Në fund të muajit të kaluar Moska ndaloi eksportet e gazit në dy “vende jomiqësore” që refuzuan të ngacmoheshin për të paguar me rubla: Bullgaria dhe Polonia.
Ballkani tani po kërkon furnizues alternativë. Lartë në listën e ngushtë është Azerbajxhani. Por a mundet kombi i Kaukazit të arrijë dhe kur?
Bullgaria thotë se nuk pret mungesa. Përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën dhe t’i kthente tregjet energjetike të Evropës në gjendje të keqe, Sofja kishte nënshkruar një marrëveshje për të importuar 1 miliard metra kub (bcm) në vit gaz nga Azerbajxhani përmes Korridorit Jugor të Gazit (SGC), një rrjet tubacionesh që përshkojnë Turqinë, dhe gjithashtu nëpërmjet Greqisë nëpërmjet një gazsjellësi ekzistues si dhe një lidhje të dytë të re që do të përfundojë më vonë këtë vit.
Edhe Serbia pret që gazi nga Azerbajxhani të ndihmojë në zëvendësimin e importeve ruse, por duhet të presë. Këto dërgesa do të mbërrijnë përmes Bullgarisë nëpërmjet një lidhjeje të financuar nga BE, të rënë dakord në 2018; ndërtimi më në fund filloi në fillim të këtij viti dhe është planifikuar të përfundojë deri në tetor 2023. Kërkesa për gaz në të dy vendet është relativisht e ulët: midis 3-3.5 bcm/vit në Bullgari dhe rreth 2.7 bcm/vit në Serbi. Por aktualisht, Azerbajxhani mund të dërgojë maksimum 10 bcm/vit në Ballkan përmes SGC, i cili tashmë po funksionon me kapacitet. Pjesa më e madhe e vëllimit të SGC, e cila vazhdon përmes Greqisë në Shqipëri dhe përtej Adriatikut, është caktuar për Italinë dhe Evropën Qendrore, të cilat gjithashtu do të kërkojnë furnizime të reja nëse Moska vepron ndaj kërcënimeve të saj për mbylljen e çezmave.
Korridori Jugor i Gazit përbëhet nga tre tubacione të njëpasnjëshme.
Një pjesë e kësaj kërkese të lulëzuar mund të plotësohet nga gazi natyror i lëngshëm (LNG) i dërguar me anije, por është e qartë se jo të gjithë do të jenë në gjendje të marrin të gjithë gazin që u nevojitet.
Një opsion afatshkurtër për nxitjen e eksporteve të Azerbajxhanit është duke u shqyrtuar, megjithëse rritja e mundshme është e vogël: aksioneri i SGC BP i tha Eurasianet se studimet janë duke u zhvilluar se si të “optimizohet” sistemi i gazsjellësit SGC për të shtuar 1 bcm/vit kapacitet.
Që Azerbajxhani të fillojë të përmbushë kërkesën e papritur, do t’u kërkojë konsorciumeve të ndryshme që zotërojnë fushat e Kaspikut të Azerbajxhanit, si dhe tre tubacionet që së bashku formojnë SGC, të bëjnë miliarda investime të nevojshme për të rritur prodhimin dhe për të rritur kapacitetin e tubacionit.
Sipas kompanisë shtetërore të naftës dhe gazit të Azerbajxhanit SOCAR, një aksioner në të gjitha fushat e prodhimit të Azerbajxhanit dhe SGC, një vendim për dyfishimin e kapacitetit të eksportit të seksionit më perëndimor të SGC në 20 bcm/vit pritet këtë vit.
Është e paqartë se nga do të vijë gazi shtesë.
BP ka paralajmëruar prej kohësh se prodhimi i zgjeruar në fushën e saj Shah Deniz, e cila aktualisht prodhon të gjithë gazin e Azerbajxhanit për eksport, nuk do të mbushte kapacitetin e ri SGC.
Më të rëndësishme sipas BP janë rezervat e pashfrytëzuara rreth fushës së naftës Azeri-Chirag-Guneshli (ACG), të cilën BP operon dhe e cila prodhon pjesën më të madhe të eksporteve të naftës të Azerbajxhanit. Sipas marrëveshjes ekzistuese të prodhimit me Baku, çdo gaz nga fusha ose pompohet përsëri për të rritur prodhimin e naftës ose i dorëzohet SOCAR-it pa pagesë, për të furnizuar konsumatorët Azerbajxhanas.
Zhvillimi i potencialit të gazit të ACG-së do të kërkonte investime të mëdha nga konsorciumi që zotëron fushën, gjë që do të kërkonte ndryshimin e marrëveshjes së prodhimit. Edhe në një skenar të rastit më të mirë, do të duheshin disa vite për të filluar prodhimin dhe kështu do të kishte pak përdorim në krizën aktuale të gazit të frymëzuar nga Rusia.
Një opsion më i lirë
Ekziston një opsion tjetër që analistët e industrisë po shikojnë, ai që nuk kërkon ndonjë infrastrukturë të re.
Azerbajxhani dhjetorin e kaluar përfundoi një marrëveshje shkëmbimi gazi me Turkmenistanin. Sipas këtij plani, kombi i Azisë Qendrore ka filluar të dërgojë deri në 2 bcm/vit gaz në Iranin verilindor. Irani dërgon një sasi ekuivalente nga veriperëndimi i tij në Azerbajxhan, duke i mundësuar Bakut të plotësojë kërkesën e tij të brendshme në rritje.
Kjo marrëveshje shkëmbimi mund të zgjerohet deri në 6 miliardë metra kub/vit dhe gazi shtesë të kalojë në Turqi dhe në Evropë, tha John Roberts, një analist energjetik në Këshillin Atlantik.
“Rrjeti ekzistues i tranzitit të gazit të Turqisë ka rreth 4-5 bcm/vit kapacitet rezervë, i cili mund të përdoret për të transituar gaz shtesë në Evropë,” shpjegoi Roberts.
Megjithëse nuk është një vëllim i madh, ai mund të plotësojë kërkesën në disa shtete të Ballkanit. Më e rëndësishmja, është teknikisht e thjeshtë dhe potencialisht e shpejtë.
Përveç kapacitetit të tepërt, rrjeti i gazit të Turqisë krenohet gjithashtu me dy tubacione të veçanta eksporti, një në Bullgari dhe një linjë me kapacitet më të madh në Greqi. Ndryshe nga linjat e Korridorit Jugor të Gazit, të cilat funksionojnë me kapacitet të plotë dhe do të duhej të zgjeroheshin, këto të dyja kanë vend për të lënë.
Linja për në Bullgari mund të përdoret vetëm në verë kur kërkesa turke për gaz është e ulët, shpjegoi Arif Aktürk, ish-kreu i blerjes së gazit në BOTA?, operatori shtetëror i gazsjellësit të Turqisë. Por linja për në Greqi “ka shumë kapacitet rezervë dhe mund të përdoret gjatë gjithë vitit”, tha Aktürk, duke shtuar se gazi më pas mund të rrjedhë nga Greqia në Ballkan. /Nga Eurasianet.org
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Greqia dhe Bullgaria planifikojnë një terminal të ri LNG
