Në fund të vitit të parë të kushteve të reja tregtare midis MB dhe BE, Brexit ka qenë më i dukshëm nga mungesa e dramës në kufijtë e Britanisë.
Ka pasur pak prapambetje në porte dhe pak ndërprerje të dukshme në rrjedhën e tregtisë. Por aktiviteti ka qenë shumë më i ulët se sa pritej, edhe përpara kontrolleve më të forta të importeve që vijnë vitin e ardhshëm, veçanërisht për ushqimet dhe mallrat bujqësore.
Efekti i përgjithshëm i Brexit në ekonominë e Mbretërisë së Bashkuar dhe standardet e jetesës së njerëzve duket të jetë negativ, por i pasigurt, sipas ekonomistëve.
Ata thonë se rritja tashmë është goditur nga rregullat e reja që hynë në 1 janar kur Mbretëria e Bashkuar u largua zyrtarisht nga blloku. Me kalimin e kohës, këto mund ta lënë vendin afërsisht 4 për qind më keq sesa do të kishte qenë nëse referendumi i BE-së i vitit 2016 do të kishte shkuar në anën tjetër, sipas Zyrës për Përgjegjësinë e Buxhetit.
Debati midis ekonomistëve për Brexit-in rrallëherë ka qenë nëse do të kishte një goditje në rritje dhe standarde të jetesës, por më tepër se sa i madh do të kishte një goditje.
Kostot e sakta mbeten të panjohura sepse efektet nuk kanë qenë të menjëhershme, thonë ekonomistët, dhe është e vështirë të shkëputen nga ndikimi i krizës së koronavirusit.
Një nga masat më të thjeshta për të vlerësuar Brexit-in, thonë ekonomistët, është të ekzaminohet performanca e përgjithshme e MB-së që nga referendumi i qershorit 2016 e deri më tani, duke marrë në këtë mënyrë parasysh pasigurinë e krijuar nga votimi për Leje, si dhe përvojën e vendit që nga ajo kohë.
Rritja e Britanisë së Madhe ka mbetur prapa SHBA dhe eurozonës. Produkti i brendshëm bruto në MB ishte 3.9 për qind më i lartë në tremujorin e tretë të 2021 sesa në tremujorin e dytë të 2016. Megjithatë, gjatë të njëjtës periudhë, eurozona prodhoi 6.2 për qind rritje dhe SHBA 10.6 për qind.
Ndërsa performanca e dobët e ekonomisë së Mbretërisë së Bashkuar nuk diskutohet, ajo mund të ketë shumë shkaqe përveç Brexit.
Ekonomistët shqetësohen se ndryshimet në numërimin e PBB-së nga ONS kanë ulur potencialisht përkohësisht numrin e MB. Po kështu ata janë të shqetësuar edhe nga ritme të ndryshme bazë të rritjes që nuk kanë të bëjnë fare me Brexit-in dhe përvojat e ndryshme të pandemisë Covid-19.
Me këto shkaqe potencialisht konfuze të dobësisë ekonomike, analistët kanë tentuar masa më të drejtpërdrejta të efektit të Brexit, duke u përqëndruar në ndikimin në tregti.
John Springford, zëvendësdrejtor i qendrës për reforma evropiane, vlerësoi performancën e mundshme tregtare të Mbretërisë së Bashkuar bazuar në një model, “doppelgänger UK”, që rrjedh nga performanca e vendeve të ngjashme.
Modeli tregoi se që nga tetori, muaji i fundit për të cilin janë të disponueshme të dhënat, importet dhe eksportet e mallrave në Mbretërinë e Bashkuar ishin 15.7 për qind nën nivelin që mund të pritej nëse Mbretëria e Bashkuar nuk do të largohej nga bashkimi doganor i BE-së dhe tregu i vetëm në janar.
Analiza tregon një pamje që, së bashku me largimin e shtetasve të BE-së, Brexit “e ka bërë më të vështirë për anën e ofertës së ekonomisë britanike që të përshtatet me rihapjen e [sektorëve pas heqjes së bllokimit]”, tha Springford.
Ai shtoi se pasiguria dhe zhvlerësimi i stërlinës pas referendumit e kanë lënë ekonominë në rrugën e duhur për të humbur rreth 4 deri në 5 për qind të të ardhurave kombëtare krahasuar me pritshmëritë që Britania e Madhe kishte votuar për të qëndruar.
Julian Jessop, një ekonomist i pavarur dhe bashkëpunëtor në Institutin e Çështjeve Ekonomike, nuk u pajtua se Brexit deri më tani ka qenë një minus për ekonominë, edhe pse ai mbështeti vendimin e Mbretërisë së Bashkuar për t’u larguar nga BE.
“Nuk ka shumë dyshime se gjërat që mund të matni kanë qenë negative,” tha ai.
