Pas 16 vitesh në detyrë, Angela Merkel po tërhiqet si kancelare e Gjermanisë.
Ndërsa presidentët dhe kryeministrat e vendeve të tjera kanë ardhur dhe janë larguar, Merkel ka mbetur në pushtet për katër mandate elektorale, në përgjithësi duke gëzuar vlerësime të larta të miratimit publik.
Por me Bashkimin e saj Demokristian (CDU) që potencialisht shkon në opozitë pas zgjedhjeve federale të Gjermanisë të 26 shtatorit, si duhet ta vlerësojmë mbretërimin e saj të gjatë?
Si vajza e një kleriku protestant që ishte zhvendosur nga Gjermania Perëndimore në Gjermaninë Lindore komuniste për shkak të bindjes personale, Merkel gëzonte privilegje atje.
Ajo u lejua të ndiqte universitetin në Gjermaninë Lindore, mori pjesë në vizita shkëmbimi në Moskë dhe i përkiste elitës rinore komuniste të vendit të saj (FDJ) deri në moshën 35 vjeç, kur u rrëzua Muri i Berlinit. Kur CDU e Gjermanisë Perëndimore u vendos në shtetet e reja lindore të Gjermanisë përpara zgjedhjeve federale të 1990, kancelari i atëhershëm Helmut Kohl rekrutoi në parti politikanen e re.
Merkel pothuajse menjëherë u ngrit në postin e lartë dhe përfundimisht u bë udhëheqëse e partisë. Pas zgjedhjeve të vitit 2005, ajo zëvendësoi Gerhard Schröder si kancelare.
Megjithëse Merkel nuk u rrit në një ekonomi tregu, ajo doli kundër Schröder si një liberale ekonomike dhe u zotua të zgjerojë reformat e tregut të punës.
Për shkak të të ardhurave të larta të zëvendësimit të pagave të siguruara nga sistemi i saj i sigurimeve shoqërore, Gjermania në fillim të viteve 2000 kishte shkallën më të lartë të papunësisë midis punëtorëve me aftësi të ulëta të të gjitha vendeve të industrializuara dhe, me ndërprerje, normat më të ulëta të rritjes në Bashkimin Evropian.
Shumë e konsideruan atë si “njeriun e sëmurë të Evropës”.
Reformat e Schröder ishin një sukses i madh sepse i mundësuan vendit të rimarrë veten- ironikisht, nën Merkel – dhe uli papunësinë në të gjitha segmentet e tregut të punës.
Por vetë Merkel nuk kontribuoi në këto arritje ekonomike, sepse ajo vendosi të mos i zbatojë premtimet e saj elektorale pasi vuri re se ato nuk po priteshin mirë.
Pra, ndërsa Schröder kishte ulur pagën thuajse minimale të nënkuptuar nga të ardhurat e zëvendësimit të pagës, Merkel prezantoi një pagë minimale ligjore.
Me kalimin e viteve, Merkel gjithnjë e më shumë u largua nga politikat e tregut të lirë, në vend që të miratonte pozicionet tradicionale të Partisë Socialdemokrate (SPD) dhe të simpatizonte me neo-drejtimin e partisë së Gjelbër-pozicione që ishin më afër mendësisë së saj.
Kjo i mundësoi asaj të fitonte mbi votuesit e krahut të majtë, por dëmtoi markën kryesore të CDU. Kështu, ajo la aq shumë hapësirë në të djathtë saqë një parti e re politike-Alternativa për Gjermaninë (AfD) e ekstremit të djathtë-doli në pah.
Me siguri, Merkel ishte një mjeshtre në balancimin e pozicioneve të ndryshme politike në çështjet e brendshme dhe të jashtme. Ajo bashkëpunoi me shkathtësi me drejtuesit e opinionit dhe u konsultua çdo javë me anketuesit.
Më shumë se çdo paraardhëse e saj e pasluftës, ajo hoqi dorë nga çdo politikë e saj dhe përkundrazi u rreshtua me pikëpamjet e mediave kryesore.
Për shembull, Merkel iu përgjigj histerisë mediatike të shkaktuar nga katastrofa e Fukushimës në vitin 2011 në Japoni duke vendosur të heqë dorë nga energjia bërthamore, edhe pse duhet të ishte e qartë për të se pa energji bërthamore, Gjermania nuk do të kishte një strategji të besueshme për të luftuar klimën ndryshim.
Po kështu, kur Evropa në vitin 2015 u përball me perspektivën e një fluksi të madh refugjatësh nga Lindja e Mesme, ajo e lejoi veten të prekej nga imazhet e mediave dhe zgjodhi një politikë të kufirit të hapur që tronditi shumë evropianët lindorë dhe britanikët.
Si të gjithë kancelarët gjermanë të pasluftës, Merkel meriton lëvdata për kërkimin e pajtimit me Francën. Ajo krijoi marrëdhënie miqësore me të katër presidentët francezë me të cilët kishte të bënte.
Por e drejta që ajo i dha Bankës Qendrore Evropiane për politikën e saj për të shpëtuar investitorët ndërkombëtarë – me insistimin e Francës – ishte problematike. Ajo lejoi BQE -në të anashkalonte Traktatin e Mastrihtit, i cili ndalon fitimin e parave nga borxhi kombëtar. Masat e BQE -së tejkaluan disiplinën e tregut – normat më të larta të interesit – të nevojshme për të parandaluar vendet me borxhe të larta nga huamarrja e tepërt.
Nëse rritja e barrës së borxhit kombëtar sjell inflacion më të lartë në vitet e ardhshme, Merkel do të jetë pjesërisht fajtore.
Së fundmi, për shkak të nivelit të ulët të lindjeve, Gjermania – si shumë vende evropiane – përballet me probleme të konsiderueshme demografike që paraqesin një rrezik serioz për stabilitetin e sistemit të saj publik të pensioneve.
Merkel ishte gjithmonë e vetëdijshme për këtë problem, por nuk ishte e gatshme të ndiqte reforma thelbësore që rrjedhës së zakonshme iu dukën të pakëndshme. Një përjashtim i mundshëm ishte politika e saj e refugjatëve.
Sido që të jetë, largimi i saj shënon fundin e një epoke politike.
Por vlerësimi përfundimtar i qëndrueshmërisë së saj të jashtëzakonshme politike do të jetë i përzier, sepse, në vend që të përpiqet të drejtojë ngjarjet dhe opinionin publik, ajo shumë shpesh e lejoi veten të mbahej prej tyre.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Tragjedia’ e Angela Merkel
“Lufta” për karrigen e Merkelit
