Nga Shaun Walker, The Guardian
Këtë javë Kievi do të festojë ditën e pavarësisë dhe do të shënojë 6 muaj luftë, me një shfaqje të tankeve ruse të shkatërruara në rrugët e tij kryesore. Shpresat e presidentit rus për një fitore të shpejtë kanë humbur. Bisedimet e paqes kanë ngecur.
Si filloi lufta?
Ishte mbremja e 21 shkurtit kur u bë e pamundur të injorohej se Vladimir Putin po planifikonte diçka vërtet të tmerrshme për Ukrainën. Deri në atë moment, saktësisht gjashtë muaj më parë, shumë zëra hodhën poshtë idenë se Rusia mund të pushtonte Ukrainën pavarësisht paralajmërimeve gjithnjë e më këmbëngulëse amerikane dhe britanike për një pushtim të plotë.
Qeveritë franceze dhe gjermane, zyrtarët rusë dhe madje edhe presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, thanë se vendosja e trupave në gatishmëri të Putinit ishte një blof dhe paralajmërimet nga Uashingtoni ishin të tepërta.
Pastaj Putin u shfaq, duke kryesuar një takim të këshillit të tij të sigurisë në Kremlin, duke poshtëruar ata pak që hezitonin të jepnin përgjigjet që donte. Me sa duket, çështja në diskutim ishte nëse Rusia duhet të njohë “pavarësinë” e të ashtuquajturave “republika popullore” të Donetskut dhe Luhanskut, raporton abcnews.al.
Por ky ishte vetëm një pretekst. Më pas, televizioni rus ndërpreu një fjalim të gjatë dhe të zhurmshëm të Putinit, në të cilin ai nënçmoi historinë dhe shtetësinë e Ukrainës.
Tre ditë më vonë, në orët e hershme të mëngjesit, filloi sulmi rus, me raketa që ranë mbi objektiva në të gjithë Ukrainën dhe trupat që u vendosën në tre drejtime. Ai vendim fatal ka ndryshuar Ukrainën, Rusinë dhe botën në mënyrë të pakthyeshme gjatë gjashtë muajve. Mijëra ukrainas janë të vdekur dhe miliona të zhvendosur, secili rast një tragjedi.
Rusia gjithashtu ka ndryshuar, me regjimin që ka hequr gjurmët e fundit të demokracisë dhe ka përqafuar militarizmin e plotë, ndërsa perëndimi ka rikalibruar marrëdhëniet e tij me Rusinë dhe paratë ruse, dhe shumë vende kanë filluar një program të paprecedentë ndihme ushtarake për Ukrainën.
Tronditja e orëve të para të luftës, kur e pamundura u bë realitet është një moment që ka gjasa të jetë pjesë e kujtesës së çdo ukrainasi deri për pjesën e mbetur të jetës. Në ditët e para kaotike, ngjarjet ndodhën shumë shpejt. Nga fundi i javës së parë, vendi po përjetonte tashmë një realitet të ri.
Vendimet e disa sekondave mund të nënkuptojnë jetë ose vdekje. Njerëzit, miqtë e të cilëve i kishin tallur në javët e mëparshme për grumbullimin e ushqimit ose për të bërë plane arratisjeje, tani përshëndeten si profetë.
Familje të panumërta vendosën të largohen nga Kievi për në qytetet paqësore në perëndim të tij, vetëm për ta gjetur veten të nënshtruar në një muaj terrori nga forcat pushtuese, ndërsa qendra e kryeqytetit mbeti relativisht e padëmtuar.
Në qytetin jugor të Mariupolit, ata që vendosën të largoheshin në ditët e para, kur ende ekzistonte mundësia, mundën të gjenin siguri në pjesë të tjera të Ukrainës ose jashtë saj.
Historitë e tyre, të varrosjes së trupave në oborre, apo të strehimoreve në bodrume të lagështa, të ngrira, të sëmundjeve, aborteve, urisë dhe privimit, të kujtonin Luftën e Dytë Botërore.
Mes gjithë tmerrit dhe traumës, u shfaq një histori emocionuese e një vendi të sapobashkuar, ku ndarjet e mëparshme u zhdukën përballë kërcënimit ekzistencial nga lindja, raporton abcnews.al.
