Lufta në Ukrainë nuk i ka ndryshuar prioritetet strategjike të Amerikës. Kina, jo Rusia, mbetet sfida më e madhe për rendin liberal. “Kina është i vetmi vend që synon të riformojë rendin ndërkombëtar dhe, gjithnjë e më shumë, fuqinë ekonomike, diplomatike, ushtarake dhe teknologjike për ta bërë këtë,” shpjegoi Sekretari i Shtetit i SHBA Antony Blinken në një fjalim të fundit. “Vizioni i Pekinit do të na largonte nga vlerat universale që kanë mbështetur kaq shumë progresin e botës gjatë 75 viteve të fundit.”
Megjithatë, ngjarjet në Ukrainë kanë thelluar më tej ndarjen diplomatike dhe politike midis dy fuqive të mëdha. Menjëherë përpara pushtimit të Rusisë, presidenti kinez Xi Jinping deklaroi se marrëdhënia kineze-ruse nuk kishte “kufizime” dhe që atëherë ai ka refuzuar të dënojë agresionin neo-imperialist të Presidentit rus Vladimir Putin.
Po kështu, sanksionet gjithëpërfshirëse të Perëndimit kundër Rusisë ishin krijuar jo vetëm për të ndëshkuar Kremlinin, por edhe për të dërguar një paralajmërim të hershëm për udhëheqësit e Kinës, të cilët mund të mendojnë për një sulm ndaj Tajvanit. Përshkallëzimi i tensioneve lidhur me udhëtimin e Kryetares së Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së, Nancy Pelosi në ishull, tani e ka zgjeruar edhe më tej ndarjen.
Sipas Blinken, SHBA-ja duhet të kërkojë “të formësojë mjedisin strategjik rreth Pekinit” duke investuar në aftësitë teknologjiko-ushtarake të Amerikës dhe duke mobilizuar aleatët amerikanë. Kjo nuk është materialisht e ndryshme nga qasja e ndërmarrë nga administrata e Donald Trump, Strategjia e Sigurisë Kombëtare e së cilës për vitin 2017 e përshkroi Kinën si një fuqi revizioniste që përdor “teknologjinë, propagandën dhe detyrimin për të formuar një botë në kundërshtim me interesat dhe vlerat tona”. Siç ka vënë në dukje historiani Niall Ferguson: “Përplasja e dikurshme kaq e mjerueshme ndaj Kinës e Trump është kthyer në një pozicion konsensusi, me një koalicion të frikshëm interesash tani në bordin e bandave të Bash Pekinit”.
Që prej “strumbullarit të administratës Obama në Azi” më shumë se një dekadë më parë, Kina është kthyer nga një partner strategjik në një konkurrent strategjik, nëse jo një kundërshtar strategjik. Librat e shqyrtuar këtu tregojnë histori të ndryshme se si ndodhi kjo, por secili në fund jep një mesazh të ngjashëm. Mungesa e vazhdueshme e mirëkuptimit të përbashkët, shpesh për shkak të barrierave të pakapërcyeshme kulturore dhe errësirës kineze, dhe pritshmërive jorealiste çuan në zhgënjim, të ndjekur nga zhgënjim, tension dhe konflikt.
ANGAZHIMI I DËSHTUAR?
Për vite me radhë, strategët amerikanë supozonin se integrimi i Kinës në ekonominë globale dhe shfaqja e një klase të mesme kineze do të sillte hapje më të madhe politike dhe ekonomike për vendin. Siç tha presidenti amerikan George H.W. Bush e tha atë në 1991, “Asnjë komb në Tokë nuk ka zbuluar një mënyrë për të importuar mallra dhe shërbime të botës duke ndaluar idetë e huaja në kufi”. Në mënyrë të ngjashme, Presidenti Bill Clinton argumentoi pothuajse një dekadë më vonë se, “Sa më shumë Kina të liberalizojë ekonominë e saj, aq më plotësisht do të çlirojë potencialin e popullit të saj. … Dhe kur individët kanë fuqinë jo vetëm për të ëndërruar, por për të realizuar ëndrrat e tyre, ata do të kërkojnë një fjalë më të madhe.”
