Një fuçi naftë e papërpunuar evropiane Brent kushtoi rreth 94 dollarë (95 euro) këtë javë, pasi u rrit me 4% në nivelin më të lartë 5-javor prej 98 dollarë për fuçi javën e kaluar, pas lajmeve se OPEC+ (OPEC plus Rusia) kishte rënë dakord të ulë prodhimin me 2 milionë fuçi. në ditë, rreth 2% e ofertës globale, nga nëntori.
Të martën, presidenti i SHBA Joe Biden tha se do të kishte “pasoja” për Arabinë Saudite pas lëvizjes së aleancës së udhëhequr nga Riadi për të ulur prodhimin e naftës. Ndërsa ai mbeti i paqartë për specifikat në një intervistë me CNN, ai sugjeroi se do të vepronte së shpejti. Zyrtarët e Dhomës së Përfaqësuesve thanë se administrata do të rivlerësojë marrëdhëniet e saj me Mbretërinë Saudite.
Shkurtimi vjen ndërsa BE përgatitet për ngadalësimin e rritjes për shkak të çmimeve më të larta të energjisë, me frikën e recesionit që konkurron me ato inflacioniste si problematika kryesore me të cilën përballen politikëbërësit.
“Kjo tregon se kriza energjetike në Evropë po kërcënon të përshkallëzohet në një luftë globale çmimesh,” tha gazeta gjermane e biznesit Handelsblatt, duke sugjeruar se ajo vë Evropën dhe SHBA-në kundër OPEC-ut, partnerëve të saj dhe importuesve të mëdhenj të naftës si Kina dhe India.
Ndërsa çmimet e naftës kanë rënë nga nivelet maksimale prej 130 dollarësh në verë, kur vendet perëndimore vendosën për herë të parë sanksione ndaj naftës ruse, shumica e vëzhguesve nuk e shohin që ajo të shkojë nën 100 dollarë gjatë 12 muajve të ardhshëm.
Sa i përket gazit, standardi evropian u rrit në një rekord prej 335 € (337 dollarë) për megavat orë (MWh) në pranverë. Që atëherë, çmimet – si me naftën – kanë rënë, përsëri në rreth 225 € për MWh, megjithëse janë ende 300% në rritje që nga fillimi i vitit 2022. Çmimet e gazit janë të lidhura drejtpërdrejt me çmimet e energjisë elektrike, kështu që nëse ato qëndrojnë të larta, çmimet e energjisë elektrike pasojnë. Komisioni Evropian ka njoftuar reforma në tregun e energjisë elektrike që do të shihnin shkëputjen e gazit nga çmimet e energjisë, por koha për këtë nuk është e qartë.
Gjigandi i energjisë i kontrolluar nga Kremlini, Gazprom, ka thënë se çmimet evropiane të gazit natyror mund të rriten me 60% të tjera këtë dimër. Si kundërpërgjigje ndaj sanksioneve, Rusia uli rrjedhën e gazit natyror në Evropë nëpërmjet tubacionit Nord Stream 1 në 20%, duke i çuar çmimet në rritje.
Çfarë i mban çmimet të larta?
Rritjet e çmimeve të energjisë në vitin e kaluar – 60% për naftën dhe 400% për gazin natyror – janë nxitur nga rritja e kërkesës pasi pandemia e koronavirusit u ul dhe furnizimi më i ulët kryesisht për shkak të ndërprerjeve të shkaktuara nga sulmi i Rusisë në Ukrainë.
Janë tre faktorë që kanë shkurtuar furnizimet me energji nga tregu dhe i kanë shtyrë çmimet më të larta: i pari është ulja e prodhimit të OPEC-ut. OPEC+ furnizon rreth 40% të konsumit të naftës në botë. E dyta është që lëshimet e Rezervës Strategjike të Naftës së SHBA-së po prishen. Dhe së treti, gjasat e ndërprerjeve të furnizimeve ruse.