Rezistenca filloi me Zelenskyn dhe ekipin e tij, i cili qëndroi në Kiev në vend që të largohej.
“Kremlini me të vërtetë shpresonte se ne do të çorientoheshim dhe do të iknim,” tha zëvendëskryeministrja Iryna Vereshchuk. Në vend të kësaj, ajo qëndroi dhe punoi brenda kompleksit të fortifikuar të Zelenskyt në qendër të Kievit.
“A mund ta imagjinoni nëse njerëzit do të merrnin vesh se presidenti dhe ekipi i tij dhe qeveria kishin ikur? Sigurisht, kjo do t’i demoralizonte të gjithë, “tha ajo.
Në shumicën e qyteteve, kryetarët lokalë qëndruan gjithashtu në vend dhe ndihmuan në organizimin e rezistencës. “Ata nuk e prisnin këtë,” tha Gennadiy Trukhanov, kryebashkiaku i Odesa, në një intervistë gjatë javëve të para të luftës.
Trukhanov ishte tregues i një ndryshimi në mesin e shumë zyrtarëve ukrainas në jug dhe lindje të vendit, të cilët më parë ishin perceptuar si pro-rusë, por tani janë në anën e Kievit.
“Ata nuk e prisnin që do të kishte barrikada në Odesa dhe që njerëzit nuk do t’i mirëprisnin me bukë e kripë, se Kharkiv do të luftonte, se Chernihiv do të luftonte,” tha ai.
Në rajonin e afërt të Khersonit, ku ushtria ruse ishte në gjendje të futej pa shumë rezistencë ushtarake gjatë ditëve të para të luftës, është e qartë se disa zyrtarë të sigurisë bashkëpunuan me rusët dhe një numër politikanësh kanë rënë dakord të punojnë për Administratat e drejtuara nga Kremlini.
Por vendasit raportojnë se rusët tani po luftojnë për të mbushur postet e nivelit të mesëm dhe po përballen me një kundërshtim të fortë dhe të fshehtë nga shumica e vendasve që i mbetën besnikë Ukrainës.
Që në shkurt, qëllimi i deklaruar i “operacionit special ushtarak”, siç e quan Kremlini, ishte se gjithçka kishte të bënte me mbrojtjen e popullatës rusishtfolëse të rajoneve të Donetsk dhe Luhansk dhe qëllimin e pakuptimtë të “denazifikimit” të vendit.
“Ata thanë se do të na çlirojnë nga nazistët, thashë ok, por gjatë 33 viteve të jetesës në Melitopol nuk kam takuar kurrë një të tillë”, tha Ivan Fedorov, kryebashkiaku i Melitopolit, i cili u rrëmbye dhe u mor në pyetje për disa ditë para se të lirohej në një shkëmbim të burgosurish dhe u dërgua në territorin e kontrolluar nga Kievi.
Herë të tjera, drejtuesit e Kremlinit kanë thënë se konflikti ka të bëjë me NATO-n dhe cenimin e aleancës ushtarake në kufijtë e Rusisë. Ndërsa avancimi rus në Kiev ngeci, shpresat e Putinit për një operacion të shpejtë që do të instalonte një qeveri të re pro-ruse në Kiev dhe do ta mbante Ukrainën si një shtet të pavarur, por brenda orbitës së Moskës, ishin të gabuara.
Kjo çoi në një ndryshim në retorikë. Përbuzja për popullin, gjuhën dhe kulturën ukrainase, gjithmonë në prapavijë, ka dalë më shumë në plan të parë.
Ky mesazh mund të shihej në ndërtesën e shkollës në Novyi Bykiv , në lindje të Kievit, ku janë vendosur që nga fillimi i luftës një grup taktik batalioni. Pas tërheqjes, mesazhet e ushtarëve treguan ndjenjat e përziera që kishin përjetuar rusët: disa kërkonin falje, të tjera ishin abuzive.
