Kur dy trena po shkojnë drejt përplasjes, operatori i ndërprerës i vendos ata në shina të ndryshme.
Mjerisht, në gjeopolitikë u takon drejtuesve të ndërmarrin veprime evazive. Në rastin e SHBA-së dhe Kinës, secila vë në dyshim aftësinë e tjetrit për të drejtuar trenat.
Kur bëhet fjalë për Joe Biden dhe Xi Jinping – dy liderët botërorë që kanë më shumë nevojë të takohen ballë për ballë, por nuk e kanë bërë këtë që kur Biden mori detyrën – veprimi evaziv është i dukshëm nga mungesa e tij, veçanërisht në Tajvan.
Biden ka sugjeruar që të dy vendet të rifillojnë një lloj dialogu strategjik. Çdo shkëmbim rutinë i pikëpamjeve, madje edhe të bërtiturat e ndeshjeve, do të ishte më mirë se përshkallëzimi i sotëm. Por Kina nuk është e interesuar.
SHBA duhet së pari të ndalojë atë që ambasadori i Kinës në Uashington e quan “dezinformim, keqinformim [dhe] gënjeshtra” në lidhje me punët e brendshme të Pekinit – veçanërisht për Hong Kongun dhe Xinjiang.
Kush mund ta thyejë këtë ngërç? Sipas të ashtuquajturit “kurthi i Tukididit” të Graham Allison, një hegjemon në rritje zakonisht përplaset me atë ekzistues në rrugën e tij poshtë.
Përjashtimi kryesor ishte dorëzimi i Britanisë në SHBA, të cilat, edhe atëherë, vetëm për pak e shmangën luftën në disa raste.
Por e kaluara nuk ofron udhëzime se si të shmanget konflikti midis dy gjigantëve në rënie, që është padyshim një përshkrim më i mirë i Kinës dhe SHBA-së sot.
Rënia relative e Amerikës është kuptuar mirë, jo vetëm për shkak të ndarjeve të saj politike të zbërthyera.
Megjithatë, Kina shihet ende gjerësisht si në plan për të dominuar botën deri në vitin 2049 – përvjetori i revolucionit kinez, të cilin Xi e ka vendosur si objektiv.
Por, çka nëse Xi – dhe konsensusi global për ngritjen e Kinës – është tashmë i vjetëruar?
Shanset që Kina të rifillojë ritmet e larta të rritjes së dy dekadave të para të këtij shekulli tashmë janë në rënie, kryesisht për shkak të profilit të saj të plakjes.
Në krye të “kurthit të të ardhurave të mesme” të mundshme të Kinës, Xi ka shtuar Zero Covid, i cili po dëmton rritjen ekonomike pa ndonjë avantazh të dukshëm epidemiologjik.
Meqenëse vaksinat e vendit janë vetëm pjesërisht efektive, njerëzit e tij gjithnjë e më të frustruar nuk mund të shohin fund të izolimeve. Përveç pritjeve më të ulëta të rritjes kineze, ne mund të shtojmë kështu një shqetësim të ri: pyetjet mbi racionalitetin e udhëheqjes së saj. Unë ende nuk kam takuar një studiues kinez që mendon se zero-Covid është një politikë e zgjuar.
Këtu hyn Tajvani. Xi e ka bërë të qartë se ai dëshiron të zgjidhë çështjen e statusit të ishullit në orën e tij, që do të thotë ta vendosë atë nën kontrollin e Kinës brenda disa viteve të ardhshme.
Meqenëse Xi nuk dëshiron asgjë që të largojë vëmendjen nga kurorëzimi i mandatit të tij të tretë si udhëheqës në konferencën e partisë në tetor, kjo do të thotë se viti 2023 ka të ngjarë të jetë viti i rrezikut maksimal.
Biden mund të ketë pak besim se vështirësitë e Vladimir Putinit në Ukrainë do ta pengojnë Kinën nga veprimet kundër Tajvanit.
Në të vërtetë, vështirësitë ushtarake të Putinit madje mund të përshpejtojnë orarin e Xi, pasi SHBA po nxjerr mësime nga Ukraina për të furnizuar Tajvanin me aftësi më të mira mbrojtëse.
Për më tepër, Xi do të jetë i vetëdijshëm për kohën politike të Amerikës.
Ai mund ta shohë si më pak të rrezikshme të lëvizë në Tajvan gjatë kohës së Bidenit sesa të presësh, të themi, një President Mike Pompeo, Ron DeSantis ose Tom Cotton.
Retorika dhe veprimet e Bidenit nuk janë gjithmonë në një linjë. Presidenti ka copëtuar në mënyrë të përsëritur të ashtuquajturën paqartësi strategjike të Amerikës duke deklaruar se SHBA do të vinte në mbrojtje të Tajvanit, vetëm për t’i “sqaruar” vërejtjet e tij nga stafi i Shtëpisë së Bardhë.
Por veprimet e Bidenit ndaj Ukrainës sugjerojnë një rezervë të thellë për rrezikimin e konfrontimit ushtarak me Rusinë. I njëjti kujdes ka të ngjarë të zbatohet me Kinën.
Ajo që mungon dukshëm është çdo iniciativë qoftë nga Xi apo Biden për të ndryshuar narrativën.
Në fjalimin e tij të shumëpritur për Kinën në maj, Antony Blinken, sekretari amerikan i shtetit, tha se Kina ishte i vetmi vend në botë me “qëllimin” dhe “aftësinë” për të ndryshuar rendin ndërkombëtar.
Shumë vende do të shtonin Amerikën në këtë listë.
SHBA ndjek rregullat që ka krijuar vetëm kur i përshtatet qëllimeve të saj.
Sido që të jetë, Amerika e ka bërë shumë të qartë diagnozën e saj të zymtë të Kinës.
Diplomacia amerikane është përqendruar kështu në afrimin me fqinjët e Pekinit në vend që të shtyjë për një dialog.
Ky është një drejtim i rrezikshëm. Edhe nëse Blinken ka të drejtë për qëllimet e Kinës, kjo e bën diplomacinë më të rëndësishme, jo më pak.
Kostoja e llogaritjes së gabuar do të ishte vdekjeprurëse – dhe rreziqet vetëm sa po rriten.
Thirrja e Biden me Xi të enjten mund të jetë e dobishme, por nuk do të jetë zëvendësim për dialogun rutinë SHBA-Kinë.
Siç shprehet Kevin Rudd, ish-kryeministri i Australisë, SHBA-ja dhe Kina janë si “dy fqinjë në një punishte në oborrin e shtëpisë pa këpucë, me shkëndija që fluturojnë kudo”. . . kabllot e paizoluara që kalojnë nëpër një dysheme të lagësht betoni. Çfarë mund të shkojë keq?”
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Diplomacia: art i frenimit të pushtetit”
‘Prit dhe shiko’, strategjia e suksesshme e Kinës
