“Nuk duhen dënuar kompanitë që vendosin të qëndrojnë në Rusi si financues të luftës së Putinit”, thotë Michael Harms, kreu i Shoqatës së Biznesit Lindor të Gjermanisë, një grup lobi. Për sa kohë që ata nuk shkelin sanksionet perëndimore, duhet të varet nga ata nëse do të qëndrojnë në Rusi apo do të largohen. Metro dhe Globus, dy supermarkete të mëdha gjermane, deri më tani kanë zgjedhur të qëndrojnë pranë. Ata thonë se nuk duan të zhgënjejnë stafin e tyre apo blerësit e pafajshëm rusë, të cilët kanë nevojë për ushqimet e tyre. Henkel ka ngrirë investimet e reja në Rusi, por jo shitjet e saj të detergjentit për lavanderi dhe sendeve të tjera thelbësore. Bayer, një tjetër gjigant gjerman, do të vazhdojë të shesë si ilaçet, ashtu edhe për momentin farat e tij. Procter & Gamble, një gjigant amerikan i mallrave të konsumit, ka ndaluar reklamat në Rusi, por shumë prej markave të saj mbeten të disponueshme atje.
Kompanitë perëndimore në Rusi mund të ndahen në katër kategori. Së pari janë firmat, biznesi i të cilave është subjekt i masave perëndimore. Këto përfshijnë prodhuesit e disa mikroçipave ose çdo lloj teknologjie me përdorim të dyfishtë (duke përfshirë gjëra të tilla si inteligjenca artificiale ose kriptografia). Ata nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të tërhiqen. Grupi i dytë përfshin kompani të tilla si Volkswagen, prodhuesi më i madh i makinave në Evropë, i cili ndaloi prodhimin në Rusi sepse lufta dhe përgjigja e Perëndimit ndaj saj, ndërprenë zinxhirët e furnizimit. Më pas janë firma të tilla si Coca-Cola dhe Pepsi, dy prodhues të pijeve joalkoolike, dhe McDonald’s, një zinxhir i ushqimeve të shpejta, të cilat kanë pezulluar operacionet në Rusi për të sinjalizuar tmerrin e tyre nga pushtimi. Pjesa e fundit janë mbetjet.
Gati 400 firma perëndimore kanë njoftuar planet për të pezulluar ose zvogëluar operacionet e tyre në Rusi që kur Putin sulmoi Ukrainën, sipas një raporti nga Jeffrey Sonnenfeld i Shkollës së Menaxhimit të Yale. Disa prej tyre, si bp, një gjigant energjetik britanik dhe investitori më i madh i huaj i Rusisë, u tërhoqën herët dhe me pak hezitim në dukje. Të tjerët e bënë këtë më me ngurrim. Citigroup, një bankë amerikane me afro 10 miliardë dollarë ekspozim ndaj Rusisë, kishte thënë më parë se po vlerësonte operacionet e saj në vend, duke përfshirë biznesin e saj konsumator. Por më 14 mars banka, e cila ka qenë në vend që nga viti 1992, tha se do të “zgjeronte fushëveprimin” e tërheqjes së saj dhe do të ndalonte kërkimin e biznesit ose klientëve të rinj.
Rusët që jetojnë në qytetet e mëdha, ku ndodhet pjesa më e madhe e operacioneve me pakicë të firmave perëndimore, do të vuajnë më shumë nga mbylljet e tilla. Por dhimbja do të ndihet në të gjithë territorin e gjerë të Rusisë. Një analizë nga The Economist e të dhënave të siguruara nga SafeGraph, një firmë gjeolokacioni-informative, tregon se mbyllja e bizneseve perëndimore do të prekë të paktën 3,500 pika të shitjes me pakicë në 480 qytete në të gjithë vendin. Këtu përfshihen 1200 restorante dhe kafene, 700 dyqane veshjesh, 500 dyqane këpucësh dhe 400 pika karburanti. Moskovitët do të vuajnë rreth 1000 mbyllje dyqanesh; banorët e Shën Petersburgut do të përballen me më shumë se 300.