Aaron Friedberg, një profesor i politikës dhe çështjeve ndërkombëtare në Universitetin Princeton dhe një zëvendës këshilltar për sigurinë kombëtare i ish-zëvendëspresidentit Dick Cheney, nuk po e blen atë, duke iu bashkuar një kampi në rritje të ekspertëve të politikës së jashtme që besojnë se axhenda integruese e para -Epoka e Trump ishte një dështim. Në “Gabimi i Kinës”, Friedberg çmonton strategjinë dypartiake të Amerikës të angazhimit të pas Luftës së Ftohtë, duke treguar se si Kina sfidoi pritshmëritë – veçanërisht nën sundimin e Xi – duke u larguar nga liberalizmi i tregut dhe drejt kapitalizmit shtetëror. Kina gëzonte akses në tregjet e huaja pa luajtur sipas rregullave të saj dhe kurrë nuk e njohu publikisht rolin e SHBA në nxitjen e integrimit të saj në ekonominë globale dhe Organizatën Botërore të Tregtisë. Dhe tani, nën Xi, Partia Komuniste e Kinës (CPC) ka rikonsoliduar sundimin autoritar në kurriz të liberalizimit modest të zbatuar nën paraardhësit e tij, Jiang Zemin dhe Hu Jintao.
Tani, vëren Kurt Campbell, koordinatori i politikave Indo-Paqësorit të Bidenit, “Periudha që u përshkrua gjerësisht si angazhim ka marrë fund”. Megjithatë, siç paralajmëron Friedberg, mungesa e konvergjencës SHBA-Kinë sjell rreziqe të prekshme si për SHBA-në ashtu edhe për botën. Në fund të fundit, Kina është një shtet autoritar që synon të rrisë ndikimin e saj, të frikësojë fqinjët e saj, të zgjerojë listën e shteteve të klientëve dhe të minojë institucionet demokratike kudo që të jetë e mundur.
Për më tepër, Kina dhe SHBA janë në mosmarrëveshje për një sërë çështjesh që mund të çojnë në llogaritje të gabuara dhe madje edhe konfrontime ushtarake – nga statusi i Detit të Kinës Jugore, Hong Kongut dhe Tajvanit deri te vjedhjet e pronës intelektuale, shkeljet e të drejtave të njeriut kundër Popullsia myslimane ujgure dhe mosmarrëveshjet rreth rrjeteve 5G në zhvillim dhe teknologjive të tjera. COVID-19 e ka thelluar edhe më tej ndarjen mes dy fuqive, duke përforcuar mosbesimin e tyre reciprok dhe duke demonstruar qartë se Kina mbetet e papërgatitur dhe e pavullnetshme për të mbajtur përgjegjësitë e saj globale.
ALTERNATIVA TË ANGAZHIMIT?
Por Kina është një vend me shumë kontradikta dhe argumentet kundër angazhimit rrezikojnë të thjeshtojnë shumë gjërat. Fillimisht, ambiciet hegjemonike të Kinës janë më pak të dukshme dhe të qarta sesa i bëjnë ato të vijës së ashpër strategjike amerikane. Për momentin, të paktën, përpjekjet e Kinës për të rritur fuqinë e saj ekonomike dhe ushtarake duket se kanë të bëjnë më shumë me zvogëlimin e dobësive të veta sesa për të fituar epërsi ndaj SHBA-së.
Xi nuk po përpiqet në mënyrë aktive të eksportojë ideologjinë ose sistemin e qeverisjes së CPC. Ai nuk mbron hapur një revolucion komunist global, siç bënë Stalini, Hrushovi dhe liderë të tjerë sovjetikë, jo më pak sepse ai është i fokusuar në masë të madhe në ruajtjen e “socializmit me karakteristika kineze” dhe një “përtëritje kombëtare” në vend.
Pavarësisht deklaratave të çuditshme të presidentëve të SHBA-së për demokratizimin e pashmangshëm të Kinës (një pretendim që ndoshta ishte i nevojshëm për të bindur votuesit amerikanë të hapnin krahët ndaj një vendi komunist), liberalizimi politik nuk ishte kurrë një qëllim realist. Siç theksoi Henry Kissinger në vitin 2008, ne po flasim për të vetmin qytetërim me 4000 vjet vetëqeverisje në brez. “Dikush duhet të fillojë me supozimin se ata duhet të kenë mësuar diçka në lidhje me kërkesat për mbijetesë, dhe jo gjithmonë duhet të supozohet se ne e dimë atë më mirë se ata.
