Në shumë mënyra, çiftimi i pamundur i dy fijeve të historisë ruse, shekuj larg njëri-tjetrit, po e nxit luftën e Vladimir Putinit në Ukrainë.
Presidenti rus ka angazhuar trashëgiminë perandorake të vendit të tij në një përpjekje për të kapërcyer traumën në vitet 1990. Në mbyllje të Luftës së Ftohtë, vendi ishte i zhytur, me një ekonomi të dobët, krim të shfrenuar dhe humbje të identitetit. Putini ka punuar për t’i zgjidhur të treja, me zgjerimin territorial kyç për rindërtimin e një identiteti kombëtar i ndërtuar rreth rivendosjes së lavdisë perandorake të vendit dhe ndjenjës së supozuar të unitetit.
Në shekujt e 10-të dhe të 11-të, Rusia e Kievit – ajo që ne sot e njohim si Ukrainë – u bë një fuqi e madhe evropiane dhe qendra e kulturës sllave lindore. Por pushtimet mongole të fundit të shekullit të 13-të bënë që mbretëria tashmë e fragmentuar politikisht të shpërbëhej. Territoret e papërfshira nga ushtritë mongole ranë në duart e Komonuelthit Polako-Lituanez.
Moskovia ndryshoi fatin e saj në 1480 kur princi i saj i madh, Ivani i Madh, refuzoi t’u paguante haraç sundimtarëve të tij mongolë dhe shpalli me sukses pavarësinë e territorit të tij.
Në shekujt që pasuan, u shndërrua në Rusi. Ai grumbulloi territor në lindje nga indigjenët, në jug nga Perandoria Osmane dhe në perëndim pasi ndau Poloninë (1772-1795) dhe më vonë shpalli fitoren në Luftërat Napoleonike (1803-1815). Nga fundi i shekullit të 20-të, pakkush mund të humbiste komandën territoriale të Rusisë Perandorake mbi globin.
Por në vitin 1917, Revolucioni Rus e copëtoi Rusinë Perandorake. Perandoria u shpërbë pasi një qeveri e përkohshme e sapolindur u përball me një popullsi të pakënaqur në shtëpi dhe me Luftën e Parë Botërore në kufijtë e saj. Pasi Rusia hoqi dorë nga territoret e mëparshme perandorake në kufirin e saj perëndimor, Ukraina vendosi me vendosmëri pavarësinë e saj me trashëgiminë kulturore të Rusisë së Kievit në zemër të kombit të saj.
Por në vitin 1922, Ukraina e gjeti veten të zhytur në një koleksion republikash – të mbikqyrura zyrtarisht, por që supozohet se nuk kontrolloheshin nga Rusia – nën titullin e vetëm “Bashkimi Sovjetik”.
Aty do të qëndronte Ukraina për një gjysmë shekulli. Erërat filluan të ndryshojnë vetëm kur një grusht shteti i dështuar i vitit 1991, i udhëhequr nga linjat e ashpra komuniste, kundër ristrukturimit liberal të krijuar nga Sekretari i Përgjithshëm Sovjetik, Mikhail Gorbachev, shkaktoi një vakum në autoritetin sovjetik. Disa republika sovjetike, duke përfshirë Ukrainën, shpejt shpallën pavarësinë e tyre nga Moska. Bashkimi Sovjetik ra zyrtarisht më 25 dhjetor 1991.
Rusia humbi 23.8 për qind të territorit që dikur pretendonte si të sajën dhe u bë një guaskë territoriale e vetvetes së mëparshme. Dikur një perandori që dominonte Evropën dhe Azinë në shekujt 18 dhe 19 dhe shërbeu si një kundërpeshë e fuqishme ndaj Shteteve të Bashkuara gjatë Luftës së Ftohtë të shekullit të 20-të, kombi nuk dukej se kishte më një ndikim të fuqishëm në skenën botërore.
Ky realitet krijoi një krizë identiteti për rusët: A do të ishte më i veçantë kombi i tyre?
Dekada që pasoi nuk ofroi asnjë provë se do të ishte. Pas vitit 1991, Rusia u përball me varfërinë dhe krimin ndërsa vendi kaloi nga një ekonomi e komanduar e centralizuar në një ekonomi tregu – fjalë për fjalë brenda natës në një proces të quajtur “terapia e shokut”.
Në krye, u shfaq një klasë e re oligarkësh. Këta individë kapën shpejt dhe me zgjuarsi burimet e mëparshme shtetërore. Megjithatë, për rusët e zakonshëm, çmimet e bukës u rritën me 600 përqind. Shkalla e vrasjeve u dyfishua midis viteve 1994 dhe 1995, duke arritur mesatarisht 84 vrasje në ditë.
Kaosi që preku shoqërinë ruse në vitet 1990 ngjalli një nostalgji për të kaluarën jo shumë të largët sovjetike, kur jeta e përditshme dukej më e qëndrueshme.
Dhe lidershipi i Rusisë dukej i shkujdesur, i paaftë për të zgjidhur krizat që mundonin kombin. Boris Yeltsin nuk arriti të ndryshonte gjë.
Në vitin 2000, Putini pasoi Jelcinin. Ai prezantoi ristrukturimin ekonomik dhe social, duke filluar nga një taksë e sheshtë mbi të ardhurat tek një “pazar” i bërë me oligarkët rusë të sapoformuar. Ai i lejoi ata të ruanin dominimin e tyre mbi ekonominë ruse në këmbim të mbështetjes së tyre politike për ristrukturimin dhe udhëheqjen e tij.
Ekonomia filloi të lulëzonte – për tetë vjet rresht.
Por e gjithë kjo erdhi me një kosto: humbjen e lirisë individuale dhe lirinë e fjalës në sfera të ndryshme të jetës publike dhe politike.
Kjo kosto shërbeu si një rrjet sigurie për Putinin. Nëse sukseset e tij shoqërore dhe ekonomike do të pushonin së siguruari pretendimin e tij për pushtet, atëherë kjo mbajtje represive mbi lirinë e fjalës me siguri do ta bënte.
Putin u largua nga posti në vitin 2008, duke lejuar Dmitry Medvedev të shërbente zyrtarisht si president rus, ndërsa Putini ruante një ndikim joformal. Por në vitin 2012, Putin u kthye në presidencë. Me këtë kthim, ai e plotësoi tiraninë e tij mbi lirinë e shprehjes me shtypjen e popullatave LGBTQ.
Ishte e vështirë për qytetarët rusë që të merrnin parasysh këtë kosto oportune.
Putin gjithashtu e kuptoi etjen për një ndjenjë krenarie kombëtare.
Nëpërmjet retorikës së tij të fuqishme, ai filloi të ndihmonte në riformulimin e një identiteti kombëtar. Ai e shpalli një katastrofë rënien e BRSS në 1991. Ajo fatkeqësi nxiti dekadën e rënies dhe traumës emocionale që përhumbi rusët dhe Putin u përpoq ta korrigjonte atë duke u kthyer në të kaluarën perandorake.
Ai foli për një popull të vetëm rus: një popull që supozohet se mund ta riatdhesonte.
Për Putinin, kjo retorikë hiper-nacionaliste shkoi paralelisht me zgjerimin territorial. Ai nuk mund të rivendoste madhështinë e Rusisë Perandorake . Ai pushtoi Gjeorgjinë në 2008. Ai pushtoi Krimenë në 2014.
Tani ai ka pushtuar Ukrainën, ku rezistenca e ashpër tregon se popullsia e sheh veten si ukrainase, jo ruse, pavarësisht përpjekjeve të Putinit për të shtrembëruar të vërtetën.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
