Embolia pulmonare (PE) është një mpiksje gjaku që shfaqet në mushkëri.
Mund të dëmtojë një pjesë të mushkërive për shkak të:
- qarkullimit të kufizuar të gjakut
- uljes së niveleve të oksigjenit në gjak
- efektet në organe të tjera
Mpiksjet e mëdha ose të shumta të gjakut mund të jenë kërcënuese për jetën. Megjithatë, trajtimi i menjëhershëm urgjent për një PE rrit shumë shanset për të shmangur dëmtimin e përhershëm të mushkërive.
Cilat janë simptomat e një embolie pulmonare?
Simptomat e një PE varen nga madhësia e mpiksjes dhe nga vendi ku ajo ngec në mushkëri.
Simptoma më e zakonshme e një PE është gulçimi. Kjo mund të jetë graduale ose e papritur.
Simptoma të tjera përfshijnë:
ankthi
lëkura e butë ose e kaltëroshe
dhimbje gjoksi që mund të shtrihet në krahun, nofullën, qafën dhe shpatullën
të fikët
rrahje të parregullta të zemrës
marramendje
frymëmarrje e shpejtë
rrahje të shpejta të zemrës
duke pështyrë gjak
puls i dobët
Nëse vëreni një ose më shumë nga këto simptoma, veçanërisht gulçim, duhet të kërkoni menjëherë kujdes mjekësor.
Çfarë e shkakton një emboli pulmonare?
Mpiksjet e gjakut mund të formohen për një sërë arsyesh. PE-të shkaktohen më shpesh nga tromboza e venave të thella (DVT), një gjendje në të cilën mpiksjet e gjakut formohen në venat thellë në trup. Mpiksjet e gjakut që më shpesh shkaktojnë PE fillojnë në këmbë ose legen.
Mpiksja e gjakut në venat e thella të trupit mund të ketë disa shkaqe të ndryshme, duke përfshirë:
Lëndim ose dëmtim. Lëndimet si frakturat e kockave ose këputjet e muskujve mund të shkaktojnë dëmtim të enëve të gjakut, duke çuar në mpiksje.
Inaktiviteti. Gjatë periudhave të gjata të pasivitetit, graviteti bën që gjaku të grumbullohet në zonat më të ulëta të trupit, gjë që mund të çojë në një mpiksje gjaku. Kjo mund të ndodhë nëse jeni ulur për një udhëtim të gjatë ose nëse jeni shtrirë në shtrat duke u shëruar nga një sëmundje.
Kushtet mjekësore. Disa kushte shëndetësore bëjnë që gjaku të mpikset lehtë, gjë që mund të çojë në PE. Trajtimet që përfshijnë kirurgjinë shpesh çojnë në pushim afatshkurtër në shtrat ose lëvizje të kufizuar, gjë që mund ta bëjë mpiksjen më të mundshme. Gjithashtu, disa terapi mjekësore për kancerin mund të kenë efekte anësore si mpiksja në gjak. Kjo ju vë në rrezik për DVT dhe PE.
Si trajtohet embolia pulmonare?
Trajtimi për një PE varet nga madhësia dhe vendndodhja e mpiksjes së gjakut. Nëse problemi është i vogël dhe zbulohet herët, një mjek mund të rekomandojë mjekimin si trajtim. Disa ilaçe mund të shpërbëjnë mpiksje të vogla.
Një mjek mund të përshkruajë:
Antikoagulantët. Të quajtur edhe hollues gjaku, medikamentet si heparina dhe warfarina parandalojnë formimin e mpiksjeve të reja në gjak. Këto ilace mund t’ju shpëtojnë jetën në një situatë emergjente. Një kategori tjetër e përdorur zakonisht e antikoagulantëve janë antikoagulantët direkt oral (DOACs), si rivaroxaban (Xarelto) dhe apixaban (Eliquis). Këto medikamente janë të miratuara nga FDA për trajtimin dhe parandalimin e PE dhe DVT.
Tretës të mpiksjes (trombolitikë). Këto barna shpërbëjnë një mpiksje për të përmirësuar rrjedhën e gjakut dhe perfuzionin. Ato janë të rezervuara për njerëzit e shtruar në spital në situata urgjente, sepse efektet anësore mund të përfshijnë probleme të rrezikshme të gjakderdhjes.
Procedurat minimale invazive ose kirurgjia mund të jenë të nevojshme nëse jeni të paqëndrueshëm për shkak të mpiksjes problematike dhe keni nevojë për riperfuzion urgjent për të përmirësuar rrjedhjen e gjakut në mushkëri dhe zemër, veçanërisht kur trombolitikët nuk mund të përdoren.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë është mpiksja e gjakut?
A rrezikojnë gratë shtatzënë nga mpiksja e gjakut?