Një dekadë më vonë, Chas W. Freeman, Jr., një diplomat veteran amerikan, konfirmoi se për çfarë ishte në të vërtetë angazhimi: “Sado që publiku amerikan të kishte shpresuar ose pritur që Kina do të amerikanizohej, politika e SHBA-së kishte për qëllim pothuajse tërësisht ndryshimin e Kinës. sjelljen e jashtme dhe jo rendin e saj kushtetues”.
Por edhe nëse dikush pranon se angazhimi ishte një fatkeqësi strategjike, cila do të kishte qenë alternativa? Ndoshta Kina do të kishte mbetur një ekonomi e pazhvilluar në margjinat e rendit global dhe amerikanët nuk do të kishin përfituar nga mallrat e lira dhe deficitet e financuara pjesërisht nga blerjet kineze të thesarit të SHBA-së.
Megjithatë, edhe në këtë skenar, thotë Alastair Iain Johnston i Universitetit të Harvardit, SHBA-ja mund të “kishte përballur me një Kinë armiqësore, të armatosur me armë bërthamore, të tjetërsuar nga një sërë institucionesh dhe normash ndërkombëtare, të mbajtura jashtë tregjeve globale dhe me shkëmbime të kufizuara shoqërore/kulturore. . Me fjalë të tjera, një Kinë e sunduar ende nga një Parti leniniste e pamëshirshme, por që ishte mobilizuar dhe militarizuar masivisht për të kundërshtuar fuqimisht interesat e SHBA-së.
ÇMIMI I NDËRVARËSISË
Më e rëndësishmja, kundërshtarët e strategjisë së angazhimit nënvlerësojnë arritjen e saj më të madhe. Lidhjet tregtare, financiare dhe teknologjike nuk kanë përfituar vetëm konsumatorët dhe firmat në Perëndim. Ata gjithashtu kanë transformuar natyrën e rivalitetit gjeopolitik në një mënyrë të shëndetshme. Ndryshe nga Lufta e Ftohtë, kur komunizmi dhe kapitalizmi bashkëjetonin veçmas, konkurrenca kino-amerikane po luhet brenda të njëjtit sistem ekonomik, për shkak të ndërveprimit të vazhdueshëm të viteve që e ka detyruar Kinën të përqafojë tregun – edhe pse jo gjithmonë në mënyra të kënaqshme. Dhe një përfitim i madh i kësaj ndërvarësie ekonomike është se rrit koston e shkuarjes në luftë, edhe kur konkurrenca është e ashpër.
Ky është argumenti që C. Fred Bergsten, drejtori themelues i Institutit Peterson për Ekonominë Ndërkombëtare, bën në Shtetet e Bashkuara kundër Kinës, i cili fokusohet në dimensionin ekonomik të angazhimit dhe nxjerr në pah opsionet për ruajtjen e një forme të bashkëpunimit kino-amerikan. . Duke qenë brenda dhe jashtë qeverisë për pjesën më të madhe të karrierës së tij, Bergsten ka një kuptim unik të kompleksitetit të ekonomisë globale. Libri i tij ka të bëjë më pak me historinë e marrëdhënieve kino-amerikane sesa me shfaqjen e një arkitekture të qeverisjes globale që garanton stabilitet, adreson sfidat e kohës sonë dhe i jep një rol të përshtatshëm Kinës.
Çdo sistem ekonomik ndërkombëtar funksional kërkon udhëheqje për të kapërcyer problemet e veprimit kolektiv në rastet kur të mirat publike globale – si stabiliteti financiar ndërkombëtar ose koordinimi ekonomik – janë të pamjaftueshme. Një botë pa udhëheqës është kështu frika më e madhe e Bergstenit. Ai është gjithmonë i ndërgjegjshëm për “Kurthin e Kindlebergerit”, i quajtur kështu sipas historianit ekonomik të shekullit të njëzetë, Charles Kindleberger, i cili tregoi se si dështimi i një hegjemoni aspirant për të siguruar të mira publike të mjaftueshme globale mund të çojë në kriza sistemike dhe madje edhe në luftë. Kjo është ajo që ndodhi pas Luftës së Parë Botërore, kur SHBA, duke rënë pre e tendencave të saj izoluese, refuzoi të hynte plotësisht në këpucët e Mbretërisë së Bashkuar, duke krijuar terrenin për kolapsin e sistemit financiar global.