Adi Imsirovic, një studiues i lartë në Institutin e Oksfordit për Studimet e Energjisë, i shton listës dy faktorë nga ana e kërkesës: situatën ekonomike në Kinë dhe gjasat dhe shtrirjen e një recesioni global.
“Gazi është veçanërisht i prirur ndaj rritjeve për shkak të motit dhe furnizimeve të ngushta. Supozimi im është se gazi duhet të tregtohet mesatarisht në rreth 160 €/MWh me pika në dimër mbi 200 €. Nafta duhet mesatarisht rreth 100 dollarë për 12 muajt e ardhshëm”, tha Imsirovic.
Bram Claeys, një këshilltar i lartë në Projektin e Ndihmës Rregullatore (RAP), një organizatë jopartiake e fokusuar në tranzicionin e gjelbër, thotë se çmimet e gazit ka të ngjarë të qëndrojnë të larta për vitet e ardhshme.
“Unë dyshoj, por nuk mund të jem i sigurt, se çmimet do të kthehen ndonjëherë në nivelin që ishin më parë. Nëse, me sa duket, Evropa do të zhvendoset strukturalisht nga gazi rus i gazsjellësit, drejt më shumë LNG, i cili në thelb është më i shtrenjtë”, tha ai.
Çmimet vitin e ardhshëm mund të mbeten shumë të larta duke pasur parasysh se Evropës do t’i duhet të mbushë magazinën e saj pa pjesën më të madhe të gazit rus, thotë Anna Mikulska nga Qendra e Institutit Baker për Studimet e Energjisë në Universitetin Rajs.
“Imperativi i BE-së për të mbushur magazinën në 90% do të rrisë çmimet gjatë gjithë vitit. Përveç kësaj, nuk do të ketë aq shumë furnizime të reja të LNG-së që vijnë në internet vitin e ardhshëm – pothuajse asgjë në të vërtetë, gjë që potencialisht do të shtrëngojë tregjet, veçanërisht nëse Kina rifillon aktivitetet industriale”, tha ajo.
Moti dhe faktorë të tjerë kontribues
Ashpërsia e dimrit të ardhshëm është një tjetër faktor, siç është edhe sa shpejt gjiganti francez i energjisë EDF arrin të rikthejë dhe funksionojë flotën e tij bërthamore. Një tjetër është suksesi i qeverive në reduktimin e kërkesës në industri dhe familje nëpërmjet kursimeve të energjisë dhe përhapjes më të shpejtë të burimeve të rinovueshme.
“Strukturisht sigurisht që jemi në një krizë gazi, prandaj duhet të ndalojmë përdorimin e gazit. I gjithë gazi, jo vetëm gazi rus. Kjo do të marrë kohë, por kriza do të përshpejtojë investimet në burimet e rinovueshme dhe efikasitetin,” tha Claeys.
Ashley Kelty, drejtoreshë e Naftës dhe Gazit në Panmure Gordon, një kompani bankare e investimeve korporative, tregon një keqkuptim popullor se lufta në Ukrainë është shtytësi i vetëm pas krizës aktuale të energjisë.
“Në realitet, situata aktuale ka ardhur për shkak të kulminimit të viteve të ulëta të investimit në naftë dhe gaz, arrogancë politike dhe rritje të investimeve mjedisore, sociale dhe të qeverisjes (ESG),” tha ai.
Imsirovic beson se Evropa mund të mbijetojë pa naftën ruse, e cila përbën rreth 30% të furnizimeve për BE-në. Por ajo nuk mund të mbijetojë pa gazin rus, i cili përbën 40% të gazit në BE.
“Pa naftë, do të ketë probleme, por [Evropa] mund të mbijetojë,” tha ai. “Por do të kishte vështirësi pa gazin rus. Dritat ndoshta do të duhet të fiken dimrin e ardhshëm.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Europa hap “thesin”, miliarda euro mbështetje për qytetarët
Çfarë pritet këtë javë nga SHBA, Europa dhe Azia?
