“Çështja nëse demokracia jonë do të qëndrojë gjatë është e lashtë dhe urgjente, aq e vjetër sa republika jonë.” Në fjalimin e tij në Kongres të 28 Prillit, Joe Biden përcaktoi se çfarë është në rrezik në presidencën e tij.
Ai gjithashtu kishte të drejtë, duke deklaruar se autokratët po vënë bast se demokracia amerikane nuk mund të “kapërcejë gënjeshtrat, zemërimin, urrejtjen dhe frikën që na kanë ndarë”. Por ata autokratë madje mund të kenë të drejtë. Një nga partitë kryesore amerikane është bërë pa dyshim anti-demokratike. Kjo tani është një luftë midis dy burrave të vjetër për fatin e demokracisë liberale në SH.B.A.
Në një demokraci liberale, zgjedhjet e ndershme përcaktojnë se kush mban pushtetin. Përpjekjet për të përmbysur votën janë tradhti. Kjo është pikërisht ajo që Donald Trump u përpoq të bënte para dhe pas zgjedhjeve presidenciale të vitit të kaluar. Ai u përpoq të kthente SHBA në një autokraci. Kjo nuk ishte aspak befasuese: kishte qenë e qartë që nga fillimi i karrierës së tij politike se ky ishte qëllimi i tij.
Ai dështoi. Njerëzit e denjë dhe të guximshëm e siguruan këtë. Por kjo histori sapo ka filluar. Edhe pa media sociale, Trump ende mban besnikërinë e bazës së partisë së tij dhe kështu kontrollon udhëheqësit e saj. Edhe njerëzit, jetën e të cilëve ai i vuri në rrezik me pushtimin e Kapitolit, ai i detyroi për të puthur dorën e tij në Mar-a-Lago.
Ndërkohë, konservatore, të tilla si Liz Cheney, republikanja e rangut të tretë më të lartë në Dhomën e Përfaqësuesve, janë duke u mbrojtur. Krimi i saj? Deklarata se Trump gënjen për vjedhjen e votzave.
Fakti që Trump po gënjen nuk është lajm. Ajo që është e re është se, madje edhe i zënë në detyrë publike, Trump përcakton të vërtetën për partinë e tij. Ekziston një fjalë për një organizatë politike në të cilën detyra kryesore e anëtarëve është besnikëria absolute ndaj një udhëheqësi që përcakton atë që është e vërtetë dhe e drejtë: Führerprinzip (“parimi i lidershipit”).
Përqafimi me shumicë i Republikanëve për Gënjeshtrën e Madhe të Trump është një shembull i përsosur i saj.
Kjo, mjerisht, është larg nga të gjitha. Gënjeshtra e madhe e Trump po armatoset përmes legjislacionit shtetëror të krijuar për të përmbysur zgjedhjet. Shumë vëmendje po i kushtohet pengesave për të votuar. Por kërcënimet me vdekje gjithashtu kanë larguar zyrtarë të ndershëm nga zyra.
Më keq akoma, siç vëren Qendra e Demokracisë së Shteteve të Bashkuara: “Në 2021, legjislaturat e shtetit në të gjithë vendin përmes të paktën 148 faturave të paraqitura në 36 shtete po lëvizin për t’u futur në administratën e zgjedhjeve, ndërsa përpiqen të zhvendosin ose të zhvendosin ekzekutivin dega dhe /ose zyrtarët e zgjedhjeve lokale të cilët, tradicionalisht, kanë drejtuar sistemet tona të votimit.” Individët e përgjegjshëm ndihen të detyruar të mbajnë betimet e tyre të zyrës.
Mjerisht, ky sulm nuk është për t’u habitur. Tetë nga 23 shtetet që republikanët kontrollojnë plotësisht ishin anëtarë të Konfederatës së Vjetër. Këto shtete u zhvendosën drejt republikanëve pas miratimit të Ligjit për të Drejtat Civile, në 1964. Një pjesë e madhe e kësaj historie është përpjekja e Jugut për të mbrojtur veten, përsëri, nga votat e Afrikano-Amerikanëve.
