A e dini se qoftet e famshme IKEA janë në të vërtetë turke? Legjenda thotë se qoftet (si dhe lakra e mbushur) në fakt u sollën në shtëpi në Suedi nga mbreti Charles XII, i cili u strehua në Perandorinë Osmane për disa vite pasi humbi një betejë me Rusinë në fillim të shekullit të 18-të.
Beteja përfundimtare ishte në Poltava, e cila tani është në Ukrainën qendrore, dhe kundërshtari i monarkut suedez nuk ishte askush tjetër veç Pjetrit të Madh, cari që rrëmbeu pjesë të Ukrainës nga osmanët dhe me sa duket është një frymëzim për presidentin rus Vladimir Putin.
Kjo histori, së bashku me faktin se Turqia ka qenë prej kohësh një kampione e zgjerimit të NATO-s, duhet ta bëjë presidentin turk Rexhep Tajip Erdogan më të butë ndaj kërkesës së Suedisë dhe Finlandës për t’u bashkuar me aleancën gjatë samitit të NATO-s të kësaj jave në Madrid.
Vendet baltike po ndiejnë gjithnjë e më shumë nxehtësinë e një Rusie luftarake dhe NATO dëshiron ta përdorë këtë samit si një shfaqje të unitetit perëndimor.
Por Erdogan ka kërcënuar të vërë veton ndaj hyrjes nordike në aleancë për shkak të mbështetjes së Suedisë për lëvizjen kurde në Siri.
Ky ngërç me sa duket ka të bëjë me Suedinë. Por në realitet, është mënyra e Erdoganit për të transmetuar ankesat për një numër aleatesh të NATO-s, veçanërisht Shtetet e Bashkuara.
Suedia ka gjithashtu një diasporë të madhe kurde dhe publiku i saj ka qenë dashamirës për çështjen kurde. Kjo krizë e fundit rrjedh nga mbështetja e qeverisë suedeze te një anëtare kurde e parlamentit suedez, Amineh Kakabaveh, vota e së cilës si deputete e pavarur ishte kritike për të formuar qeverinë. Në këmbim të votës së saj, socialdemokratët premtuan mbështetje për kurdët sirianë, të cilët konsiderohen terroristë nga Turqia për shkak të përkatësisë së tyre me vetë lëvizjen separatiste kurde të Turqisë, Partinë e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK). Erdogan e ka quajtur Suedinë një “fole terrorizmi”.
Turqia ka shqetësime legjitime të sigurisë në kufijtë e saj. Por një pjesë e problemit është se Ankaraja është larguar aq larg nga standardet evropiane në liritë civile, saqë përkufizimet e saj për fjalën e lirë dhe terrorizmin janë shumë të ndryshme nga ato në demokracitë evropiane.
Disa nga kërkesat e Turqisë, të tilla si kërkesa nga Suedia që të parandalojë mbledhjen e fondeve ose rekrutimin për PKK, një organizatë e cilësuar terroriste në Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian, janë të justifikuara.
Të tjerat janë një pasqyrim i situatës së brendshme të Turqisë.
Në fjalimet publike, Erdogan ka shfaqur video të demonstratave kurde anembanë Evropës dhe mediat turke pranë qeverisë kanë shkruar histori për organizatat e diasporës në Stokholm duke shfaqur foto të liderit të burgosur të PKK-së Abdullah Ocalan ose emblema të grupeve kurde.
Erdogan është i indinjuar që televizioni suedez mund të shfaqë intervista me krerët kurdë sirianë të lidhur me PKK-në. Për suedezët e zakonshëm, nuk ka asgjë të keqe me këto dukuri. Për Ankaranë, ato janë akte të drejtpërdrejta armiqësore kundër Turqisë.
Ka pasur javë të tëra diplomaci mes dy qeverive. Por për t’i bërë gjërat edhe më keq, këtë muaj një grup mbështetës kurd në Suedi ka projektuar imazhe të Oçalanit dhe shenjave të PKK-së në ndërtesat publike në Stokholm, duke zemëruar presidentin turk.
Ministria e Jashtme suedeze e quajti atë “një fushatë të qëllimshme dhe keqdashëse ndikimi me qëllim të qartë për të penguar pranimin e Suedisë në NATO”, duke shpresuar të qetësojë zemërimin e Ankarasë.
Erdogan është planifikuar të takohet me krerët e Finlandës dhe Suedisë përpara samitit të Madridit, dhe kushdo mund ta hamendësojë se cili do të jetë rezultati.
Në mënyrë ideale, Ankaraja nuk duhet të jetë një problem në këtë moment që tregon unitetin transatlantik përballë agresionit rus. Në vend të kësaj, ajo duhet të negociojë një marrëveshje të arsyeshme me Suedinë dhe Finlandën që merr parasysh shqetësimet e sigurisë së Turqisë, por respekton standardet e Suedisë dhe Finlandës për lirinë e fjalës.
Por Erdogani është i pamundur të merret me mend. Udhëheqësi i paparashikueshëm i Turqisë mund të ndiejë se ai e ka shprehur mendimin e tij dhe ka marrë mjaftueshëm nga Suedia për të shpallur një fitore të brendshme – siç është, për shembull, një deklaratë e NATO-s që dënon terrorizmin ose zbatimin e një ligji të ri suedez kundër terrorizmit që fillon muajin e ardhshëm – ose të vazhdojë për të bllokuar anëtarësimin formal për Suedinë dhe Finlandën.
Por Erdogan duhet të mendojë për interesat afatgjata të Turqisë dhe gjendjen e marrëdhënieve të saj tashmë të brishta me aleatët e NATO-s.
Ndriçimi jeshil i marshimit nordik në Aleancë do të forconte pozicionin e Turqisë në NATO në një kohë kritike të riorganizimit gjeopolitik.
Ankaraja tashmë ka luajtur me mjeshtëri dorën e saj në mbështetjen e Ukrainës dhe angazhimin në një akt të kujdesshëm balancues me Rusinë.
Bllokimi i Suedisë do të ndizte debatin për vendin e Turqisë në komunitetin transatlantik dhe do t’i largonte evropianët edhe më shumë.
Një mjeshtër i balancimit gjeopolitik, Erdogan ka treguar tashmë pakënaqësinë e Turqisë për mbështetjen për kurdët sirianë.
Ai tani duhet të përdorë një dritë jeshile si mjet për marrëdhënie më të mira me aleatët transatlantikë, përfshirë Shtetet e Bashkuara.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë i duhet Ukrainës në këto ditë të errëta…
