Inflacioni ka arritur në nivelet më të larta të shumë dekadave në pjesën më të madhe të botës së pasur gjatë vitit të kaluar, me efektin e kufizimeve të ofertës, kufizimeve të kovidit dhe një rimëkëmbje ekonomike në rritje, të gjitha duke ndihmuar në rritjen e çmimeve të konsumit. Në Azi, megjithatë, presioni mbi çmimet është shumë më i dobët. Pse?
Në pjesën më të madhe të rajonit, në Kinë, Hong Kong, Indi, Indonezi, Filipine dhe Vietnam, inflacioni është në fakt nën nivelet mesatare gjatë dekadës para pandemisë, vëren Abdul Abiad, drejtor i kërkimit makroekonomik në Bankën Aziatike të Zhvillimit. Aty ku është më i lartë se mesatarja për 2010-2019, në Malajzi, Singapor, Korenë e Jugut, Tajvan dhe Tajlandë, është me rreth dy pikë përqindje ose më pak.
Divergjenca midis Lindjes dhe Perëndimit është rezultat i disa faktorëve. Disa nga pabarazitë me çmimet në rritje të parë në Amerikën e Veriut dhe Evropë, si dhe në shumë tregje në zhvillim jo-aziatike, vijnë nga ushqimi. Ndërsa çmimet e ushqimeve globalisht janë rritur, zoti Abiad vëren se efekti ka qenë i pabarabartë. Çmimet e misrit dhe grurit u rritën përkatësisht me 18% dhe 20% në 12 muajt deri në fund të janarit. Në të kundërt, çmimi i orizit ra me rreth një të pestën në të njëjtën periudhë. Në një vend si Filipinet, orizi përbën një të katërtën e pjesës ushqimore të indeksit të çmimeve të konsumit dhe një të dhjetën e të gjithë indeksit. Në veçanti, në Kinë, çmimet mesatare të shitjes me shumicë të mishit të derrit ranë me më shumë se gjysmën në 12 muajt deri në janar, pasi epidemia e murtajës afrikane të derrave që ka shpërthyer në vend që nga viti 2018 filloi të ulet.
Ndikimi i çmimeve të ushqimeve është më i dukshëm në ekonomitë në zhvillim, por ka arsye pse vendet më të pasura të Azisë kanë regjistruar gjithashtu presione më të ulëta inflacioniste. Së pari, pengesat e zinxhirit të furnizimit nuk janë aq të rënda sa në Perëndim. Kostoja e transportit të një kontejneri 40 këmbë nga Shangai në Roterdam është rritur me rreth 60% vitin e kaluar, në 13,686 dollarë, sipas Drewry, një konsulencë për zinxhirin e furnizimit. Në të kundërt, çmimi për udhëtimin e kthimit është pak më shumë se një e dhjeta e tij, në 1,445 dollarë, një shifër që ka rënë me 1% vitin e kaluar. Sondazhet e menaxherëve të blerjeve sugjerojnë se vonesat e furnizuesve janë ende duke u përkeqësuar në pjesën më të madhe të Evropës dhe Amerikës, por në rënie në Kinë, Indi, Indonezi, Tajlandë dhe Vietnam.
Rëndësi kanë edhe mënyrat e ndryshme në të cilat vendet kanë dalë nga pandemia. Studiuesit në Capital Economics, një tjetër konsulencë, vërejnë se inflacioni i Azisë në shërbimet e konsumatorit mbetet i ulët. Rritja e çmimeve për shërbimet rekreative dhe kulturore në Indonezi, Malajzi, Filipine, Singapor, Korenë e Jugut dhe Tajvan është gjysma ose më pak e normës amerikane nga viti në vit prej rreth 4%. Dallimi mund të shkaktohet nga lirimi më gradual i kufizimeve, si dhe nga mungesa e turistëve ndërkombëtarë.
Jo të gjitha format e presionit inflacioniste mund të shmangen. Çmimet e energjisë janë më të ndikuara nga tendencat globale sesa ato për shumicën e mallrave dhe shërbimeve të tjera. Rritja e kostove të energjisë ka qenë kontribuesi më i madh në rritjen e inflacionit në Azi, duke përbërë deri në një të tretën e rritjes totale kohët e fundit, sipas analistëve në Goldman Sachs, një bankë.
Shumë ekonomi në rajon mund të përballen me norma interesi më të larta pavarësisht inflacionit të tyre më të butë. Rritjet e mundshme të normave të interesit nga Rezerva Federale këtë vit rrisin kërcënimin e një dollari më të fortë, i cili do të sillte inflacion të importuar në Azi. Politikëbërësit monetarë në Indonezi, Singapor dhe Korenë e Jugut kanë njoftuar tashmë hapa të vegjël për të shtrënguar politikën monetare. Nuk ka gjasa të jenë të fundit.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Inflacioni i lartë korrigjon dhe krijon hapësira për zhvillim!