Pra, ajo që po shohim është një përzierje e fanatizmit me karrierizmin. Është mirë, të dy grupet mendojnë, të prishin zgjedhjet nëse bëjnë kështu njerëzit “të duhur” në pushtet. Mbi të gjitha, këta demokratë janë thjesht jo-amerikanë. Përfundimi i mbajtjes së tyre jashtë pushtetit justifikon çdo mjet.
Biden e kupton këtë. Ndërsa ai i tha Kongresit: “Nëse duam me të vërtetë të rikuperojmë shpirtin e Amerikës, duhet të mbrojmë të drejtën e shenjtë të votës.” Por demokratët gjithashtu duhet të ndryshojnë koalicionet elektorale të SHBA bashkëkohore në favor të tyre. Për ta bërë këtë, ata duhet të zhvendosin një numër të konsiderueshëm të njerëzve të shkolluar të bardhë në kampin e tyre.
Biden e di se duhet të provosh se qeveria mund të veprojë në mënyrë efektive, në interes të të gjithëve. Ai e ka bërë këtë përmes shpërndarjes spektakolare të vaksinave. Ai po përpiqet ta bëjë këtë përmes programeve të tij të mëdha të shpenzimeve të menjëhershme dhe afatgjata.
Olivier Blanchard, ish-ekonomisti kryesor i FMN, i tha Javës së kaluar Global Board of FT’s Global Board se mbështetja fiskale diskrecionale dhe automatike arriti në 12.6 përqind të produktit të brendshëm bruto të SHBA vitin e kaluar dhe do të jetë 12.8 përqind këtë vit. Sipas vlerësimeve të tij, kjo është tre herë më e madhe se hendeku i prodhimit të SHBA mungesa e prodhimit aktual nga prodhimi potencial.
Këto shpenzime duket se do të gjenerojnë një bum shumë të fortë afatshkurtër. Nëse gjithçka shkon mirë, prodhimi do të zgjerohet për të përmbushur kërkesën, inflacioni do të rritet modestisht dhe ekonomia do të kalojë në një rrugë të re dhe më dinamike. Por nëse, siç i tha Larry Summers, ish sekretari i thesarit i SHBA, FT’s Economists Exchange, rezultati është, në vend të kësaj, një kërcim i madh i inflacionit dhe një shtrëngim monetar i vonuar, një krizë financiare dhe një recesion i thellë mund të ndodhin para vitit 2024, duke sjellë Trump, ose më keq, në pushtet.
Biden po luan për aksione të mëdha dhe e di atë. Kjo nuk ka të bëjë vetëm me sigurimin e një rikuperimi të fortë ekonomik post-Covid për SH.B.A. Nuk ka të bëjë vetëm me rivendosjen e pozicionit të SHBA në botë si aleat dhe si aktor në çështje thelbësore, siç është klima. Nuk ka të bëjë vetëm me vërtetimin se qeveria amerikane është e aftë të bëjë gjëra të rëndësishme. Tani bëhet fjalë për mbrojtjen e thelbit të demokracisë pranimin paqësor të rezultateve zgjedhore.
Nëse kjo do të shkonte në SH.B.A., autokratët e ardhshëm kudo që ishin do të kishin mundësinë të bënin siç dëshironin. Rreziku është i madh, pasi Republikanët nuk janë më një parti normale demokratike. Ata janë gjithnjë e më shumë një kult anti-demokratik me një despot të mundshëm si udhëheqës të tyre.
Shpresoj shumë që Biden të ketë sukses. Por ai ka marrë një lojë të madhe përsipër në suksesin e programit të tij. Mund të jetë loja më konsekuente e marrë nga çdo lider demokratik gjatë jetës sime. E ardhmja e demokracisë është në rrezik.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