Diçka e ngjashme ndodh në atë që Bergsten e quan skenarin e tij G-0. Nëse as Kina dhe as SHBA nuk janë të gatshme apo në gjendje të stabilizojnë sistemin ekonomik global, bota do të mbetej me një situatë jofunksionale dhe të paqëndrueshme, në të cilën askush nuk është realisht në krye. Por po aq shqetësuese do të ishte një botë G-1 në të cilën Kina ka primatin ekonomik. Regjimi i KPP-së do ta formësonte këtë rend sipas vlerave dhe parimeve të veta, duke përfituar nga fuqia e negociatave që do të merrte nga ndikimi i tij ekonomik në rritje.
Sipas Bergstenit, shpresa më e mirë qëndron në një botë G-2, me SHBA-në dhe Kinën që veprojnë si një “komitet drejtues joformal” për të trajtuar problemet globale si ndryshimet klimatike, pandemitë dhe sfidat e zhvillimit ekonomik. Por është e paqartë nëse Kina do ta pranonte këtë marrëveshje. Gjatë vitit të tij të parë në detyrë, Barack Obama propozoi që SHBA dhe Kina të krijojnë një partneritet për të trajtuar problemet më të mëdha të botës. Kina hodhi poshtë idenë se ishte e papajtueshme me avokimin e saj prej dekadash të qeverisjes globale multipolare dhe një opsion i ngjashëm duket edhe më joreal tani, duke pasur parasysh rritjen e mprehtë të tensioneve dypalëshe.
Ëndrra e XI-së për Kinën
Pavarësisht se ku qëndron dikush mbi meritat (ose të metat) e angazhimit të SHBA-së, ka një variabël tjetër po aq të rëndësishëm për t’u marrë parasysh: aspiratat e vetë Kinës. Në Bota sipas Kinës, Elizabeth Economy, e cila aktualisht është me leje nga Instituti Hoover i Universitetit të Stanfordit për të shërbyer si këshilltare e lartë e Sekretares së Tregtisë së SHBA-së, Gina Raimondo, hedh në qendër të vëmendjes strategjinë e re ambicioze të Kinës për të rimarrë lavdinë e saj të së shkuarës.
Vizioni i Xi për botën, shpjegon ajo, është i rrënjosur në koncepte të tilla si “përtëritja e madhe e kombit kinez” ose “një komunitet i fatit të përbashkët” që premton të ndërtojë një “botë të hapur, gjithëpërfshirëse, të pastër dhe të bukur që gëzon paqe të qëndrueshme. , sigurinë universale dhe prosperitetin e përbashkët.” Në praktikë, të gjitha këto fraza kapëse nënkuptojnë një sistem ndërkombëtar të transformuar rrënjësisht, me një Kinë të bashkuar brenda në qendër.
Që nga Luftërat e Opiumit të mesit të shekullit të nëntëmbëdhjetë, udhëheqësit kinezë i kanë vënë theks të madh sovranitetit dhe në rastin e Xi-t, vizioni i tij do të realizohet plotësisht pasi të zgjidhen të gjitha pretendimet territoriale të Kinës mbi Hong Kongun, Tajvanin dhe Detin e Kinës Jugore. Sipas Economy, ribashkimi i Tajvanit me Kinën kontinentale është një “detyrë historike” veçanërisht e rëndësishme për CPC.
Që nga ardhja në pushtet në vitin 2012, Xi ka kryer manovra ushtarake agresive rreth Tajvanit për të demonstruar vendosmërinë e tij – dhe i ka përshkallëzuar ato ndjeshëm pas vizitës së Pelosit. Xi ka thënë se Tajvani do të ribashkohet me kontinentin jo më vonë se 2049 – njëqindvjetori i Republikës Popullore të Kinës; por që kjo të ndodhë gjatë jetës së tij, pothuajse me siguri do të duhej të ishte më shpejt.
Në çdo rast, Xi ka përdorur fuqinë e butë dhe të fortë për të rritur ndikimin global të Kinës. Ai u ka bërë thirrje zyrtarëve kinezë që të krijojnë një imazh të një vendi “të besueshëm, të dashur dhe të respektueshëm”, duke përdorur gjithashtu pozicionin e Kinës brenda Kombeve të Bashkuara dhe institucioneve të tjera për të sjellë normat dhe vlerat ndërkombëtare më shumë në përputhje me të sajat.
