Sëmundja e Alzhaimerit është një çrregullim i trurit dhe lloji i demencës që karakterizohet kryesisht nga humbja e kujtesës dhe konfuzioni. Disa njerëz me Alzheimer ose demenca të tjera mund të përjetojnë ndryshime të rëndësishme të personalitetit, të cilat mund të përfshijnë sjellje nervoze ose agresive.
Këto ndryshime mund të jenë të vështira për t’u menaxhuar, si për ata me Alzheimer ashtu edhe për të dashurit dhe kujdestarët e tyre. Ja se si të njohim simptomat agresive të sjelljes tek njerëzit me Alzheimer dhe pse ndodhin këto.
Shenja dhe simptoma
Simptomat më të hershme të sëmundjes së Alzheimerit janë zakonisht mungesa e kujtesës dhe vështirësia me detyrat e përditshme. Kjo mund të duket si vështirësi për të kujtuar takimet apo edhe për t’u orientuar në lagjen tuaj. Kur sëmundja fillon të ndikojë në mënyrën se si dikush zakonisht vepron dhe sillet, shpesh quhet “ndryshim në personalitet”.
Fillimisht, ndryshimet e personalitetit priren të përfshijnë ankth të shtuar ose momente trishtimi të pashpjegueshme. Njerëzit me Alzheimer të butë deri të moderuar shpesh bëhen më të padurueshëm dhe më pak të “filtruar” në gjërat që thonë dhe bëjnë. Ata mund të japin komente të papërshtatshme ose akuza lënduese që ndihen shumë jashtë karakterit.
Ndërsa Alzheimer përparon, gjasat për agjitacion dhe nervozizëm rriten. Një studim i vitit 2016 sugjeron që deri në 90% të rasteve të Alzheimerit përfshijnë këto lloje të ndryshimeve të sjelljes.
Mund të ndodhin të bërtitura dhe, nganjëherë, dhunë fizike si shtytje ose shkelmim. Njerëzit me sëmundjen e Alzheimerit mund t’i rezistojnë fizikisht ndihmës gjatë ndërrimit të rrobave ose marrjes së ilaçeve. Këto sjellje mund të jenë disa nga aspektet më shqetësuese të Alzheimerit, pasi ato janë emocionalisht shqetësuese për familjarët dhe ndërhyjnë në kujdesin që ata duhet të marrin.
Shkaqet
Nuk është gjithmonë e qartë pse një individ me sëmundjen Alzheimer fillon të shfaqë sjellje agresive ose të dhunshme. Por ka disa faktorë që konsiderohen gjerësisht si komponentë të zakonshëm të ndryshimeve të personalitetit të lidhura me Alzheimerin. Le të bëjmë një vështrim të përgjithshëm.
*Faktorët fizikë
Një nga aspektet më frustruese të sëmundjes së Alzheimerit, si për individin me sëmundjen ashtu edhe për familjarët e tyre, është se ndryshimet njohëse të shkaktuara nga sëmundja mund të ndikojnë në aftësinë për të komunikuar qartë konceptet e thjeshta.
Për shembull, dikush me Alzheimer mund të jetë në siklet ose të ketë dhimbje, por nuk është në gjendje t’i artikulojë ato ndjesi verbalisht. Ndjesi të tilla mund të jenë simptomat e një infeksioni të traktit urinar (UTI), një gjendje që zakonisht shoqëron sëmundjen e Alzheimerit, të një infeksioni ose dëmtimi tjetër. Ndoshta personi është thjesht i uritur ose i etur.
Paaftësia për të komunikuar qartë një gjendje ose nevojë fizike mund të krijojë shqetësim, zemërim dhe zhgënjim të mëtejshëm.
Gjumi i dobët, një tjetër ndërlikim i zakonshëm i Alzheimerit, mund ta bëjë individin veçanërisht nervoz gjatë ditës.
Një person me Alzheimer në këto lloj situatash mund të shpërthejë për shkak të ndjenjës së kontrollit ose ndihet i padëgjuar, duke u bërë rezistent apo edhe i dhunshëm.
*Efektet anësore të mjekimit
Individët me sëmundjen e Alzheimerit shpesh marrin një sërë medikamentesh për çmendurinë, si dhe ilaçe për trajtimin e kushteve të tjera shëndetësore që ndodhin bashkë, si sëmundjet e zemrës ose artriti.
Medikamentet që përmbajnë antihistamine difenhidraminë (të tilla si Benadryl dhe Tylenol PM), të përdorura shpesh për dhimbje dhe alergji, mund të përkeqësojnë problemet me kujtesën dhe konfuzionin.
Në disa raste, është ndërveprimi i disa ilaçeve që çon në efekte anësore si nervozizmi.
*Ndryshimet e humorit
Depresioni dhe ankthi zakonisht pasojnë fillimin e sëmundjes së Alzheimerit si një përgjigje ndaj ndryshimeve të jetës që ajo sjell.
Që në fillim të përparimit të Alzheimerit, një person mund të jetë i vetëdijshëm për problemet e tij të kujtesës, konfuzionin dhe vështirësitë e komunikimit. Ata shpesh janë të vetëdijshëm se gjendja e tyre po përkeqësohet dhe po humbasin kuptimin e vetvetes. Kjo krijon ndjenja të thella, komplekse frike dhe zemërimi. Dikush me Alzheimer ka të ngjarë të humbasë aftësinë për të drejtuar makinën ose për t’u angazhuar në hobi dhe aktivitete të tjera që dikur i pëlqenin. Humbja e pavarësisë për shkak të një gjendjeje shëndetësore mund të jetë traumatizuese, veçanërisht kur dikush me Alzheimer është ende i vetëdijshëm për atë humbje.
Menaxhimi
Kur vëreni ndryshime të sjelljes dhe personalitetit tek dikush me sëmundjen Alzheimer, filloni të shikoni disa nga shkaqet më të dukshme dhe më të menaxhueshme. Merrni parasysh shkaktarët dhe modelet e mundshme. Për shembull, a filluan sjelljet pasi u prezantua një mjekim i ri? A ndodh zakonisht sjellja agresive vonë gjatë ditës ose kur ka shumë aktivitet?
Gjithmonë pyesni mjekun se cilat strategji mund të jenë efektive dhe nëse medikamentet ose ndryshimet në orar mund të ndihmojnë.
Shqetësimet e shëndetit mendor, medikamentet dhe faktorët mjedisorë mund të kontribuojnë në sjelljen agresive te njerëzit me Alzheimer. Të ndihesh i pafuqishëm ose i çorientuar mund t’i bëjë njerëzit të përgjigjen me rezistencë ose dhunë në mënyrë që të ndjejnë sërish që e kanë veten nën kontroll.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
