Dëshmitë e mizorive të trupave ruse teksa ato tërhiqen nga Ukraina qendrore janë të tmerrshme. Mohimet dhe pretendimet për fabrikim nga Moska janë të pavlera.
Masakrat e supozuara në Bucha dhe gjetkë nuk mund të nënshtrohen në indiciplinën e luftës. Pas një muaji shkatërrim të synuar të shtëpive, spitaleve dhe shkollave, ato tregojnë një fushatë sistematike terrori kundër një popullsie të tërë. Ata kujtojnë Luftën e Dytë Botërore.
Konflikti në Ukrainë po ndryshon nga një pushtim gjithëpërfshirës rus në shfrytëzimin strategjik të separatistëve në Donbas për të forcuar pozicionin e Rusisë në Detin e Zi.
Është bërë një përshkallëzim i një lufte secesioniste që filloi në vitin 2014. Nga kjo, NATO dhe bota perëndimore janë përmbajtur kryesisht, dhe ndoshta me të drejtë, të anashkaluar.
Por si duhet të reagojë bota e jashtme ndaj zbulimeve të reja?
Vuajtjet e popujve në konflikte larg Evropës priren të zbehen ndaj vuajtjeve “në pragun tonë”, kur shfaqen çdo natë në televizion. Dy dekadat e ndërhyrjes perëndimore të Afganistanit kanë bërë që miliona afganë të përballen me urinë, kryesisht përmes sanksioneve perëndimore.
Kjo nuk e bën vuajtjen e Ukrainës më pak reale.
Këtë javë presidenti i vendit, Volodymyr Zelenskiy, njoftoi një hetim për të mbledhur prova të krimeve të luftës ruse. Këto mund të përfshijnë shkelje të konventave të Gjenevës, aktet e gjenocidit dhe krimet kundër njerëzimit. Siç ka theksuar avokati ndërkombëtar Philippe Sands, “çështja e vërtetë me të cilën do të përballen prokurorët” në lidhje me këto krime është nëse ata mund të “gjurmojnë përgjegjësinë deri te lidershipi”.
Kjo kërkon fiksimin e përgjegjësisë për sjelljen e vijës së parë tek një autoritet epror.
Në Ukrainë, do të kërkonte prova që Vladimir Putin urdhëroi ose lejoi me vetëdije mizoritë.
Aktakuza e parë e një kreu shteti në detyrë përpara një gjykate ndërkombëtare ishte Slobodan Millosheviç i Jugosllavisë në vitin 1999. Ai u akuzua për akuza që dolën nga shtatë masakra. Gjyqi i tij i mundimshëm u zvarrit për gjashtë vjet derisa në vitin 2006 ai vdiq, i padënuar, në burg.
Në atë kohë Jugosllavia kishte vazhduar dhe gjyqi kishte humbur ndikimin ndëshkues ose parandalues.
Kjo ilustron vështirësinë e Zelenskiy, por nuk duhet ta dekurajojë atë që të vazhdojë. Mizoritë e luftës kanë nevojë për dokumentim të vazhdueshëm dhe perëndimi duhet të ofrojë çdo ndihmë.
Qoftë në gjyqet e Nurembergut apo me nënshkrimin e kartës së Kombeve të Bashkuara, veprimi ndërkombëtar ka luftuar për të nxjerrë jashtë ligjit sulmet ndaj një shteti sovran nga një tjetër. Ai e përqendron përgjegjësinë në pikën e autoritetit, qoftë ai demokratik apo autoritar. Ai kërkon të sjellë ligjin dhe moralin ndërkombëtar në shërbim të paqes.
Edhe pse sipërfaqësisht tërheqëse, një qasje e tillë do të përballej me pengesa të pakëndshme.
Ndoshta do të kërkonte iniciativën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, e cila do të merrte veto nga Rusia dhe ndoshta Kina. Për më tepër, shumë anëtarë të OKB-së vështirë se i kanë duart e pastra ndaj agresionit. Ndërhyrjet perëndimore në Jugosllavi në vitin 1999 dhe në Irak në 2003 ishin të ligjshmërisë së dyshimtë, siç kanë qenë ndërhyrjet e tjera në mbarë botën nga NATO ose anëtarët e saj, sado fisnike që ishin qëllimet.
Ndërkohë, Boris Johnson dhe udhëheqës të tjerë perëndimorë shikojnë imazhet nga Bucha dhe në mënyrë refleksive bien dakord se diçka duhet bërë dhe e vetmja gjë që ata mund të mendojnë është “sanksione gjithnjë e më të ashpra”.
Pavarësisht se janë më të egrat që janë imponuar ndonjëherë në një ekonomi të përmasave të krahasueshme, ato kanë dështuar qartësisht për të dëmtuar vendosmërinë e Putinit.
Sondazhet e pabesueshme tregojnë pak kundërshtim të brendshëm ndaj tij, qoftë midis popullit rus apo elitës së Moskës.
Një ndjenjë lufte dhe izolimi kulturor i ka parë të dy grupet të zhyten në një llogore patriotike. Vendimet e Putinit drejtohen nga beteja jo nga sanksionet, nga tanket dhe jo nga bankat.
Nëse perëndimi dëshiron të ndihmojë Ukrainën, duhet ta bëjë këtë me prokurë, duke dërguar armë.
Historia ofron prova të pakta se vendimet e marra në kontektin e luftës nisen nga ekonomia. Historiani Nicholas Mulder e sheh tërheqjen e mbështetjes financiare të SHBA nga Britania mbi Suezin në vitin 1956 si një nga shembujt e paktë që kjo ka ndonjë ndikim në politikë.
Shumë sanksione “lëndojnë” – zakonisht njerëzit e varfër – por pothuajse asnjë nuk mund të tregohet se ka ndikimin më të vogël në sjelljen e një konflikti nga një shtet viktimë.
Sa i përket ngritjes së çmimit të gazit, naftës dhe drithit të Evropës përmes çatisë, sanksionet mund t’i bëjnë të huajt “të ndjejnë dhimbjen e Ukrainës”. Ata nuk do ta lehtësojnë atë, më shumë se traumatizimi i ekonomisë politike të Evropës për vitet në vijim do të ndihmojë në rimëkëmbjen e pasluftës.
Nuk duhet të anashkalojmë armën më të qëndrueshme, gjykatën e opinionit botëror.
Fotot e Bucha po shihen në rrugët jo vetëm të Evropës dhe SHBA-së, por në mbarë botën. Reputacioni i Rusisë po dëmtohet rëndë. Do të vijë një moment kur klithmat e një bote të indinjuar do të depërtojnë edhe në makinën mashtruese të publicitetit të Moskës.
Sa i përket Putinit, ai thjesht e ka siguruar veten për statusin e parisë gjatë gjithë jetës. Jahti i tij nuk do të ankorojë kurrë në një port perëndimor.
Burimi: The Guardian
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Oligarkët ruse po diskutojnë skenarët për të rrëzuar Putin nga pushteti”
“‘Gjeni rubla’ nëse doni naftë, drithëra ose metale nga ne!”
“Grupi ‘Wagner’ tentoi të vriste presidentin dhe kryeministrin!”