Fuqia e fortë kineze është shfaqur plotësisht jo vetëm në stërvitjet rreth Tajvanit dhe goditjen në Hong Kong, por edhe në ndërtimin e pistave ajrore në shkëmbinj nënujorë në Detin e kontestuar të Kinës Jugore. Kina po promovon gjithashtu ekosistemin e saj të teknologjisë vendase dhe po vendos standardet e veta teknologjike për të konkurruar me vendosjen e standardeve globale të SHBA-së dhe Bashkimit Evropian. Për këtë qëllim, ajo ka ndërtuar një rrjet vendesh besnike përmes investimeve që lidhen me Iniciativën e saj Brez dhe Rrugë (BRI).
LOJA E GJATË E KINËS
Dikush mund të supozojë se kjo strategji është vetëm fryt i ambicieve politike të vetë Xi. Por siç tregon Rush Doshi në lojën e gjatë, përpjekjet e Xi janë pjesë e një projekti shumë më afatgjatë për të zëvendësuar Amerikën si një hegjemon rajonal dhe global. Aktualisht duke shërbyer si Drejtor i Kinës në Këshillin e Sigurisë Kombëtare të Bidenit, Doshi ka prodhuar një punë mbresëlënëse shkencore të bazuar në një bazë të dhënash origjinale të dokumenteve të CPC (përfshirë kujtimet, biografitë dhe të dhënat ditore të zyrtarëve të lartë).
Lojë e gjatë
Ajo që del nga këto dokumente është një “strategji e madhe” kineze në zhvillim e formësuar nga ngjarje kyçe që ndryshuan perceptimin e Kinës për fuqinë amerikane: fundi i Luftës së Ftohtë, kriza globale financiare e vitit 2008, fitoret populiste të vitit 2016 (referendumi i Brexit në Mbretërinë e Bashkuar dhe ai i Trump zgjedhjet), dhe pandemia COVID-19.
Pas rënies së Murit të Berlinit, Kina ishte e vetëdijshme për hendekun e madh, pothuajse të pakapërcyeshëm të fuqisë midis saj dhe SHBA-së, kështu që vendosi të “fshihej dhe të rrinte” [kohën e saj]. Për dy dekada, ajo ndoqi një strategji “të mposhtur”, duke i lejuar vetes të integrohej gradualisht në rendin liberal ndërkombëtar përmes anëtarësimit në institucionet e saj dhe pjesëmarrjes në ekonominë globale, të gjitha pa marrë mbi supe asnjë kosto udhëheqëse.
Kur shpërtheu kriza financiare e vitit 2008, udhëheqja kineze e pa atë si fillimin e rënies perëndimore. Kjo shkaktoi një zhvendosje drejt një strategjie “ndërtimi”, ku Kina ka sfiduar butësisht SHBA-në ekonomikisht, ushtarakisht dhe politikisht. Më pas erdhi tërheqja anglo-amerikane nga qeverisja globale në vitin 2016, e cila parashikonte “ndryshime të mëdha të papara në një shekull”, shkruan Doshi. Polariteti i sistemit ndërkombëtar kishte ndryshuar, duke treguar se Kina ishte në rritje dhe se rënia perëndimore ishte e pashmangshme.
Ky ndryshim në polaritet nënkuptonte që Kina mund të kalonte në një strategji “zgjerimi”, duke ndërtuar sfera ndikimi jo vetëm rajonalisht, por edhe globalisht. Sipas Doshit, qëllimi përfundimtar – për momentin – është të “ngrejë një zonë ndikimi super-ordinator” në rajonin e tij të origjinës dhe hegjemonisë së pjesshme në të gjithë vendet në zhvillim të lidhura me BRI.
Tani, vizita e Pelosit në Tajvan mund të ketë shkaktuar një ndryshim tjetër strukturor në strategjinë e madhe të Kinës, drejt një qëndrimi edhe më të sigurt.
NJË DEKATË E RREZIKSHME
Nga këta libra, bëhet e qartë se ambiciet e pushtetit të Kinës kanë lindur natyrshëm nga evolucioni strukturor i rolit të vendit brenda sistemit ndërkombëtar. Kjo do të thotë se ata do të mbijetojnë epokën Xi.
Kina e sotme ekziston në një shkallë krejtësisht të ndryshme nga Kina e 20 viteve më parë. Që marrëdhënia kino-amerikane të kthehet në një rrugë paqësore, SHBA-së do t’i duhet të pranojnë aspiratat e Kinës. Injorimi i tyre do të krijonte një situatë në të cilën edhe një gabim ose keqkuptim i vogël mund të shkaktonte një përplasje midis superfuqive.
