Evropa po përballet me një goditje të madhe të çmimit të energjisë. Por jo të gjithë evropianët janë të vendosur të shohin të njëjtën goditje në standardet e tyre të jetesës. Sipas vlerësimeve të FMN-së, barra për familjen mesatare në Finlandë do të jetë e barabartë me 4% shtesë të shpenzimeve të familjes. Fotografia është dukshëm më e zymtë e një udhëtimi dy-orësh me traget nëpër Detin Baltik. Në Estoni familjet përballen me një goditje prej rreth 20%.
Midis këtyre dy vendeve shtrihen shumica e ekonomive të kontinentita. Mesatarisht, evropianët shpenzojnë një të dhjetën e të ardhurave të tyre për energji. Familjet më të pasura priren të kenë shtëpi dhe makina më të mëdha, por rritja e kostove të energjisë që rezulton nga kjo në përgjithësi nuk është aq e madhe sa diferenca në të ardhura. Kjo i lë familjet më të varfra të shpenzojnë më shumë nga buxhetet e tyre për energji. I njëjti model vlen midis vendeve si brenda tyre. Lindja më e varfër ish-komuniste e Evropës është më e ndjeshme ndaj çmimeve më të larta sesa veriu i saj i pasur nordik.
Varësia nga gazi natyror është një tjetër faktor i rëndësishëm në vlerësimin e cenueshmërisë. Çmimet me shumicë janë dyfishuar që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia. Çmimet e qymyrit janë gjithashtu në rritje, por me një 60% pak më të menaxhueshme. Ndërkohë, çmimi i burimeve të rinovueshme është i pandryshuar. Falë një tregu kryesisht të unifikuar për gazin natyror, vendet evropiane përballen me çmime të ngjashme me shumicë: gjeneratorët e energjisë që përdorin gaz në Bullgari, në krahun lindor të kontinentit, paguajnë afërsisht njësoj si ato në Irlandë, në atë perëndimore.
Megjithatë, vendet ndryshojnë në varësinë e tyre nga gjërat. Më pak se 3% e energjisë së Suedisë vjen nga gazi natyror, me hidrocentralin, erën dhe bërthamën që ofrojnë pjesën më të madhe të saj. Shtëpitë suedeze ngrohen duke përdorur sisteme komunale, shpesh të ushqyera nga copëzat e drurit, ose nëpërmjet pompave të nxehtësisë të bashkangjitura në rrjetin elektrik. Kjo e vendos rritjen mesatare të shpenzimeve familjare në rreth 5% të buxheteve, krahasuar me 10% në Britani, e cila varet nga gazi natyror.
Përçimi nga çmimet me shumicë në pakicë gjithashtu ndryshon. Në shumë vende, shoqëritë blejnë gaz me kontrata afatgjata dhe mbrojnë ekspozimin e tyre ndaj rritjes së çmimeve me shumicë. Strukturat e ndryshme të tregut nënkuptojnë që çmimet të kalojnë tek konsumatorët në frekuenca të ndryshme. Në Spanjë, për shembull, tarifat e konsumatorit zakonisht përditësohen çdo muaj (megjithëse ka kufizuar kostot e gazit për gjeneratorët e energjisë). Në Poloni ato rregullohen vetëm dy herë në vit.
Diku tjetër, qeveritë kanë ngrirë kostot. Në Francë, ku Électricité de France (edf), një ndërmarrje shtetërore, dominon tregun, qeveria ka kufizuar rritjen e çmimeve në 4%. Pjesa më e madhe e energjisë elektrike të vendit zakonisht vjen nga energjia bërthamore, por mirëmbajtja e vonuar prej kohësh do të thotë se ajo tani po importohet nga fqinjët, ku shpesh prodhohet nga djegia e gazit. Qeveria i absorbon kostot nëpërmjet pronësisë së saj mbi EDF.
Kufiri i rritjes së çmimeve zvogëlon nxitjen për familjet për të ulur përdorimin e tyre të energjisë. Gjithashtu ndihmon në mënyrë disproporcionale të pasurit. Një alternativë shumë më e mirë është të synoni mbështetjen tek më në nevojë. Megjithatë, sipas llogaritjeve të Bankës Qendrore Evropiane, vetëm 12% e shpenzimeve të shteteve të BE-së për masat për të kufizuar ndikimin e çmimeve më të larta të energjisë janë synuar në një mënyrë të tillë. Një goditje energjie e shpërndarë në mënyrë të pabarabartë kërkon më shumë rishpërndarje si përgjigje.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Shkurtimet e gazit rus nuk do të vrasin ekonominë gjermane
