Çrregullimi bipolar është një gjendje e shëndetit mendor që karakterizohet nga ndryshime të rëndësishme në disponimin, energjinë dhe përqendrimin e një personi.
Ndërsa mosha mesatare e fillimit të çrregullimit bipolar është 25 vjeç, disa njerëz e zhvillojnë këtë gjendje shumë më vonë në jetë.
Rreth një e katërta e të gjithë njerëzve me çrregullim bipolar janë 60 vjeç ose më të vjetër, dhe ky numër pritet të rritet deri në vitin 2030.
Ndërsa simptomat e çrregullimit bipolar mund të ndryshojnë me moshën, shpeshtësia, ashpërsia dhe ndikimi i përgjithshëm i çrregullimit janë përgjithësisht të ndryshëm tek të rriturit më të vjetër kundrejt të rinjve.
Si ndryshon çrregullimi bipolar ndërsa plakeni?
Tek njerëzit që jetojnë me çrregullim bipolar, mosha mund të ndikojë në:
si shfaqen simptomat
sa të rënda janë simptomat
si ndikon çrregullimi në tru
Megjithëse shumë njerëz me çrregullim bipolar diagnostikohen në moshë të hershme, rreth 5 deri në 10 përqind janë moshat 50 vjec ose më të vjetër kur diagnostikohen. Vetëm rreth 0,5 deri në 1,0 për qind e të rriturve të moshuar janë të prekur nga çrregullimet bipolare I dhe bipolare II, por gjendja përbën afërsisht 6 deri në 10 për qind të vizitave psikiatrike në komunitetet e të moshuarve.
Pra, si shfaqet çrregullimi bipolar tek të rriturit më të vjetër kundrejt të rinjve dhe si ndryshojnë simptomat teksa dikush plaket?
Ndryshimet e humorit në çrregullimin bipolar çojnë në episode të veçanta që quhen:
Mania: një humor i ngritur ose “i lartë”.
Hipomania: një gjendje e ngritur që nuk është aq ekstreme sa mania
Depresioni: një humor “i ulët”.
Ndryshimet në frekuencën dhe ashpërsinë e episodeve janë ndër ndryshimet më të dukshme në çrregullimin bipolar në një moshë më të madhe.
Të moshuarit m çerregullim bipolar shpesh përjetojnë:
episode më të shpeshta
më shumë episode depresive dhe më pak kohë e kaluar në gjendje manike ose hipomanike
simptoma më pak të rënda manike dhe më pak tipare psikotike me mani
simptoma të reja, si nervozizmi dhe njohja e dobët
rrezik më i ulët i vetëvrasjes, megjithëse kjo mund të jetë për shkak të paragjykimit të mbijetesës
rezistenca ndaj opsioneve të trajtimit, të tilla si medikamente të caktuara
Meqenëse hulumtimi mbi çrregullimin bipolar tek të rriturit ende mungon, është e vështirë të përcaktohet saktësisht se si këto ndryshime mund të ndikojnë në llojet e ndryshme të çrregullimit bipolar.
Sipas ekspertëve, çrregullimi bipolar mund të përshpejtojë plakjen dhe të kontribuojë në rënien njohëse. Studimet e vjetra kanë gjetur një lidhje midis çrregullimit bipolar dhe rënies njohëse, si dhe një rritje të rrezikut të demencës me çdo episod të çrregullimit bipolar.
Ndërsa çrregullimi bipolar duket se ka një efekt negativ në funksionin ekzekutiv dhe kujtesën verbale në të gjitha grupmoshat, të rriturit kanë më shumë gjasa të jenë më të ngadaltë në përpunimin e informacionit. Për shkak të kësaj, të moshuarit me çrregullim bipolar mund të përjetojnë ulje të aftësisë neurokognitive, e cila mund të çojë në një cilësi shumë më të ulët të jetës.
Disa nga këto ndryshime mund të jenë për shkak të mënyrës sesi çrregullimi bipolar ndikon në indet brenda trurit. Shumë nga këto ndryshime neurologjike gjithashtu mund të rriten nga një sërë faktorësh, duke përfshirë:
ndryshimet natyrore të plakjes
gjendje të tjera mjekësore
episode të përsëritura të ndryshimit të humorit
Trajtimi i çrregullimit bipolar tek të moshuarit
Nëse jeni diagnostikuar me çrregullim bipolar, është e rëndësishme të kërkoni trajtim për gjendjen, pasi mund të përkeqësohet në mënyrë progresive nëse nuk trajtohet.
Megjithëse trajtimi ndryshon nga personi në person, mjekët zakonisht e trajtojnë çrregullimin bipolar si me ilaçe ashtu edhe me psikoterapi.
Medikamentet janë shpesh opsioni i parë i trajtimit për njerëzit me çrregullim bipolar. Medikamentet ndihmojnë në reduktimin e simptomave kronike (afatgjata) të çrregullimit. Opsionet e zakonshme të mjekimit për çrregullimin bipolar përfshijnë:
stabilizues të humorit
antipsikotikë të gjeneratës së dytë
ilacet kundër depresionit
Psikoterapia shpesh përdoret së bashku me mjekimin për të ndihmuar në reduktimin e simptomave të sjelljes së çrregullimit bipolar. Qasjet e dobishme përfshijnë:
psikoedukimi
terapi njohëse e sjelljes (CBT)
terapi e fokusuar në familje
Ndërsa plakemi, bëhet shumë më e vështirë për trupin të metabolizojë disa ilaçe. Në të rriturit e moshuar me çrregullim bipolar, kjo mund të ndryshojë mënyrën se si funksionojnë barnat tradicionale të stabilizimit të humorit.
Për shembull, një studim i vitit 2007 zbuloi se pjesëmarrësit e moshuar që merrnin litium ose ilaçe antipsikotike kishin reduktuar ndjeshëm funksionimin njohës. Kjo sugjeron që njerëzit e moshuar mund të jenë më të ndjeshëm ndaj efekteve anësore negative të këtyre barnave. Duke pasur parasysh këtë, është e rëndësishme që të moshuarit me çrregullim bipolar të marrin në konsideratë plotësisht opsionet e trajtimit të disponueshme për ta.
Nëse mjekimi nuk ndihmon, mjekët mund të sugjerojnë terapi elektrokonvulsive (ECT). Gjatë ECT, rrymat elektrike dërgohen në tru për një kohë të shkurtër për ta stimuluar atë. Zakonisht është zgjidhja e fundit për të ndihmuar në trajtimin e simptomave të depresionit, por studimet e kanë gjetur të efektshme.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund të keni çrregullim bipolar dhe ankth në të njëjtën kohë?