Megjithatë, një pjesë e madhe e debatit për marrëdhëniet SHBA-Kinë është formuar nga nocioni i shkencëtarit politik Graham Allison për “Kurthin e Thucydides”, i cili paralajmëron se një konkurrencë hegjemonike midis një fuqie në rritje dhe një fuqie në rënie domosdoshmërisht destabilizon sistemin ndërkombëtar, duke e bërë një të dhunshëm. bie ndesh me rregullin dhe jo me një përjashtim.
Në fakt, asgjë nuk është e pashmangshme. Kevin Rudd, një ish-kryeministër i Australisë që tani drejton Shoqërinë e Azisë, është i bindur se lufta mund të shmanget nëse secila palë përpiqet “të kuptojë më mirë mendimin strategjik të palës tjetër”. Midis shtetarëve perëndimorë, Rudd është ndoshta i vetmi që mund të pretendojë se zotëron përvojën politike dhe mjetet intelektuale të nevojshme për të kuptuar mjaftueshëm Kinën.
Një folës i rrjedhshëm i gjuhës Mandarin, i cili e ka vizituar vendin më shumë se 100 herë, Rudd u njoh personalisht me Xi – fillimisht si diplomat kur Xi ishte një zyrtar i vogël në Xiamen, dhe më vonë kur Xi ishte nënpresident. Dhe në “Lufta e shmangshme”, Rudd rrëfen me krenari një bisedë të gjatë që ai pati me Xi në Kanberra në 2010 (mjerisht, librit i mungon lloji i anekdotave personale zbuluese që do të shpresonte një lexues kureshtar).
Rudd i përkufizon dhjetë vitet e ardhshme si “dekada e të jetuarit në mënyrë të rrezikshme”. Bilanci global i fuqisë do të vazhdojë të ndryshojë – shpesh në mënyra të paqëndrueshme – ndërsa konkurrenca mes dy superfuqive intensifikohet. Brenda këtij kuadri, ai sheh dhjetë skenarë të besueshëm për një përplasje të mundshme kino-amerikane. Të gjitha përqendrohen rreth Tajvanit dhe gjysma e tyre përfundojnë në konfrontim ushtarak. Sigurisht, shpresohet se nuk kemi arritur ende në një pikë konflikti. Por, përsëri, operacionet e fundit ushtarake të Kinës rreth Tajvanit sigurisht që kanë shtuar një dinamikë të re përçarëse në një ekonomi globale që tashmë ka mbrojtur krizat e shumta për më shumë se një dekadë.
NË KËRKIM TË ARRIVE
Për të shmangur këta skenarë të zymtë, të gjithë autorët propozojnë strategji që kombinojnë forma të ndryshme angazhimi dhe shkëputjeje, bashkëpunimi dhe konkurrence. Etiketat e tyre mund të ndryshojnë, por substanca është afërsisht e njëjtë. Për shembull, Rudd propozon një politikë të “konkurrencës strategjike të menaxhuar”; Friedberg sugjeron “shkëputje selektive”; dhe Bergsten rekomandon “bashkëpunim konkurrues të kushtëzuar”.
Në një mënyrë apo tjetër, të gjitha përfshijnë zhvillimin e vijave të kuqe të respektuara reciprokisht, diplomacinë e nivelit të lartë të kanaleve të pasme për t’i zbatuar ato dhe bashkëpunim për çështje globale si ndryshimi i klimës, pandemitë dhe stabiliteti financiar. Bergsten me të drejtë thekson se çështjet ekonomike duhet të ndahen nga çështjet e vlerave. Theksi i tepruar i ndarjes autoritare-demokratike rrezikon të ndajë të gjithë marrëdhënien kino-amerikane.
Në fund të fundit, nëse mund të arrihet bashkëjetesa paqësore mes dy fuqive do të varet më shumë nga faktorë psikologjikë sesa nga ata strategjikë. Marrëdhënia kino-amerikane ka të bëjë me krenarinë e një hegjemoni të shkuar, nga njëra anë, dhe krenarinë e një qytetërimi mijëvjeçar, që është margjinalizuar për një kohë të gjatë, nga ana tjetër. Një libër mbi psikologjinë e vendeve në kohë të trazuara do të ishte një plotësues i dobishëm për këto pesë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Rruga e mëndafshtë”, bekim apo mallkim?
‘Lufta tregtare’, më keq se Lufta e Parë Botërore!
Bashkëpuno me Kinën ose vuaj!
