Ambliopia ose “syri dembel” – është një gjendje në të cilën syri dhe truri nuk punojnë së bashku siç duhet. Personat që e kanë atë do të zhvillojnë vizion të mirë në njërin sy dhe shikim të dobët në tjetrin.
Fëmijët shpesh mësohen me këtë problem të shikimit dhe mund të mos ua përmendin prindërve. Si rezultat, ambliopia e tyre mund të mos diagnostikohet për muaj apo edhe vite.
Por ndonjëherë zgjidhja është aq e lehtë sa të vizitosh mjekun e syrit. Trajtimi për ambliopinë mund të korrigjojë mënyrën se si syri dhe truri punojnë së bashku dhe të forcojë shikimin. Trajtimi i hershëm është i rëndësishëm – pritja ose mosmarrja e një diagnoze të duhur mund të çojë në humbje të përhershme të shikimit më vonë.
Çfarë ndodh në ambliopi?
Që nga lindja deri në moshën 8 vjeç, sytë dhe truri i fëmijës formojnë lidhje jetike. Çdo gjë që bllokon ose turbullon shikimin në njërin ose të dy sytë mund të ngadalësojë ose parandalojë këto lidhje.
Nëse kjo ndodh, truri mund të mos njohë plotësisht imazhet që shihen nga një ose të dy sytë. Më pas, truri fillon të injorojë imazhet që shihen nga syri i shëndetshëm, dhe syri bëhet më i dobët, duke humbur forcën e shikimit (mprehtësinë). Ky sy më pas quhet “ambliop”.
Çfarë e shkakton ambliopinë?
Një sërë gjërash mund të ndërhyjnë në lidhjet normale tru-sy dhe të çojnë në ambliopi.
Një nga problemet më të zakonshme është strabizmi (“sy të shtrembër”). Në këtë gjendje, një ose të dy bebet e syrit enden brenda, lart ose poshtë. Kur sytë nuk rreshtohen së bashku, syri i drejtë ose më i drejtë bëhet më dominues. Fuqia e shikimit të syrit të drejtë mbetet normale sepse syri dhe lidhja e tij me trurin funksionojnë normalisht. Syri i gabuar ose më i dobët, nuk fokusohet siç duhet dhe truri injoron sinjalin e tij, duke çuar përfundimisht në ambliopi.
Jo të gjithë personat me ambliopi do të kenë sy të kryqëzuar ose të përhumbur – në fakt shumë kanë sy që janë krejtësisht të drejtë. Nëse po, ambliopia mund të jetë për shkak të një problemi anatomik ose strukturor që ndërhyn ose bllokon shikimin, si p.sh. një qepallë e rënë ose një katarakt.
Shkaqe të tjera të ambliopisë janë largpamësia e rëndë (hipermetropia), miopia ose astigmatizmi (një formë e shikimit të paqartë). Këto probleme e bëjnë shikimin të paqartë dhe janë këto imazhe të paqarta që dërgohen në tru. Me kalimin e kohës, truri fillon t’i injorojë këto imazhe, duke rezultuar në ambliopi në njërin ose të dy sytë.
Ndonjëherë, të paturit e fuqive të ndryshme të shikimit në secilin sy – e njohur si anisometropia – mund të shkaktojë ambliopi. Kur njëri sy sheh më qartë se tjetri, truri e injoron syrin e turbullt.
Gjenetika gjithashtu luan një rol. Ambliopia ka tendencë të shfaqet në familje. Është gjithashtu më e zakonshme tek fëmijët e lindur para kohe ose tek ata me vonesa në zhvillim.
Cilat janë shenjat dhe simptomat e ambliopisë?
Shumica e fëmijëve me ambliopi nuk do të ankohen për probleme të shikimit. Me kalimin e kohës, ata mësohen të kenë vizion të mirë në njërin sy dhe shikim të dobët në tjetrin.
Shpesh, një prind ose mësues mund të kuptojë se një fëmijë po lufton me një problem shikimi – ndoshta duke vënë re sy të kryqëzuar, shikim të shpeshtë ose duke anuar kokën për të parë më mirë. Disa fëmijë kanë perceptim të dobët të thellësisë dhe vështirësi në shikimin në tre dimensione.
Ekzaminimet e rregullta të shikimit nga mjeku janë një pjesë e rëndësishme e gjetjes së ndonjë problemi tek fëmijët.
Si trajtohet ambliopia?
Trajtimi për ambliopinë përfshin detyrimin e trurit që t’i kushtojë vëmendje imazheve të syrit ambliopik ose më të dobët, në mënyrë që shikimi në atë sy të bëhet më i fortë. Kjo bëhet me syze, fasha sysh, pika për sy, kirurgji ose një kombinim të këtyre:
Kirurgjia përfshin lirimin ose shtrëngimin e muskujve duke bërë që syri të mos endet. Ky lloj operacioni zakonisht nuk kërkon një qëndrim në spital gjatë natës.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
(Konjuktiviti) Skuqja e syve tek fëmijët është ngjitëse?
A ka efekte në shikim mungesa e gjumit?
