Të humbasësh një shtet anëtar mund të konsiderohet si fatkeqësi, të humbasësh dy do të dukej si pakujdesi.
Udhëheqësit e BE-së, për momentin, po merren me përballjen me Poloninë mbi sundimin e ligjit. Ende duke u përballur me pasojat e çrregullta të Brexit, ata duket se kanë arritur në përfundimin se nuk është momenti për një përplasje me Varshavën.
Vendimi i Gjykatës Kushtetuese polake të muajit të kaluar – i lëshuar me kërkesë të qeverisë – se pjesë të traktateve të BE-së janë të papajtueshme me kushtetutën e Polonisë shkaktoi shqetësim në kryeqytetet e tjera. Qeveritë veriore dhe liberale të BE-së janë të pafuqishme.
Por në një samit dy javë më vonë, ata ranë dakord të linin Ursula von der Leyen, presidente e Komisionit Evropian, të trajtonte çështjen me përgjegjësinë për dialogun dhe përmbajtjen.
Brukseli ka vonuar miratimin e aplikimit të Polonisë për 36 miliardë euro në fondet e rimëkëmbjes së BE-së – një formë dënimi në vetvete – por deri më tani është frenuar nga ndërmarrja e veprimeve të reja ligjore në përpjekje për ta tërhequr vendin përsëri në vijën e duhur dhe nuk nxiton të shkaktojë mekanizmi i ri i kushtëzimit të shtetit të së drejtës, një bllok i mundshëm për të gjitha pagesat e BE-së ndaj Polonisë.
BE-së i duhej të dilte nga një “spiralë gjithnjë në zgjerim” e konfrontimit me Varshavën, paralajmëroi Merkel.
“Ju nuk mund të zgjidhni mosmarrëveshjet e mëdha politike përmes rasteve gjyqësore,” tha ajo. Merkel është në muajt e fundit, por von der Leyen duket se mendon në të njëjtën mënyrë.
“Për shumë gjermanë, bashkimi evropian nuk ka të bëjë vetëm me Francën dhe Gjermaninë, por edhe me miqësinë dhe partneritetin mes lindjes dhe perëndimit,” tha një person i njohur me qasjen e saj.
“Është gabim të mendosh se mund t’i shtypësh njerëzit vetëm me para. Polakët janë mjaft krenarë”, tha personi. “Do të funksionojë vetëm nëse i shtyni fort në disa pika dhe kërkoni një kompromis për të tjerat. Nuk mund të jetë thjesht një çekiç.”
A po mëson BE nga përvoja e saj e Brexit duke kërkuar një kompromis me Varshavën?
Duke pasur parasysh acarimin e përhapur me përpjekjet e Mbretërisë së Bashkuar për të zgjedhur kushtet e divorcit të saj, pak njerëz duken të gatshëm të bëjnë një lidhje të qartë midis këtyre dy rasteve, që të mos duket si pendim.
Në çdo rast, qeveria polake këmbëngul se nuk po kërkon largimin e vendit nga BE – gjë që do të ishte vetëvrasëse elektorale. Por as ish-kryeministri David Cameron nuk ishte kur ai kërkoi të rinegocionte kushtet e anëtarësimit të Mbretërisë së Bashkuar. Cameron donte kufizime në lëvizjen e lirë të punëtorëve, por u largua pak a shumë duarbosh.
“Mënyra se si pro-evropianët dhe (disa në) institucionet e BE-së po reagojnë ndaj çështjes së Polonisë është analoge me mënyrën se si ata e trajtuan kërcënimin e Brexit,” tha Hans Kundnani, drejtor i programit të Evropës në Chatham House.
.Në realitet, të dyja janë të paqarta dhe komplekse, thotë Kundnani.
Një person që ka argumentuar që BE të bëhet më fleksibël është Michel Barnier. Si ish-kryenegociatori i BE-së për Brexit-in, ai ishte intransigjent ndaj përpjekjeve të Londrës për të zgjedhur përfitimet e anëtarësimit.
Tani, ndërsa kandidon për presidencën franceze, ai thotë se Franca duhet të ketë një ndarje nga vendimet e gjykatave evropiane për imigracionin, sepse kjo mbetet një kompetencë kombëtare.
Polonia bën të njëjtat argumente për gjykatat e saj. S
Gjykatat e tjera kushtetuese në BE e kanë cilësuar përparësinë e ligjit të BE-së.
Por Polonia “thelbësisht e kishte refuzuar atë në një mënyrë të plotë”, tha Thu Nguyen nga qendra Jacques Delors në Shkollën Hertie të Berlinit.
Ndërsa Brukseli mund të binte dakord të fillonte pagesat e fondit të rimëkëmbjes së BE-së në këmbim të pranimit të Varshavës për regjimin e saj të diskutueshëm disiplinor për gjyqtarët, ai duhej të bindte Poloninë të tërhiqej dhe të pranonte që gjyqtarët të ishin të pavarur dhe ligji suprem eshte ai i BE-së.