Jessop shtoi se tregtia më e ulët do të çonte në rritje më të ulët, por se si do të ndikonte aktiviteti tregtar në ekonomi ishte “jashtëzakonisht e pasigurt”. Megjithatë, efektet e dëmshme të tregtisë së reduktuar me BE-në do të zvogëlohen me kalimin e kohës, tha ai.
Ndërsa debati tani është më pak i ndezur, Springford nuk kundërshtoi pikëpamjen se goditja e përgjithshme ekonomike kishte të ngjarë të ishte e paqartë. Ai tha se “pyetja e madhe” për ekonomistët ishte nëse efektet tregtare do të përkthehen në humbje të PBB-së.
Nëse ecuria e tregtisë në mallra ka qenë negative deri më sot, Sarah Hall, profesoreshë e gjeografisë ekonomike në universitetin e Nottinghamit, mendon se efekti në sektorin e shërbimeve në Mbretërinë e Bashkuar është më shumë i “rifokusimit gjeografik” sesa i humbjeve të mëdha.
Hulumtimi i saj tregoi se eksportet e shërbimeve në Mbretërinë e Bashkuar në tremujorin e dytë të këtij viti ishin 14 për qind më pak se dy vjet më parë, globalisht, duke reflektuar efektin e Covid-19, veçanërisht në turizëm. Megjithatë, eksportet në BE ishin 30 për qind në rënie, duke sugjeruar një ndikim të përforcuar në biznesin me kontinentin.
Hall pret që Mbretëria e Bashkuar do të përpiqet të riorganizojë sektorin e saj të shërbimeve me kalimin e kohës për të qenë më shumë një qendër globale, veçanërisht në financë, dhe beson se kjo ka disa mundësi për sukses. Ndërsa rezultati përfundimtar do të ishte negativ, tha ajo, nuk do të ishte “apokaliptik”.
Mungesa e shoferëve të kamionëve, punëtorëve të fermave dhe punëtorëve të thertores kanë shfaqur probleme të reja në përfundimin e lëvizjes së lirë të punës. Megjithatë, ekonomistët janë befasuar nga futja e qetë e një regjimi të ri vizash për të frenuar humbjet.
Jonathan Portes, profesor në King’s College në Londër, tha se nuk ishte befasi që kishte pasur një “rënie shumë të madhe të imigracionit në BE”, sepse kushdo që kishte dashur të vinte në MB do ta kishte bërë këtë përpara se të kërkoheshin viza në 2021.
“Ne kemi parë që vizat e punës së kualifikuar janë rritur ndjeshëm në periudhën para pandemisë dhe, në veçanti, vizat e shëndetit dhe kujdesit kanë pasur një rritje të madhe,” tha ai. “Ka pasur një riorientim të shpejtë për NHS nga punonjësit e BE-së në jo-BE.”
“Unë nuk mendoja se Home Office do të ishte në gjendje të ofronte një sistem të ri,” shtoi ai.
Ekonomistët kanë theksuar se krahasimet e të dhënave janë ende shumë të pasigurta.
Rregullat e reja të importeve që po zbatohen në gjysmën e parë të 2022 kërcënuan të shtojnë më shumë fërkime, tha Springford, por angazhimet nga HM Revenue & Doganat për t’i dhënë përparësi rrjedhës së tregtisë mbi kontrollet nënkuptonin se do të ketë vetëm një efekt negativ shtesë minimal.
“HMRC do të ndryshojë procedurat nëse rregullat e reja po krijojnë shumë probleme në kufi,” parashikoi ai.
Kristalina Georgieva, drejtoreshë menaxhuese e FMN-së, përmblodhi pozicionin e MB-së në mes të dhjetorit. Ndërsa pranoi problemet specifike që turbullojnë perspektivën afatmesme, ajo tha se “ne nuk jemi ende në pozicion sot, për të identifikuar deri në çfarë mase kjo është për shkak të pandemisë dhe çfarë roli mund të luajë Brexit në të”.
OECD paralajmëroi në dhjetor se marrëdhënia e Britanisë me BE-në ishte e rëndësishme për perspektivat e saj ekonomike. “Një përkeqësim i marrëdhënieve tregtare me Bashkimin Evropian mund të rëndojë gjithashtu në perspektivën ekonomike në afat të mesëm,” tha ai.
Prandaj, këshilla nga jashtë është se Brexit i ka dëmtuar standardet e jetesës në Mbretërinë e Bashkuar dhe duhet të bëhen të gjitha përpjekjet për të rregulluar marrëdhëniet e saj me BE-në për të minimizuar dëmet e mëtejshme.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
As marrëveshja nuk e ‘shpëton’ Britaninë…
BBC: Kina do të jetë e para në botë…në 2028
