Edema pulmonare në lartësi të madhe (HAPE) është një gjendje serioze e mushkërive që mund të zhvillohet kur jeni në lartësi të mëdha.
Edema pulmonare është kur lëngu grumbullohet në mushkëri. Në rastin e HAPE, marrja e ulët e oksigjenit në lartësi të mëdha bën që enët e gjakut të ngushtohen, duke çuar në këtë grumbullim të lëngjeve.
HAPE është një nga tre llojet e sëmundjes në lartësi. Dy të tjerat janë sëmundja akute malore (AMS), forma më e zakonshme dhe edema cerebrale në lartësi të mëdha (HACE).
Me AMS, simptoma të tilla si nauze, lodhje dhe dhimbje koke zgjidhen brenda 12 deri në 48 orë pasi trupi përshtatet në lartësinë më të madhe. Me HAPE, simptomat fillojnë deri në 5 ditë pasi të keni arritur një lartësi të madhe dhe mund të duhen 2 deri në 3 ditë për t’u rikuperuar plotësisht.
Kur udhëtoni në një lartësi të madhe për qëllime rekreative, të tilla si skijimi, ngjitja në mal ose shëtitja, është e rëndësishme të kuptoni rreziqet e mundshme shëndetësore.
Ja çfarë duhet të dini për HAPE, duke përfshirë cilat simptoma duhet të kërkoni dhe kur duhet të kërkoni ndihmë mjekësore.
Çfarë e shkakton edemën pulmonare në lartësi të madhe?
HAPE zhvillohet për shkak të ekspozimit ndaj niveleve të ulëta të oksigjenit në lartësi të mëdha. Faktorët mjedisorë, si ajri i ftohtë, mund të përkeqësojnë simptomat duke shkaktuar stres të shtuar në mushkëri.
Rreziku për sëmundje në lartësi mund të jetë më i madh në rreth 2500 metra. Rreziku është veçanërisht i lartë nëse ngjiteni shumë shpejt dhe nuk i lini kohë trupit që të përshtatet ngadalë.
Ndërsa është e rrallë të përjetosh HAPE në lartësi më të ulëta se kjo, është ende e mundur, veçanërisht nëse keni një histori të HAPE.
Faktorë të tjerë rreziku përfshijnë:
duke përdorur ilaçe për gjumë
duke konsumuar shumë kripë
duke pasur kushte themelore shëndetësore që ndikojnë në rrjedhën e gjakut në mushkëri
Gjithashtu, ndërsa AMS është më e zakonshme tek të rriturit mbi moshën 50 vjeç, HAPE shfaqet më shpesh tek fëmijët dhe të rriturit e rinj, pavarësisht nga niveli i fitnesit.
Ndërsa lidhja midis moshës dhe HAPE nuk është e qartë, mund të jetë për shkak të llojeve të aktiviteteve të përfshira.
Cilat janë simptomat e edemës pulmonare në lartësi të madhe?
Disa i përshkruajnë simptomat e AMS si të ngjashme me një dehje me alkool. Por një shenjë kryesore e HAPE është gulçimi.
Në fillim, mund të vëreni vështirësi në frymëmarrje gjatë sforcimit, të tilla si ecja. Ndërsa simptomat përkeqësohen, mund të filloni të ndiheni pa frymë edhe kur jeni në pushim.
Simptomat e HAPE zakonisht shfaqen brenda disa ditësh nga ngjitja.
Simptomat shtesë të HAPE mund të përfshijnë:
dobësi e përgjithshme
një kollë e vazhdueshme
kollitja me pështymë të bardhë ose rozë (një lëng i shkumëzuar)
shtrëngimi në gjoks
një nuancë kaltëroshe në buzë ose lëkurë
Cili është trajtimi i edemës pulmonare në lartësi të madhe?
Nëse dyshoni për HAPE, duhet të zbrisni menjëherë. Idealisht, do të ishte më mirë nëse do ta bënit këtë me ndihmën e të tjerëve, siç është stafi mjekësor. Përpjekja e shtuar mund të përkeqësojë simptomat.
Një tjetër mundësi trajtimi është oksigjeni shtesë, veçanërisht nëse keni akses në një strukturë mjekësore në një lartësi të madhe aty pranë. Oksigjeni portativ mund të jetë gjithashtu i nevojshëm nëse nuk mund të bëni një zbritje të menjëhershme.
Një mjek mund të përshkruajë gjithashtu nifedipinë, një ilaç kundër hipertensionit. Nifedipina mund të trajtojë HAPE duke lehtësuar shtrëngimin në gjoks dhe duke rritur aftësinë për të marrë frymë më mirë.
Mjeku mund ta përshkruaj këtë medikament oral ose në doza 30 mg çdo 12 orë (me çlirim të zgjatur) ose në doza 20 mg çdo 8 orë.
Pasi të keni zbritur në mënyrë të sigurt, do t’ju duhet të kërkoni trajtim të mëtejshëm për HAPE në spitalin më të afërt.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Cila është mbytja dytësore dhe ndihma e parë që duhet të japim?
