Kishte një kohë kur perëndimorët me qëllime të mira, mendonin se “Gorbaçovi i Kinës” ishte komplimenti më i lartë që mund t’i bënin një udhëheqësi kinez që dukej si një reformator.
Por kur Zhu Rongji, kryetari i bashkisë së Shangait, vizitoi SHBA-në në korrik 1990 dhe disa amerikanë e quajtën atë kështu, kryeministri i ardhshëm nuk u gëzua. “Unë nuk jam Gorbaçovi i Kinës”, thuhet se tha Zhu. “Unë jam Zhu Rongji i Kinës.”
Ne kurrë nuk do ta dimë se çfarë mendoi në të vërtetë Zhu, i admiruar gjerësisht për zbatimin e reformave kryesore në vitet 1990 dhe për udhëheqjen e përpjekjeve të suksesshme të Kinës për t’u anëtarësuar në Organizatën Botërore të Tregtisë, për Mikhail Gorbaçovin, liderin e fundit sovjetik, i cili vdiq më 30 gusht.
Çfarë dimë me siguri është se, në sytë e shumicës së liderëve të Partisë Komuniste të Kinës, Gorbaçovi kreu krimin e pafalshëm të shkaktimit të rënies së Bashkimit Sovjetik.
Në nivelin më praktik, poshtërimi i Gorbaçovit nga CPC ka pak kuptim. Marrëdhëniet kino-sovjetike u përmirësuan në mënyrë dramatike gjatë sundimit të tij gjashtëvjeçar. Rënia e Bashkimit Sovjetik ishte gjithashtu një ndihmë gjeopolitike për Kinën. Kërcënimi vdekjeprurës nga veriu pothuajse u zhduk brenda natës, ndërsa Azia Qendrore, dikur pjesë e hapësirës sovjetike, u hap papritur, duke i mundësuar Kinës të projektonte fuqinë e saj atje.
Më e rëndësishmja, fundi i Luftës së Ftohtë, për të cilën Gorbaçovi ka shumë merita, solli tre dekada të globalizimit që bëri të mundur ngritjen ekonomike të Kinës.
I vetmi shpjegim i besueshëm për antipatinë e CPC-së ndaj ish-udhëheqësit sovjetik është frika e saj se ajo që glasnosti dhe perestrojka e Gorbaçovit arritën në ish-Bashkimin Sovjetik – shpërbërja e një regjimi njëpartiak dikur të fuqishëm, mund të ndodhë edhe në Kinë.
Sundimtarët kinezë kanë të njëjtën pikëpamje të Presidentit Vladimir Putin se rënia e Bashkimit Sovjetik ishte një “katastrofë e madhe gjeopolitike” e shekullit të njëzetë.
Për ta, rënia e BRSS ishte një katastrofë e madhe ideologjike që hodhi një hije mbi të ardhmen e tyre.
Dëshmia e traumës së përhershme zëvendësuese të CPC është lehtësisht e dukshme edhe sot, më shumë se tre dekada pasi Gorbaçovi vulosi fatin e perandorisë sovjetike. Në fund të shkurtit, propaganduesit e partisë filluan të shfaqin “Nihilizmi historik dhe shpërbërja e Bashkimit Sovjetik”, një dokumentar 101-minutësh që fajësonte Partinë Komuniste Sovjetike për dështimin në zbatimin e censurës së rreptë, veçanërisht në lidhje me historinë dhe idetë liberale perëndimore.
Megjithatë, obsesioni i CPC me rënien sovjetike duket i çuditshëm, duke pasur parasysh tri dekadat e suksesit të pamohueshëm të partisë në shmangien e një fati të ngjashëm.
Arritja më e dukshme e CPC ishte fitimi i legjitimitet duke ofruar standarde jetese gjithnjë në rritje. Nuk ishte rastësi që më pak se dy muaj pas rënies së Bashkimit Sovjetik, 87-vjeçari Deng Xiaoping mblodhi një parti të demoralizuar për të rifilluar reformat e ngecura dhe për t’i dhënë përparësi zhvillimit ekonomik mbi gjithçka tjetër.
Një tjetër sukses më pak i njohur, por jo më pak i rëndësishëm, ishte përpjekja e CPC për të parandaluar një reformator të ngjashëm me Gorbaçovin të vinte në krye . Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, partia u tregua jashtëzakonisht e kujdesshme në verifikimin e liderëve të saj të ardhshëm.
Vetëm zyrtarëve, besnikëria politike e të cilëve ishte e padiskutueshme do t’u besohej pushteti.
Megjithatë, pavarësisht arritjeve mbresëlënëse të CPC-së në dekadat që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, ajo është ende e frikësuar nga trashëgimia e Gorbaçovit.
Disa mund të argumentojnë se, si në të gjitha diktaturat, pasiguria dhe paranoja e partisë nuk kanë shërim. Por sundimtarët e Kinës kanë qenë të vendosur të tregojnë të kundërtën.
Disa anëtarë të partisë këmbëngulnin se Gorbaçovi ishte kryesisht përgjegjës për rënien sovjetike, sepse reformat e tij të konceptuara keq e dobësuan kontrollin e Partisë Komuniste në pushtet. Por studiuesit me ekspertizë të mirëfilltë në lidhje me Bashkimin Sovjetik thonë se faji qëndronte tek paraardhësit e Gorbaçovit, veçanërisht Leonid Brezhnev, i cili sundoi perandorinë nga viti 1964 deri në 1982. Stagnimi politik dhe dobësia ekonomike e epokës së Brezhnevit lanë pas një regjim tepër të kalbur për t’u reformuar. Të dytët kishin të drejtë, sigurisht.
Sot, dyshojmë që liderët e Kinës kanë nxjerrë mësimin e duhur nga historia.
Minxin Pei, profesor i Qeverisë në Kolegjin Claremont McKenna, është një anëtar i fondit gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
