Në prill të vitit 2020, vetëm pasi kishte kaluar vala e parë e Covid-19 në Kinë, Hermès hapi një dyqan të ri prej 511 metrash katrorë që shiste çanta, shalle dhe bizhuteri luksoze në Guangzhou, kryeqyteti i provincës Guangdong. Dyqani e përshkroi veten si “minimalist”. Blerësit shpenzuan të paktën 19 milionë juanë (2.7 milionë dollarë) në ditën e parë, sipas Women’s Wear Daily. Një klient (e fundit që u largua) postoi në internet një foto të saj duke mbushur bagazhin e makinës së saj me çanta pazari. Ajo nuk mbante mend nëse kishte shpenzuar 930,000 juanë apo 960,000.
Dita e madhe e dyqanit Guangzhou është një shembull i përmendur gjerësisht i “shpenzimeve hakmarrëse” në vazhdën e një bllokimi. Termi i referohet tendencës së konsumatorëve për t’u spërkatur pas një periudhe abstinence të detyrueshme – shpenzime të tepërta në një përpjekje për të “përshtatur”, hedonisht nëse jo financiarisht. Ndërsa Shangai doli nga bllokimi i tij i gjatë më 1 qershor, radhët u krijuan jashtë një dyqani edhe më të madh Hermès në qendrën financiare të Kinës. Kjo ngjalli shpresat se dyqanet në qytet mund të përfitonin nga kërkesa e ndrydhur.
Nuk ka një përkufizim të pranuar botërisht të konsumit të hakmarrjes. Mund t’i referohet asaj që njerëzit blejnë (indulgjenca të shtrenjta), pse e blejnë atë (për të lehtësuar ndjenjat e mërzisë, depresionit ose pafuqisë), ose sa nga ajo blejnë. Në parim, shpenzimet jo vetëm që duhet të kthehen në normalitet, por edhe ta tejkalojnë atë. Në të vërtetë, për të marrë një hakmarrje të plotë, shpenzimet e tepërta pas bllokimit duhet të kompensojnë mungesën gjatë tij.
Në rastin e Shangait, ky është një urdhër i lartë. Shitjet me pakicë ranë pothuajse përgjysmë në prill, krahasuar me një vit më parë. Nga kjo pikë e ulët, shitjet do të duhej të rriteshin me pothuajse 100% thjesht për t’u kthyer në normalitet. Që shitjet të tejkalojnë normalen me aq sa nuk kanë arritur gjatë bllokimit, ato do të duhet të rriten me afërsisht 200% nga kufiri në kulm.
Në disa kategori shpenzimesh, si makinat, frigoriferët dhe artikujt e tjerë të konsumit “të qëndrueshëm”, një rikuperim mjaft i plotë është i imagjinueshëm. Ata që nuk ishin në gjendje të blinin në prill ose maj, mund të bënin blerjen e tyre në verë në vend të kësaj, me kusht që të ruanin vendet e tyre të punës. Kjo mund të lërë shitjet vjetore afër vendit ku do të kishin qenë pa bllokimin. Për të inkurajuar këtë lloj blerjeje, qeveria e Shangait ka rritur kuotën e targave të reja të makinave që do të lejojë këtë vit me 40,000. Ajo ka ofruar edhe subvencione për blerjen e automjeteve elektrike dhe pajisjeve “smart”.
Por në shumë kategori të tjera, duke përfshirë shërbimet dhe mallrat që prishen, konsumi është hequr dorë, jo thjesht është shtyrë. “Flokët e mi nuk janë shkurtuar për tre muaj,” tha Sheng Songcheng nga China Europe International Business School në një forum ekonomik muajin e kaluar. “Pasi hiqet bllokimi, e kam të pamundur t’i shkurtoj flokët tri herë në muaj. Ky konsum i humbur do të humbet përgjithmonë.” E njëjta gjë është e vërtetë për udhëtimet në palestër, ushqimet në restorante dhe argëtimet e fundjavës. Njerëzit nuk mund të kenë tre herë më shumë stërvitje, dreka ose fundjavë për të kompensuar.
Meqenëse shpenzimet e një personi janë të ardhura të një tjetri, konsumi i dobët ka dëmtuar gjithashtu punët dhe pagat. Papunësia në qytetet më të mëdha të Kinës tani tejkalon shkallën e saj në fillim të vitit 2020. Krahu i anketimit të Morgan Stanley, AlphaWise, pyeti më shumë se 2000 kinezë urbanë për situatën e tyre të punës. Mbi një e katërta thanë se ata ose një i afërm kishte marrë një ulje page muajin e kaluar.
Për më tepër, heqja e bllokimit nuk e ka hequr plotësisht frikën e njerëzve. Indeksi i pritjeve të konsumatorëve nga Byroja Kombëtare e Statistikave ra në 87 në prill, deri tani pika më e ulët që nga fillimi i të dhënave në 1990. (Në 100 tregon pesimizëm; më lart, optimizëm.) Leximi më i keq gjatë valës së parë të pandemisë ishte 115. Kur pyeten për planet e tyre të shpenzimeve, më shumë njerëz thonë se do të shkurtojnë shpenzimet sesa thonë se do t’i rrisin ato. Përjashtimet e vetme janë shpenzimet për sende ushqimore dhe arsim, pasi njerëzit grumbullojnë mallrat dhe mendjet e tyre. Ka “vraga të përhershme në sjelljen e konsumatorit”, thotë Robin Xing nga Morgan Stanley.
Buletinet shtetërore të lajmeve të Kinës ende flasin për vdekjet nga kovid jashtë vendit. Kjo ndihmon për të hedhur një dritë të favorshme mbi politikat e kontrollit të Kinës, por vështirë se e ngre gjendjen shpirtërore. Ata që nuk kanë më frikë nga virusi janë të frikësuar nga bllokimet që pasojnë pas tij. Në sondazhin më të fundit të AlphaWise, të anketuarve iu kërkua të listonin shqetësimet e tyre kryesore për vitin. Dyzet e pesë për qind thanë “një rikthim të Covid-19 në komunitetin tim”. Kina ka mposhtur një valë serioze Omicron. Por virusi ende mund të kthehet me një hakmarrje.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A ishte karantina një masë e nevojshme për të luftuar virusin?
BBC/ Paralajmërimi i Dr Doom: 10 vjet depresion dhe borxhe
Analiza/ Si filloi rënia e naftës e dimë, por si do të jetë fundi?
