MENU
klinika

“Një shqiptar me gjak e zemër”

Arbëreshi, arkitekt i bashkimit të Italisë

04.10.2021 - 17:32

          Më 4 tetor 1818, në Ribera, Siçili, Itali, lindi Françesko Krispi, kryeministri parë i Italisë, me origjinën arbëreshe.

Konsiderohet si njëri nga arkitektët e bashkimit të Italisë në vitin 1860. Në banketin që shtroi me 25 tetor 1887 në Torino, Françesco Krispi foli për të drejtat e popujve dhe theksoi nevojën për shpalljen e autonomisë së Shqipërisë, pa derdhur gjak, duke thënë se: Shqipëria nuk është sllave; është një komb që ka një personalitet të vetin, që ka gjuhë e zakone të vetat, kujtesë e origjinës pellazgjike. Shqipëria ka në vetvete të gjitha elementet për një shtet pavarur, më mirë se sa i kishte Serbia dhe Bullgaria – dhe duke i lejuar të njëjtën vetëqeverisje, Evropa do të bënte një vepër qytetare. Në një telegram të vitit 1895, për çështjen shqiptare, Françesko Krispi tha për origjinën e tij, se ai ishte “një shqiptar me gjak dhe zemër” dhe një italo-shqiptar nga Sicilia.

Në 1861 kandidoi për ekstremin e majtë në Palermo, por humbet. Megjithatë ai arrin të fitojë një vend në kuvend si përfaqësues i komunës Castelvetrano. Në këto votime u mbështet nga një mik i ngushtë sicilian, republikani Vincenzo Favara.

Krispi fitoi emërimin si anëtari më agresiv dhe më i apasionuar i partisë republikane. Por, në 1864 ai deklaroi se ishte monarkist me citatin e njohur “Monarkia na bashkoi, Republika na ndau”, të cilin e gjejmë edhe në korrespondencën që kishte me Mazzinin.

Në 1866 refuzon të bëhet pjesë e qeverisë Ricasoli. Pas shpalljes së luftës franko-prusiane më 1870, u vu kundër aleancës së mundshme në mes të Italisë dhe Francës.

Pas ardhjes të së majtës në pushtet në nëntor 1876, emërohet President i Dhomës. Në 1887, rikthehet si ministër i brendshëm në qeverinë e Agostino Depretisit dhe mbrenda vitit e zëvendëson si kryeministër, pas vdekjes se Depretisit. Në 1889, miraton kodin penal të ri të Giussepe Zanardellit që solli shumë ndryshime të rëndësishme, si lirinë e shoqatave dhe të grevës për herë të parë në Evropë si dhe heqjen e dënimit me vdekje. Në lëmin ekonomik adoptoi një politikë proteksioniste duke vendosur taksa mbi prodhimet komerciale në doganë. Përparime u bënë edhe në industri, sidomos në atë të rëndën si metalurgjia e cila nuk ekzistonte aspak në Itali.

Në 1891 Krispi largohet nga qeveria e Rudinit por pas rënies të qeverisë Giolitti nga skandali i Bankës Romana, emërohet sërish kryeministër. Këtë herë qeveria e tij sa vjen e bëhet më shumë konservator edhe autoritare, duke shtypur me dhunë revoltat e punëtorëve si dhe shkrirjen e Partisë Socialiste në 1894.

Në këtë kohë pati si sekretar personal shkrimtarin dhe diplomatin milanez, Carlo Dosi.

U largua nga skena politike pas dështimit në Adua, në vitin 1896. Dalja e fundit publike është në Romë, katër vjet më vonë, gjatë funeralit të mbretit Umberto I. Vdes në Napoli, më 12 gusht 1901, gati tetëdhjetëvjeçar.

VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN


Çfarë dihet e çfarë jo...

Jeronim De Rada dhe problemi pellazgjik