Pjesa më e madhe e mençurisë konvencionale për krizën aktuale të gazit natyror të Evropës – e shkaktuar nga furnizimet e reduktuara nga Rusia – mbështetet në dy supozime: se ekonomia gjermane varet nga gazi i lirë rus dhe se ky bast ka shkuar jashtëzakonisht keq. Por ndërsa industria gjermane është e fortë dhe vendi importon shumë gaz natyror nga Rusia, një inspektim më i afërt i numrave dhe ekonomisë së përfshirë nuk e mbështet narrativën mbizotëruese.
Si fillim, gazi natyror nuk luan një rol mjaft të madh për të nxitur një ekonomi industriale. Në vitin 2019, importet e gazit përmes tubacionit i kushtuan Gjermanisë 30 miliardë dollarë, që përfaqëson vetëm 0.75% të PBB-së së saj, dhe vlera e përgjithshme e konsumit të gazit të vendit ishte nën 2% të PBB-së. Këto raporte modeste janë të ngjashme në të gjithë ekonomitë e industrializuara dhe sugjerojnë se importet e lira të gazit nuk kanë gjasa të jenë një faktor kryesor i rritjes. Për më tepër, edhe pse konsumi i gazit ka ngecur në Gjermani dhe në pjesën më të madhe të Evropës Perëndimore gjatë dy dekadave të fundit, ekonomia u rrit, megjithëse ngadalë.
Argumenti se gazi i lirë rus mund të ketë favorizuar Gjermaninë më shumë se vendet e tjera gjithashtu nuk mbështetet nga shifrat. Në vitin 2019, Gjermania përbënte vetëm rreth 2.3% të konsumit global të gazit natyror, por 4.5% të PBB-së botërore. Intensiteti i gazit në Gjermani për njësi të PBB-së është kështu rreth gjysma e mesatares globale, shumë më e ulët se ajo e Shteteve të Bashkuara dhe shumë vendeve të tjera të industrializuara, duke përfshirë Japoninë dhe Korenë e Jugut.
Ekonomitë evropiane priren të jenë më kursimtare në përdorimin e tyre të energjisë sesa pjesa tjetër e botës. Por edhe brenda Evropës, Gjermania performon mirë, me konsum më të ulët të gazit për njësi të PBB-së sesa ekonomitë e tjera të mëdha evropiane, si Italia dhe Spanja. Kjo është befasuese pasi këto dy vende mesdhetare kanë shumë më pak nevojë për ngrohje në dimër (dhe klimatizimi në verë kërkon një rend të madhësisë më pak fuqi se ngrohja). Vetëm Franca, me sektorin e saj të madh të energjisë bërthamore, është më pak e varur nga gazi.
Një pamje e ngjashme del nga metrikat e lidhura, të tilla si vlera e importeve të energjisë si përqindje e PBB-së, ose përdorimi i gazit për qëllime industriale si pjesë e vlerës së shtuar industriale. Të gjithë këta tregues tregojnë se ekonomia gjermane përdor energjinë më pak intensivisht se shumica e të tjerave.
Ideja se industria gjermane fitoi një avantazh nga aksesi në gazin e lirë rus, injoron realitetin se ekziston një treg evropian i gazit me, deri tani, vetëm diferenca të vogla në çmimet e shitjes me shumicë midis vendeve. Sigurisht, dikush mund të argumentojë se Rusia ia shiti energjinë e saj me çmim të lirë Gjermanisë për ta bërë vendin të varur. Por të dhënat sfidojnë perceptimin e përbashkët se Gjermania merr gaz të lirë.
Gjatë dekadës së fundit, industria gjermane ka paguar rreth 10% më shumë për gazin natyror sesa konkurrentët e saj në ekonomitë e tjera të mëdha evropiane. Furnizimet nga fushat e Detit të Veriut u kanë mundësuar firmave industriale britanike të paguajnë edhe më pak se homologët e tyre kontinentalë, por kjo nuk duket se i ka ndihmuar shumë.
Implikimi është se Rusia mori një përfitim joekonomik (varësia gjermane nga furnizimet e saj me gaz) pothuajse pa asnjë kosto. E kundërta e kësaj është se Gjermania përjetoi një humbje të pavarësisë energjetike pa fituar një avantazh të dukshëm ekonomik.
E vetmja ekonomi e madhe që është edhe energji intensive dhe ka gaz natyror të lirë janë Shtetet e Bashkuara. Qytetari mesatar amerikan përdor më shumë se dy herë më shumë gaz natyror sesa një evropian – 25 megavat-orë në vit për SHBA-në, krahasuar me rreth 10 MWh për vendet evropiane. Për më tepër, çmimet e gazit natyror në SHBA kanë qenë disi më të ulëta se çmimet gjermane ose të BE-së për shumicën e dy dekadave të fundit dhe tani janë vetëm një pjesë e çmimit evropian, pasi çmimet evropiane janë rritur me një faktor prej pesë, ndërsa çmimet në SHBA janë rritur. Pavarësisht këtij avantazhi në kosto, megjithatë, industria prodhuese e SHBA-së dhe ajo e Mbretërisë së Bashkuar nuk është rritur veçanërisht fuqishëm.
Përshtatja me një botë pa gaz rus është sigurisht një problem i madh për Evropën. Megjithatë, edhe pse Gjermania duket më e cenueshme sepse dikur merrte një pjesë të madhe të gazit të saj nga Rusia, kjo mund të ndryshojë shpejt. Gjermania po ndërton kapacitete të reja rigazifikimi në kohë rekord për të lejuar vendin të importojë sasitë e gazit natyror të lëngshëm të nevojshëm për të mbushur hendekun midis furnizimeve më të ulëta ruse dhe kërkesës së brendshme, e cila tashmë po bie për shkak të çmimeve të larta.
Pasi të jetë ndërtuar ky kapacitet importi, Gjermania do të jetë në të njëjtën situatë si fqinjët e saj evropianë, të cilët gjithashtu duhet të bëjnë ofertë për LNG. Çmimet ka të ngjarë të qëndrojnë të larta për disa kohë. Por me një intensitet energjie nën mesataren e BE-së, Gjermania duhet të jetë në gjendje të përballojë barrën pak më mirë se Italia, Spanja dhe disa vende të Evropës Lindore. Franca, natyrisht, do të jetë shumë më pak e prekur, të paktën nëse reaktorët e saj bërthamorë mund të rifillojnë prodhimin e plotë.
Nuk duhet të harrojmë gjithashtu pamjen globale. Mbushja e një përqindjeje të madhe të gazit rus (që do të ndodhë nëse Evropa nuk blen më nga Rusia) rrit çmimin global të gazit, gjë që prek edhe vendet aziatike, sepse ato konkurrojnë me Evropën në LNG. Koreja e Jugut dhe Japonia kanë një intensitet më të lartë energjie se Evropa, madje edhe Kina importon sasi të mëdha LNG, me një çmim të ngjashëm me atë që paguajnë vendet evropiane.
Energjia e shtrenjtë, veçanërisht gazi natyror, përbën një sfidë të vështirë ekonomike dhe politike për të gjitha vendet e industrializuara importuese të energjisë. Nga kjo situatë përfitojnë vetëm SHBA dhe disa prodhues të tjerë më të vegjël të energjisë si Norvegjia, Kanadaja dhe Australia. Por të dhënat sugjerojnë se Gjermania është në pozitë më të mirë për të përballuar këtë krizë sesa shumica e konkurrentëve të saj kryesorë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Project Syndicate”