Në klasa, ata kishin pikturuar mbi fytyrat e figurave historike dhe letrare ukrainase, një manifestim i mirëfilltë i dëshirës për të fshirë kulturën ukrainase. Disa nga trupat u shfaqën të hutuar dhe të munduar nga roli i tyre si pushtues. “Dëgjo, më vjen keq. Nuk e dinim se do të ishte kështu,” i tha një ushtar i përlotur një gruaje, sallonin e bukurisë së së cilës po e përdorte si bazë, gjatë pushtimit të qytetit të Trostianets.
Por ky konfuzion u kthye shpejt në zemërim dhe urrejtje kur rusët u përballën me një kundërsulm çuditërisht të ashpër ukrainas dhe ndjenë zemërimin e popullatës vendase, në vend të mirënjohjes që u ishte thënë të prisnin, raporton abcnews.al.
Në të gjithë zonat e pushtuara rreth Kievit, ushtarët rusë kryen vrasje dhe krime të tjera lufte. Kur lajmet për tmerret në Bucha dhe gjetkë filluan të dalin në fund të marsit, ato vetëm sa ngurtësuan vendosmërinë e Ukrainës dhe lanë plagë që ka të ngjarë të vazhdojnë për breza.
Në Rusi, tmerri fillestar i pushtimit mes elitave politike dhe të biznesit u pasua nga një njohje se ai kishte ndryshuar rrënjësisht dinamikën midis Rusisë dhe perëndimit. Përballë një zgjedhjeje të ashpër, shumica kanë zgjedhur të qëndrojnë të heshtur ose të riemërohen si patriotë.
Shumë rusë janë larguar nga vendi, ose për arsye politike ose për shkak të sanksioneve. Ashtu si në pasojat e revolucionit bolshevik një shekull më parë, qytetet afër kufijve të Rusisë janë mbushur me dhjetëra mijëra të mërguar rusë.
Riga, kryeqyteti i Letonisë, është kthyer në qendër të gazetarëve të pavarur, të cilët janë kriminalizuar dhe ndaluar të punojnë në Rusi; Jerevani në Armeni është vendi ku mijëra profesionistë të teknologjisë kanë udhëtuar dhe tani e quajnë si vendin e tyre.
Tbilisi në Gjeorgji, qyteti turk i Stambollit, kryeqyteti serb Beogradi dhe Berlini kanë të gjitha komunitete të reja mërgimtare ruse. Pas gjashtë muajsh, se si do të përfundojë gjithçka është një pyetje e vështirë për t’iu përgjigjur.
Në javët e para të luftës, miliarderi rus Roman Abramovich udhëtoi për në Kiev në një mision të sanksionuar nga Kremlini për të ndërmjetësuar bisedimet e paqes midis Zelensky dhe Putin.
Në mars, Abramovich ndjeu se mund të ishte afër arritjes së diçkaje që mund të shërbente si një model i zbatueshëm për bisedimet midis dy liderëve, sipas atyre që u informuan për diskutimet, por nuk u arrit asgjë.
Që kur bota mori vesh për krimet në Bucha dhe gjetkë, ka pasur pak diskutime thelbësore. Moska po vazhdon ofensivën e saj të ngadaltë në Donbas, por çdo plan për t’u rigrupuar dhe për të nisur një sulm të ri ndaj Kievit duket jorealiste në planin afatmesëm, raporton abcnews.al.
Edhe referendumet që Moska planifikon në territoret e pushtuara duken të pasigurta për t’u zhvilluar pasi situata në terren mbetet shumë e paqëndrueshme. Ukraina ka premtuar në mënyrë të përsëritur një kundërsulm, megjithatë kjo ende duket e vështirë për t’u realizuar.
“Në këtë fazë, nuk jam i sigurt nëse dikush e di se çfarë është fundi i lojës,” sipas një burimi nga Kremlini.
Më 24 gusht, gjysmë viti nga fillimi i pushtimit, Ukraina do të festojë ditën e saj të pavarësisë.
“Gjashtë muaj pas luftës në shkallë të gjerë, shfaqja e turpshme e metalit të ndryshkur rus është një kujtesë për të gjithë diktatorët se si planet e tyre mund të shkatërrohen nga një komb i lirë dhe i guximshëm,” tha ministria e mbrojtjes së vendit.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Do të ketë një Ukrainë të pavarur “shumë më gjatë” sesa…”
‘Cari’ që gremis Rusinë dhe po shkatërron Europën
