Menjëherë pas rënies së Bashkimit Sovjetik në 1991, disidenti dhe aktivisti i të drejtave të njeriut për një kohë të gjatë sovjetik Vladimir Bukovsky bëri thirrje për një gjyq të liderëve të regjimit komunist.
Bukovsky argumentoi se, ashtu si gjyqet e Nurembergut kishin demonstruar lidhjen midis ideologjisë naziste dhe sundimit vrastar të Hitlerit, po ashtu një gjyq publik i sundimtarëve sovjetikë mund të demonstronte lidhjen e pazgjidhshme midis ideologjisë komuniste sovjetike dhe urisë, persekutimit, torturës dhe vdekjes së shumë miliona njerëzve. .
Sot, kur pushtimi i Ukrainës nga Vladimir Putin dhe shkeljet e tjera të panumërta të regjimit të tij janë frymëzuar dhe justifikuar nga ideologjia e epokës sovjetike, ne shohim se sa tragjike është që një gjyq i tillë nuk u zhvillua kurrë.
Kur perdja e hekurt ra, për një moment u duk se një gjyq i tillë mund të ishte i mundur. KGB-ja ishte dobësuar shumë dhe shumë nga oficerët e saj ishin gati të flisnin. Arkivat sovjetike u hapën pjesërisht, duke lejuar akses në të dhënat e debateve të Byrosë Politike. Vetë populli rus ishte më i hapur ndaj kritikave ndaj sistemit komunist sesa kishte qenë ndonjëherë më parë ose do të ishte përsëri.
Megjithatë, ideja nuk fitoi kurrë mbështetje, qoftë në mesin e klasës sunduese ruse apo midis elitave perëndimore, pjesërisht sepse kishte edhe argumente të fuqishme kundër saj.
Së pari, BRSS kishte zgjatur për 70 vjet, që do të thotë se ata që ishin më fajtorët për abuzimet e saj ishin zhdukur prej kohësh dhe nuk mund të silleshin para drejtësisë. Dhe shumë intelektualë perëndimorë mbështetën idenë se komunizmi ishte shkatërruar nga brenda. Demokracia liberale kishte triumfuar më në fund; nuk kishte nevojë për më shumë.
Sot, megjithatë, vlerat liberale demokratike janë shkelur kudo, sidomos në Ukrainë.
Putini nuk është sigurisht një bolshevik, por sundimi i tij drejtohet nga i njëjti nacionalizëm imperialist dhe shpërfillje e të drejtave të njeriut që i dha Bashkimit Sovjetik fuqinë.
Nacionalizmi nuk ishte pjesë e ideologjisë origjinale komuniste sovjetike, e cila mbështetej në idenë e një armiku klasor – kapitalistëve – i cili duhej çrrënjosur për të krijuar një shoqëri të barabartë.
Megjithatë, Jozef Stalini e kuptoi shpejt se lufta e klasave nuk ishte e mjaftueshme për të mobilizuar popullin rus në luftën kundër fashizmit. Ai iu drejtua kombit si një forcë galvanizuese, duke ringjallur carët – vetë simbolin e shtypjes kapitaliste – si heronj dhe duke fshirë vende dhe grupe etnike të tëra në emër të madhështisë kombëtare sovjetike.
Ideja komuniste e sundimit totalitar dhe ideja më e vjetër imperialiste e ribashkimit të tokave historike të Rusisë doli të ishin partnerë të fuqishëm.
Shkollat sovjetike filluan të mësonin një version të shtrembëruar të historisë ruse, një version që justifikonte ekspansionizmin e regjimit dhe zbardhte mizoritë e tij.
Për shkak se Rusia nuk kishte kurrë versionin e saj të Nurembergut, kjo histori nuk u korrigjua kurrë zyrtarisht.
Vetëm pak vite pas rënies së Perdes së Hekurt, opinioni publik u kthye në nostalgjik për stalinizmin. Ndërsa në Gjermani ishte e paimagjinueshme që pas Luftës së Dytë Botërore të deklarohej një dëshirë e madhe për ditët e Hitlerit, në Rusinë post-sovjetike nuk ndodhi kështu.
Populli rus mbeti i bllokuar në një realitet të rremë sepse vazhdoi të besonte në një histori të rreme.
Kur Putin erdhi në pushtet dhe sinjalizoi synimin e tij për të ndjekur gjurmët e liderëve më të mëdhenj të Rusisë, Pjetrit të Madh, Katerinës së Madhe dhe Stalinit, ai e dinte se populli rus do ta kuptonte dhe do ta mbështeste atë.
Paralelet midis imperializmit të epokës sovjetike dhe veprimeve të fundit të Putinit janë të habitshme.
Përpara se të pushtonte Ukrainën, Putin e shpalli atë vend një krijim artificial të Bashkimit Sovjetik; pretendoi se Rusia duhet të pushtojë për të shpëtuar pakicën e shtypur rusishtfolëse atje; dhe pohoi se zgjedhjet do të konfirmonin vullnetin e popullit ukrainas për t’u kthyer në Rusi.
Fakti që zgjedhje të tilla nuk janë mbajtur është një meritë për rezistencën e guximshme të ukrainasve ndaj Putinit, jo për rezistencën e brendshme të rusëve ndaj sundimit të tij. Është e vërtetë se qindra mijëra qytetarë rusë kanë ndjekur ndërgjegjen e tyre dhe kanë ikur nga vendi i tyre që nga fillimi i luftës. Është gjithashtu e vërtetë se miliona janë terrorizuar për t’u nënshtruar nga ligjet e reja dhe drakoniane të Putinit, të cilat ngjajnë me më të keqen e së kaluarës sovjetike.
Megjithatë, Putini nuk do të kishte arritur kurrë aq larg sa ka arritur nëse ideologjia e imperializmit dhe përbuzja e të drejtave të njeriut të epokës sovjetike nuk do të vazhdonte të gëzonte legjitimitet mes shumicës gjithnjë e më të heshtur të Rusisë.
Është e pamundur të thuhet nëse Putini do të ishte sot në pushtet nëse krimet sovjetike do të ishin gjykuar, siç kërkoi Bukovsky. Por atmosfera publike padyshim do të ishte ndryshe.
Është një mendjemadhësi që, siç vuri në dukje George Santayana, ata që nuk e kujtojnë të kaluarën janë të dënuar ta përsërisin atë.
Rusia e sotme tregon se ata që nuk përballen me të vërtetat e së kaluarës janë të dënuar të mbeten viktima të saj dhe të viktimizojnë shumë të tjerë gjatë rrugës.
Natan Sharansky, një aktivist i të drejtave të njeriut dhe ish i burgosur politik në Bashkimin Sovjetik, është kryetar i Institutit për Studimin e Antisemitizmit dhe Politikës Globale.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