Kritikët e tërheqjeve vullnetare të firmave perëndimore thonë se këto mund të radikalizojnë klasën e mesme dhe të zemërojnë të rinjtë rusë tradicionalisht properëndimorë. Kjo mund të forcojë regjimin e Putinit në vend që ta rrëzojë atë, argumentojnë ata. Zoti Harms, i cili dikur jetonte në Moskë, nuk është dakord. Ai mendon se klasa e mesme e kupton se eksodi ka për qëllim regjimin dhe jo popullsinë në përgjithësi.
Për më tepër, mallrat e konsumit të stilit perëndimor do të mbeten të disponueshme në Rusi. Të dhënat e SafeGraph tregojnë se rusët që blejnë trajnerë Nike nuk do të kenë shumë për të shkuar për të gjetur një palë alternative në një nga dyqanet e Reebok, të cilat funksionojnë normalisht. Distanca mesatare midis pikave të shitjeve të markave rivale amerikane të veshjeve sportive është 0.8 km. Nëse dashamirët e Big Mac-ut janë të përgatitur të pranojnë Whopper-in si një zëvendësues, ata zakonisht mund të gjejnë një Burger King të hapur brenda 0.6 km nga një McDonald’s i mbyllur. Pronari i Burger King, Restaurant Brands International, ka pezulluar mbështetjen për ekskluzivitetet ruse, por shumë nga pikat e tyre mbeten të hapura. E njëjta gjë vlen edhe për disa marka të tjera perëndimore.
Pyetja kryesore është se çfarë do të ndodhë me firmat që janë tërhequr nga Rusia. Prokurorët rusë thuhet se kanë kërcënuar se do të arrestojnë drejtuesit e korporatave që kritikojnë qeverinë dhe se do të konfiskojnë asetet e kompanive që tërhiqen nga vendi. Një anëtar i lartë i partisë Rusia e Bashkuar e Putinit hodhi një plan për të shtetëzuar operacionet e kompanive perëndimore në largim, duke argumentuar se do të ndihmonte në parandalimin e humbjeve të vendeve të punës dhe në ruajtjen e kapacitetit prodhues të brendshëm të Rusisë. Zoti Putin e ka miratuar planin. Disa kompani që po qëndrojnë të vendosura, në të kundërt, me sa duket po ballafaqohen nga zyrtarët rusë. Ata duhet t’i peshojnë ato nxitje kundër akuzave për përfitim lufte, të cilat kanë mbirë në të gjithë mediat sociale perëndimore. Olga Podorozhna, një punonjëse e Metro në Ukrainë, kritikoi ashpër vendimin e punëdhënësit të saj për të qëndruar në Rusi në një postim emocional në Linked In, një rrjet social. Metro reagoi me postimin e vet në LinkedIn duke dënuar luftën.
Por ajo nuk e ka kthyer vendimin e saj për të mbajtur hapur dyqanet e saj ruse. Kjo nuk është befasuese. Rreth 10% e shitjeve totale të Metro prej 25 miliardë eurosh (28 miliardë dollarë) gjenerohen nga 93 supermarketet e saj dhe rreth 10,000 punonjës në Rusi. 19 hipermarketet Globus me 9900 punonjës rusë përbënin 14% të shitjeve të grupit vitin e kaluar. Ata po ecnin aq mirë sa kompania ka investuar më shumë se 110 milionë euro në tregun rus gjatë dy viteve të fundit. Për firma si këto, sinjalizimi i virtytit është shumë më i vështirë sesa për një kompani të tillë si Coca-Cola, e cila nxori më pak se 2% të të ardhurave të vitit të kaluar nga Rusia. Por presioni për të shkuar drejt daljes rritet me çdo sulm pa dallim rus ndaj Ukrainës dhe qytetarëve të saj të rrethuar. Edhe për të tjerët, kostoja e reputacionit të qëndrimit së shpejti mund të bëhet shumë e lartë për t’u injoruar.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do t’i ofrojë Kina ndihmë financiare Rusisë?
A do të dominojë Kina botën e gjysmëpërçuesve?
