Një plan i ri për të koordinuar rritjen e shpenzimeve ushtarake midis anëtarëve të BE-së nuk ka të bëjë vetëm me forcimin e mbrojtjes së Evropës – por edhe me rritjen e industrive të saj të mbrojtjes.
Teksa qeveritë në të gjithë Evropën rritin buxhetet e mbrojtjes në përgjigje të luftës së Rusisë në Ukrainë, gara vazhdon për të përcaktuar se kush do të përfitojë nga miliarda euro shtesë që do të merren papritmas.
Në shumë raste, kjo vjen me një pyetje të thjeshtë: amerikane apo evropiane?
Ndërsa këmbëngulnin që BE të mbetet e hapur ndaj konkurrencës globale, zyrtarët e bënë të qartë të mërkurën se një paketë propozimesh të Komisionit Evropian për investimet në mbrojtje synon gjithashtu të anojë ekuilibrin drejt industrive vendase.
Duke paraqitur planin në Bruksel, shefi i politikës së jashtme të BE-së Josep Borrell vuri në dukje se Evropa blen rreth 60 për qind të aftësive të saj ushtarake nga jashtë bllokut, duke deklaruar: “Është shumë. Ne duhet të reduktojmë varësinë tonë nga bota e jashtme.”
Komisioneri i Tregut të Brendshëm Thierry Breton tha se “ne duhet të sigurojmë me të vërtetë që këto investime, të financuara nga taksapaguesit evropianë … duhet të përfitojnë para së gjithash industrinë evropiane kudo që është e mundur.”
Një nga qëllimet e planit është që t’i bëjë qeveritë evropiane të punojnë së bashku, duke ofruar stimuj financiarë për ta bërë këtë.
Borrell dhe Komisioni thanë në një komunikim të përbashkët me organet e tjera të BE-së se ata synojnë t’i bëjnë vendet të investojnë “së bashku” “më mirë” dhe “evropianë”.
Plani mund të përballet me provën e tij më të ashpër midis qeverive anëtare të BE-së, disa prej të cilave kanë qenë të kujdesshëm ndaj propozimeve të tilla në të kaluarën, duke besuar se ato janë krijuar kryesisht për të nxitur industrinë e mbrojtjes së Francës – më e madhja në bllok.
Propozimet përshtaten gjithashtu me përpjekjen e presidentit francez Emmanuel Macron për “autonomi strategjike” evropiane – duke e bërë BE-në më të aftë për të vepruar në mënyrë të pavarur në skenën globale në një gamë të gjerë fushash, duke përfshirë mbrojtjen.
Megjithëse traktatet e BE e ndalojnë bllokun të përdorë buxhetin e tij për operacione ushtarake, zyrtarët këmbëngulin se propozimi është efektiv pasi fokusohet në çështje të tilla si prokurimi dhe zhvillimi industrial.
Zyrtarët që kanë bërë presion prej kohësh për një qasje më të bashkuar ndaj prokurimeve evropiane të mbrojtjes argumentojnë se tregu aktual kontinental është shumë i fragmentuar.
Ndërsa SHBA-ja ka vetëm një lloj tankesh beteje, BE-ja ka 12, theksojnë ata. Ata kanë frikë se nxitimi për të shpenzuar më shumë në mbrojtje mund të çojë në fragmentim edhe më të madh.
Një nga idetë në paketë është një Task Forcë e Përbashkët e Prokurimit të Mbrojtjes, që do të krijohet nga Komisioni dhe Borrell.
Zyrtarët këmbëngulin se programi është thjesht një projekt pilot dhe ata shpresojnë se financimi i tij mund të rritet në të ardhmen e afërt.
Por duket se do të ketë shumë para që vijnë nga buxhetet kombëtare.
Sipas Komisionit, lufta ka nxitur shumë qeveri të BE-së të rrisin shpenzimet e mbrojtjes, që arrijnë në 200 miliardë euro shtesë “në vitet e ardhshme”.
Për më tepër, shumë qeveri të BE-së – veçanërisht në Evropën Lindore – kanë dërguar rezervat e tyre të armatimit të epokës sovjetike në Ukrainë, që do të thotë se ata duhet të rimbushin arsenalin e tyre me armë dhe pajisje moderne.
Zyrtarët këmbëngulin se vendet e jashtme janë lejuar prej kohësh të marrin pjesë në projektet e mbrojtjes të BE-së, duke përmendur paktin e Bashkëpunimit të Strukturuar të Përhershëm (PESCO) të krijuar në vitin 2017 me 25 shtete anëtare të BE-së.
Në vitin 2021, SHBA iu bashkua një projekti të lëvizshmërisë ushtarake PESCO që synon të lëvizë trupat më shpejt nëpër Evropë.
“Ne nuk përjashtojmë pjesëmarrjen e vendeve të treta … ka rregulla” për një pjesëmarrje të tillë, tha një zyrtar i lartë i BE-së. Por zyrtari paralajmëroi gjithashtu se Evropa nuk duhet të jetë tepër e varur nga furnizuesit e jashtëm.
Megjithatë, shumë zyrtarë kanë theksuar se pa një politikë të jashtme të përbashkët, liria për të vepruar ushtarakisht mbetet në teori për BE-në.
“Ndërtimi i një mbrojtjeje të përbashkët duhet të shoqërohet nga një politikë e jashtme e bashkuar dhe mekanizma vendimmarrës efektivë”, tha së fundmi kryeministri italian Mario Draghi në Parlamentin Evropian.
Burimi: Politico.eu
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Një rrugë pa kthim, kundërshtimi i vlerave perëndimore”
Europa më e rrëmujshme se kurrë…
