BBC/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund të kemi një vaksinë për Covid-19?
Cilat janë planet e vaksinimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor?
