Projekti më i rëndësishëm gjeopolitik për të cilin nuk keni dëgjuar kurrë quhet Iniciativa e Tre Deteve.
Ëhtë një përpjekje e përbashkët nga 12 anëtarë lindorë të Bashkimit Evropian për të azhurnuar lidhjet fizike dhe dixhitale midis Balltikut, Adriatikut dhe Deteve të Zeza. Kjo ka kuptim të mirë në vetvete.
Por kjo ndërmarrje mund të jetë përgjigjja më e mirë e Evropës ndaj shkeljeve të Rusisë dhe Kinës.
Iniciativa u nis nga Kroacia dhe Polonia në 2015. Më pas përfshiu të gjitha vendet e tjera anëtare të BE që dikur ishin prapa Perdes së Hekurt, plus Austrinë.
Ajo që mungon në veçanti janë autostradat e mira, rrugët hekurudhore dhe tubat e gazit që drejtojnë në veri dhe në jug. Kjo është një trashëgimi e Luftës së Ftohtë. Hegjemonët sovjetikë u siguruan që gazi, tanket dhe trupat ruse të lëviznin lehtësisht nga lindja-perëndimi, por nuk u interesuan për lidhjet e tjera midis vendeve që pushtuan.
Iniciativa e Tre Deteve dëshiron ta ndryshojë atë.
Projektet përfshijnë, për shembull, një port në Kroaci që mund të mirëpresë anijet që transportojnë gaz natyror të lëngshëm – nga SH.B.A., për shembull – dhe tubacionet që do ta sillnin këtë gaz në veri në vendet partnere. Polonia tashmë ka një terminal LNG.
Një luftëtar i dukshëm në sfond është Rusia.
Ka përdorur prej kohësh rolin e saj si një furnizues i energjisë për të kërkuar pushtet mbi vendet përmes të cilave kalon gazin e saj. Në mënyrë të çuditshme, tani është duke e përqendruar të gjithë rajonin me lidhje të reja – përmes Detit të Zi në jug dhe Detit Baltik në veri.
Ky i fundit, i quajtur Nord Stream 2, shkon direkt nga Rusia në Gjermani dhe ka zgjuar frikën e vjetër midis Polakëve dhe Baltikëve se ata mund të anashkalohen, shantazhohen.
Projektet e tjera të iniciativës përfshijnë rrugë, hekurudha,ura dhe më shumë.
Dhe sigurisht kabllot me fibra optike të shpejtë, si dhe të gjithe hapat e nevojshëm për të nisur rrjetet e telekomit të gjeneratës së pestë (5G).
Këtu “i keqi” është Kina.
Si pjesë e kërkimit të tij për statusin e superfuqisë, Pekini ka vite që po nxit projekte të mëdha infrastrukture për të fituar ndikim në Evropën Lindore.
Përpjekja kryesore është “Rruga e Re e Mëndafshtë”, e cila përfshin porte, hekurudha, rrugë dhe lidhje dixhitale në të gjithë Euroazinë dhe Afrikën. Një tjetër quhet 17 + 1, ku Kina është 1 dhe 17 të tjerët janë vende të Evropës Lindore, duke përfshirë dhjetë nga ato që tani janë gjithashtu në Iniciativën e Tre Deteve.
Shumë nga këto iniciativa kineze janë mezi maskuar përpjekje për të projektuar pushtetin në të gjithë botën.
Ndonjëherë, Kina financon një port ose urë me kushte grabitqare që synojnë ta lënë huamarrësin në një kurth borxhi. Herë të tjera, kinezët ofrojnë troç troç në këmbim të mbështetjes politike nga vendi marrës.
Një shembull është Hungaria. Ajo bëri partneritet me Kinën në një projekt të madh për të ndërtuar një hekurudhë nga Budapesti në Beograd dhe portin grek të Pireut, me shumicë në pronësi të një kompanie kineze të kontrolluar nga shteti.
Që atëherë, Hungaria vazhdon të ngrejë vetullat në Bruksel duke bllokuar deklaratat e BE kundër abuzimeve kineze të të drejtave të njeriut. Këtë muaj, për shembull, Budapesti vuri veton e një deklarate të BE që kritikon Pekinin për shtypjen e demokracisë në Hong Kong.
Pjesërisht, kjo pasqyron tekat e kryeministrit të Hungarisë, Viktor Orban, një autokrat populist që i pëlqen të drejtojë propagandën e tij në BE dhe të mbajë të hapura opsionet e tij gjeopolitike. Por blloku është gjithashtu fajtor.
Edhe pse Brukseli i dërgon shumë para rajonit – Polonia dhe Hungaria kanë qenë përfituesit më të mëdhenj neto të buxhetit të BE – ai e la qartë hapësirat e hapura kur erdhi puna për investimet në infrastrukturë, një hendek në të cilin u futën kinezët.
BE fillimisht ishte dyshuese për Iniciativën e Tre Deteve. Përçarja politike midis anëtarëve të saj perëndimorë dhe lindorë është zgjeruar në vitet e fundit, ndërsa Hungaria dhe Polonia kanë zbutur sundimin e ligjit dhe janë larguar drejt populizmit.
Iniciativa në fillim mbante erë si një përpjekje lindore për të mbledhur rajonin kundër Brukselit.
Nuk është. Përkundrazi, është një kërkim vizionar për ta bërë rajonin të begatë dhe autonom nga ngacmimi rus dhe ndërhyrja kineze. SHBA e kuptuan këtë më herët sesa BE.
Iniciativa e Tre Deteve është një ide e shkëlqyeshme dhe ajo që Uashingtoni, Brukseli, Berlini dhe kryeqytetet e tjera perëndimore duhet të mbështesin.
E njëjta gjë vlen edhe për entuziazmin.
Por BE-ja gjithashtu duhet të jetë e qartë për pritshmëritë e saj.
Së pari, të gjithë të përfshirë, përfshirë Hungarinë, duhet të deklarojnë pa dyshim besnikërinë e tyre ndaj Brukselit. Së dyti, iniciativa nuk duhet të bëhet embrioni i një blloku lindor që përcaktohet në kundërshtim me pjesën tjetër të BE-së.
Ky projekt i përbashkët evropian duhet të shënojë fillimin e një pajtimi dhe integrimi të vonuar midis lindjes dhe perëndimit të Evropës.
Nëse 12 midis tre deteve e mbështesin atë ide, atëherë të 27 mund të bëhen një mbrojtje e re e Perëndimit.
Përkthyer dhe përshtatur nga Bloomberg/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Prit dhe shiko’, strategjia e suksesshme e Kinës
“BE të integrojë Ballkanin që ta mbrojë nga Rusia dhe Kina”
“Ballkanizimi” i rrezikshëm i BE-së
